Theo tàu mành đèn ra khơi
● Phóng sự ảnh của ĐOÀN NGỌC NHUẬN
Nghề mành đèn (còn gọi mành rút đêm, lưới vây ánh sáng) là nghề khai thác thủy sản truyền thống của ngư dân cả nước nói chung, tỉnh Bình Ðịnh nói riêng. Bên cạnh những ngư dân đóng tàu công suất lớn hoạt động ở vùng khơi, nhiều ngư dân ở xã Mỹ Thành (huyện Phù Mỹ), Cát Khánh (huyện Phù Cát), Nhơn Lý, Nhơn Hải (TP Quy Nhơn) vẫn gắn bó với nghề mành đèn hoạt động ở vùng lộng.
Nghề mành đèn dù ở vùng khơi hay vùng lộng đều hoạt động vào ban đêm, dựa trên nguyên tắc dùng ánh sáng thu hút cá, mực tập trung lại để đánh bắt.
Với tàu mành đèn hoạt động ở vùng khơi, mỗi chuyến biển thường kéo dài 20 - 25 ngày, cần có 14 - 15 bạn thuyền. Tàu ở vùng lộng thì ngắn hơn (theo quy định từ 12 m đến dưới 15 m) nên thường chỉ cần 8 - 9 bạn thuyền và mỗi chuyến biển chỉ kéo dài 1 đêm - chiều hôm trước rời bến, sáng hôm sau vào bờ. Mùa vụ khai thác thủy sản của nghề mành đèn vùng lộng thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 8 âm lịch hằng năm, đánh bắt các loại cá nục, cá hố, cá ồ, cá chù, cá ngân…
Khi tàu ra khơi, thuyền trưởng cho tàu di chuyển đến những vùng biển trong lộng cách bờ tầm 7 - 10 hải lý để thả neo. Trời sập tối, đèn điện trên tàu được bật sáng để dẫn dụ cá, mực. Sau thời gian chong điện khoảng 4 - 5 giờ, nếu máy dò cá báo hiệu có dấu đàn cá, thuyền trưởng sẽ đón chiều gió, dòng nước chảy theo kinh nghiệm của mình và cho thả lưới.
Trước khi thả lưới, một chiếc bè đèn được đưa xuống biển, đèn điện trên tàu được tắt hết. Một ngư dân có nhiệm vụ bơi đèn sẽ dùng thúng chai đưa bè đèn dẫn dụ đàn cá, mực tụ lại theo ánh điện bè đèn ra xa khu vực tàu. Thuyền trưởng điều khiển tàu chạy theo hình vòng tròn thả lưới bao trọn bè đèn để bắt cá. Sau đó, các ngư dân trên tàu sẽ vô dây rút (dây tời), lên khoen và thu lưới lên tàu. Thời gian đánh và thu một mẻ lưới lên tàu từ 2 - 3 giờ, nếu thời tiết thuận lợi, mỗi tàu có thể đánh từ 2 - 3 mẻ lưới/đêm.
Mặc dù nguồn lợi thủy sản khai thác tại ngư trường vùng lộng hạn chế hơn vùng khơi, song vài năm trở lại đây, ngư dân đã từng bước cải tiến kỹ thuật, đầu tư ngư lưới cụ phù hợp để đánh bắt, mang lại hiệu quả kinh tế cao, ổn định cuộc sống và gìn giữ nghề mành đèn. Ngoài việc cải tiến mắt lưới, chiều dài lưới, độ cao giàn lưới; nhiều chủ tàu mua máy tời kéo lưới, thay đổi cách đánh lưới theo kiểu kéo bằng hai đầu phao (gọi là mé lưới) như trước đây sang cách đánh kéo một mé lưới, giúp tăng năng suất lao động, giảm thời gian, công sức thu lưới…
Xin giới thiệu với bạn đọc những hình ảnh sinh động nhất mà phóng viên Báo Bình Định đã ghi nhận được trong chuyến ra khơi cùng ngư dân.
Thuyền trưởng theo dõi máy dò cá và định vị cho tàu thả neo chong điện.
Bạn thuyền làm nhiệm vụ bơi đèn dẫn dụ đàn cá, mực gom tụ trong lưới cho đến khi những người trên tàu thu lưới đến đãy lưới mới lên tàu.
Sau thời gian chong điện cho cá mực tập trung lại, tàu bắt đầu thả lưới đánh bắt.
Thu hết khoen và bắt đầu kéo lưới.
Ngư dân phân loại cá, mực để bán và chuẩn bị cho lần thả lưới tiếp theo.
ĐOÀN NGỌC NHUẬN