Sử dụng vốn ngân sách cho KHCN giai đoạn 2010-2013:
Còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao
Vừa qua, Ban Kinh tế-Ngân sách (HÐND tỉnh) đã tiến hành giám sát tình hình quản lý và sử dụng vốn ngân sách dành cho khoa học-công nghệ (KHCN) trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2010-2012 và 9 tháng năm 2013. Kết quả cho thấy tình hình sử dụng vốn ngân sách cho KHCN vẫn còn nhiều bất cập, hiệu quả chưa cao.
Nhiều khó khăn, vướng mắc
Theo báo cáo của Sở KHCN, từ năm 2010 đến nay, Sở được ngân sách tỉnh cấp kinh phí đầu tư phát triển 11,7 tỉ đồng để đầu tư tiềm lực cho các đơn vị trực thuộc Sở như: Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KHCN, Trung tâm Phân tích kiểm nghiệm, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường chất lượng. Kinh phí hoạt động sự nghiệp KHCN các huyện, thị xã, thành phố khoảng 10 tỉ đồng. Tổng kinh phí hoạt động sự nghiệp giao dự toán cho Sở KHCN hơn 61,5 tỉ đồng, bao gồm: kinh phí nghiên cứu triển khai các đề tài, dự án, cấp vốn cho Quỹ phát triển KHCN, cho hoạt động sự nghiệp của khối quản lý nhà nước…
Công ty TNHH cơ khí Đông Hải là một trong những đơn vị quan tâm đến nghiên cứu để tạo ra sản phẩm mới.
- Trong ảnh: Máy ép mùn cưa vừa mới được công ty nghiên cứu sản xuất. Ảnh: M.H
Nhìn chung, hoạt động KHCN ở tỉnh ta đã mang lại hiệu quả nhất định, đặc biệt ở các lĩnh vực nông nghiệp, y dược, điều tra cơ bản, sử dụng hợp lý tài nguyên, bảo vệ môi trường… Việc quản lý và sử dụng vốn ngân sách cho KHCN cũng được thực hiện chặt chẽ theo đúng quy định. Đáng chú ý, một số kết quả nghiên cứu đã có sản phẩm được thương mại hóa, như các sản phẩm của Công ty Dược-Trang thiết bị y tế, Công ty TNHH cơ khí Đông Hải, Công ty TNHH Văn Dương…
Tuy vậy, theo đánh giá chung dựa trên kết quả giám sát của Ban Kinh tế-Ngân sách, việc thực hiện các nhiệm vụ KHCN và sử dụng ngân sách cho KHCN còn nhiều hạn chế, khó khăn. Một phần kinh phí dành cho nghiên cứu khoa học còn bị phân tán, nhỏ lẻ vì các đề tài cấp tỉnh vẫn chỉ dừng ở mức giải quyết nhiệm vụ cụ thể của một số ngành; số lượng đề tài, dự án có quy mô lớn, mang tính đột phá còn quá ít. Các đề tài, dự án KHCN phục vụ các công trình trọng điểm, mang tính chất đặt hàng của tỉnh còn ít, chưa thường xuyên. Thị trường KHCN phát triển chậm. Bên cạnh đó, Quỹ phát triển KHCN của tỉnh tính đến thời điểm này đã cho 9 dự án sản xuất thử nghiệm vay tổng cộng hơn 10 tỉ đồng, nhưng đang phải tạm dừng cho vay các dự án mới để tập trung vào việc thu hồi vốn…
Giải pháp khắc phục
Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là dù vốn đầu tư cho KHCN đã tăng hơn, nhưng ngân sách tỉnh còn khó khăn nên việc cân đối, bố trí vốn đầu tư cho KHCN còn thấp, chưa đúng mức 2% tổng chi ngân sách theo quy định. Kinh phí đầu tư cho tiềm lực KHCN chưa tương xứng với nhu cầu thực tế. Việc thực hiện chủ trương xã hội hóa trong hoạt động nghiên cứu ứng dụng KHCN chưa nhiều. Tại các huyện, thị xã, thành phố hầu hết không có cán bộ chuyên trách KHCN, chủ yếu kiêm nhiệm, đa số chưa qua đào tạo nghiệp vụ, nên công tác tham mưu, tư vấn cho lãnh đạo trong lĩnh vực KHCN còn nhiều hạn chế, hoạt động KHCN và việc sử dụng vốn ngân sách dành cho KHCN ở cấp huyện chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Bên cạnh đó, chính sách khuyến khích, thu hút nhân lực trình độ cao dù được thực hiện thường xuyên nhưng chưa đủ mạnh để thu hút đội ngũ chuyên gia giỏi, có khả năng thực hiện những nghiên cứu mang tính tổng hợp, đột phá.
Ông Võ Ngọc Anh, Phó Giám đốc phụ trách Sở KHCN, cho biết: Một trong những nguyên nhân khiến cho việc sử dụng kinh phí KHCN chưa đạt hiệu quả cao là thiếu cơ chế chính sách hỗ trợ đưa kết quả nghiên cứu vào sản xuất và đời sống, dẫn đến tình trạng khi có kinh phí hỗ trợ xây dựng mô hình thì làm tốt nhưng nhân rộng thì hạn chế. Công tác thanh tra, giám sát thực hiện nhiệm vụ KHCN chưa được thường xuyên, một số đề tài xây dựng chậm, xảy ra tình trạng kinh phí không sử dụng hết trong năm phải chuyển sang năm sau thực hiện…
Theo Sở KHCN, để việc sử dụng vốn ngân sách dành cho KHCN đạt hiệu quả cao hơn, tỉnh ta cần tăng kinh phí dành cho hoạt động KHCN ở các năm tiếp theo; tăng cường tranh thủ nguồn vốn KHCN của Trung ương… Hoạt động KHCN cấp huyện cần được đẩy mạnh hơn. Nên có cơ chế hỗ trợ cụ thể cho việc nhân rộng các kết quả sau nghiệm thu. Cần kết hợp chặt chẽ giữa các ngành, doanh nghiệp để ưu tiên cho các nghiên cứu tạo ra các sản phẩm có khả năng thương mại hóa…
MAI HỒNG