Khảm tranh ngựa cho năm Ngọ
Chào năm Giáp Ngọ 2014, nhiều gia đình có xu hướng lựa chọn những sản phẩm độc đáo lấy cảm hứng từ hình tượng con ngựa để làm quà hoặc trang trí nhà cửa. Tại nhiều cơ sở khảm xà cừ truyền thống trong tỉnh, những ngày cuối năm, nhiều bức tranh liên quan đến ngựa đã ra đời theo đặt hàng của khách. Mong ước về một năm mới may mắn, thành công cũng theo những bức tranh mà về với gia chủ.
Năm Ngọ, cơ sở khảm xà cừ Hồng Hà nhận nhiều đơn đặt tranh liên quan đến ngựa.
- Trong ảnh: Bức tranh Tứ mã được nhiều người chọn đặt hàng.
Biểu tượng của may mắn, tài lộc
Hình ảnh những chú ngựa trong tư thế phi nước đại luôn là biểu tượng của sự nhanh nhạy, phát đạt và thành công. Ngựa là con vật trung thành, trở thành biểu tượng cho sự kiên nhẫn, bền bỉ. Chính vì thế mà những sản phẩm về ngựa, nhất là tranh và tượng, khá được ưa chuộng. Đặc biệt, việc sở hữu một sản phẩm liên quan đến ngựa trong năm Ngọ lại càng ý nghĩa.
Những tháng cận kề năm Giáp Ngọ, nhiều người tìm về cơ sở khảm xà cừ của 4 anh em họ Trần ở phường Nhơn Hưng, thị xã An Nhơn để đặt tranh về ngựa. Theo ông Trần Văn Hà, đại diện của cơ sở khảm xà cừ Hồng Hà (thuộc khu vực Tiên Hòa), cơ sở khảm xà cừ lớn nhất phường, năm nay, số lượng đặt hàng liên quan đến ngựa nhiều hơn so với mọi năm. “Dù ngựa cũng là biểu tượng của may mắn, tài lộc nhưng cơ sở chúng tôi không chủ động tạo ra những bức tranh khảm xà cừ về chủ đề này vì sợ chôn vốn. Bởi nhu cầu của số đông khách hàng thường là những sản phẩm khảm xà cừ phục vụ cho việc thờ cúng, trang trí nhỏ trong nhà liên quan đến các hình tượng rồng, phụng, kỳ lân… Riêng năm nay, cơ sở nhận được một số đặt hàng liên quan đến chủ đề về ngựa. Trong đó, bức Mã đáo thành công với khổ 1m x 2,5m với mức giá 80 triệu đồng được xem là đơn hàng lớn nhất”, ông Hà cho biết thêm.
Hơn nửa tháng trước, bức “Mã đáo thành công” nói trên đã được chuyển về cho khách ở xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Liên lạc với ông Kim Khánh, chủ nhân của bức tranh, được biết, đợt này ngoài bức “Mã đáo thành công”, ông Khánh còn đặt thêm bức “Vinh quy bái tổ” với khổ lớn tương tự. Cả hai bức tranh đều đã được trưng trong nhà.
Ông Khánh chia sẻ: “Gần 80 tuổi, ước nguyện của tôi là thế hệ con cháu luôn mau mắn, thuận lợi và thăng tiến trong làm ăn, học hành. Nguyện vọng, ước mơ đó được gửi vào bức tranh “Mã đáo thành công”. Năm tới là năm con ngựa, gia đình càng hào hứng hơn với ý tưởng đặt tranh về ngựa treo trong nhà. Tôi chọn tranh cẩn xà cừ bởi độ bền chắc, vẻ cổ kính của nó. Một bức tranh cẩn xà cừ có thể là “của” gia truyền cho con, cháu. Mấy hổm rày, khách đến nhà thường ngắm tranh mà trầm trồ khen đẹp, khen quý”.
