Trích đoạn “Trai cày”

Bình Định được xem là cái nôi của nghệ thuật bài chòi. Nhiều thế hệ cùng nhau giữ gìn, phát huy giá trị bộ môn nghệ thuật này. Thế mới có chuyện, có nữ nghệ nhân tuổi ngoài 90 tuổi, dù không còn minh mẫn lắm nhưng riêng chuyện hô hát bài chòi thì cứ như trong gan ruột mình mà trải ra, say đắm chân thành. Tôi muốn nhắc đến Nghệ nhân Nhân dân (NNND) Lê Thị Đào (nghệ danh Minh Trạng), người được mệnh danh là “viên ngọc sống” của bài chòi Bình Định.

Cụ Lê Thị Đào nay không được khỏe như mấy năm trước, tuổi đã vào ngưỡng nhớ nhớ quên quên. Con trai cụ cho hay, cách đây ít lâu, Đài Phát thanh - Truyền hình Bình Định có quay lại khi cụ biểu diễn trích đoạn “Trai cày”. Có lẽ đó là lần cuối cùng bà điểm trang lên sân khấu để ghi hình. Nhà đài làm chuyện này phần thì để tôn vinh bà, phần để làm tư liệu vì mai này khi cụ trăm tuổi, những thế hệ kế tiếp muốn nghe cụ từng hô hát thế nào cũng có cái để tham khảo. Mới đây, kênh Youtube đăng tải trích đoạn “Trai cày” do NNND Lê Thị Đào biểu diễn (đây trích đoạn ghi hình cụ Lê Thị Đào còn khỏe). Nhẩn nha xem lại, lại thấy cái thần thái vững vàng, giọng hô hát truyền cảm của nữ nghệ nhân khi bà sắm vai từng nhân vật kể cho ta nghe về câu chuyện nhân nghĩa, lẽ sống ở đời. Trích đoạn độc diễn chưa đầy 5 phút nhưng rất lôi cuốn bởi chất giọng, cách phân vai, lối kể khiến người nghe dù chưa hiểu nhiều về bài chòi vẫn rất dễ hình dung. Sau hồi tranh luận hèn sang, kết của bài rất đúng với minh triết dân gian “Trai cày còn biết nghĩa nhơn giàu sang mà dốt thế gian không ai cần...”.

Hôm tôi đến thăm, mới chỉ nghe lơ mơ có người hỏi thăm bài chòi, bà đã lọ mọ xoay người đi lấy song loan, vừa lui cui tìm vừa thủng thẳng nói, nói suông đâu có được, phải hô hát nữa mới phải. Hôm ấy may mắn cho tôi là bà lại chọn trình diễn một phần trích đoạn “Trai cày”. Sức khỏe không tốt lắm nhưng khi hô hát NNND Lê Thị Đào như chuyển mình vào một cảnh giới khác. Những lời hô mạch lạc, rõ ràng, những câu hát tròn vành rõ tiếng, lúc khoan nhặt, lúc líu ríu vui khi nồng ấm chân thành... khiến người nghe cùng lúc cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp của giai điệu, tiết tấu.

Có thể nghe trích đoạn “Trai cày” do cụ Lê Thị Đào biểu diễn tại link: https://www.youtube.com/watch?v=GsHfVmVIGC8.

THẢO YÊN