Tỉ mẩn trên từng vỏ trai
Đặt chân vào khu vực sản xuất, mới hiểu vì sao mọi người lại dùng những tính từ như: tỉ mỉ, khéo léo, tinh tế, kiên nhẫn… để nói về những người làm nghề khảm xà cừ. Chiếm 70% xưởng là những người rất trẻ tuổi. Họ cặm cụi trong từng nét vẽ, nét cưa, nét đục… Trần Văn Sang, 24 tuổi, cầm chiếc cưa tay lẹ làng đi theo những nét chì trên mảnh vỏ ốc. Anh bảo: “Tất cả các công đoạn: vẽ mẫu, mài, cưa, đục mảnh, khảm lên tranh rồi lại mài nhẵn, đánh bóng, vẽ vân… đều phải hết sức tỉ mỉ. Nhưng không đơn thuần chỉ có đục, đẽo, mài, lắp ráp theo khuôn mẫu, những người thợ trẻ còn phải biết “nhìn””.
Như thể chứng minh cho chữ “nhìn” ấy, anh cầm một mảnh vỏ ốc lên, xoay một cách chậm rãi. Vừa xoay, anh vừa phân tích: nhìn theo những chiều khác nhau, độ sáng của vỏ ốc cũng sẽ khác nhau. Nhiệm vụ của người thợ cẩn trước hết là nhìn ra được chiều mà vân màu của vỏ ốc sáng nhất, óng ánh nhất. Có như vậy, vẻ đẹp của cái vỏ trai, vỏ ốc tưởng chừng vô dụng kia mới được thể hiện đầy đủ nhất.
Ông Trần Văn Phan, một trong 4 người chủ của cơ sở khảm xà cừ Hồng Hà, góp thêm chuyện: “Lực lượng thợ đảm nhiệm việc sản xuất chính hiện nay là những người trẻ. Phần lớn trong số đó đều là con cháu trong nhà. Chúng tinh mắt, nhanh nhạy, khéo léo, lại say mê nghề của tổ tiên để lại. Ba tháng nay, những bức tranh đặt hàng về ngựa khiến nhịp sản xuất cuối năm của xưởng tất bật hơn. Nhiều lúc, để kịp tiến độ, thợ phải làm thêm ca tối”.
Riêng hai bức tranh “Mã đáo thành công” và “Vinh quy bái tổ” cỡ lớn cho vị khách ở Phú Yên mất đến 2 tháng để thực hiện. “Trên khung gỗ lớn đó, cả thợ dán, thợ đục có lúc phải nằm rạp để khảm các chi tiết. Chưa kể, lúc thực hiện bức tranh, chúng tôi đã vào tận nhà của khách để tìm hiểu vị trí đặt tranh. Cách treo tranh ngựa nhất định phải tránh trường hợp đàn ngựa chạy ra phía ngoài mang hàm ý làm cho tài lộc của gia đình vơi đi”, ông Phan kể.
Đến thời điểm hiện tại, các đơn đặt hàng về ngựa đều đã hoàn thành. Theo những người trong nghề, năm nay, vì kinh tế khó khăn, thêm ảnh hưởng của thiên tai, sức mua các sản phẩm cẩn xà cừ yếu hơn hẳn. Bản thân những người đi khảm tranh cũng mong năm tới, người người, nhà nhà làm ăn may mắn, phát đạt hơn. Và chuyện của những người giữ lấy nghề truyền thống này bớt nhọc nhằn hơn.
NGUYỄN MUỘI
Bức "Mã đáo thành công" thì nhiều người biết, và năm Ngọ này cũng nên treo để lấy thêm sinh khí. Tuy nhiên, bức "Tứ mã" như trong ảnh chụp mà tác giả chú thích là nhiều người đặt hàng, thì theo tôi là không nên mua và treo. Bởi, nó là cảnh mô tả cảnh binh đao, chém giết...! Nó khác hoàn toàn với cảnh những chú ngựa song hành, phi nước đại, hân hoan vượt đường xa trở về trong bức "Mã đáo thành công" !