Hoạt động khai thác, vận chuyển cát từ sông Côn:
Doanh nghiệp không tuân thủ quy định, nảy sinh nhiều hệ lụy
Trên địa bàn huyện Tây Sơn hiện có 11 mỏ cát được cấp phép hoạt động với diện tích hơn 40,5 ha, trữ lượng hơn 1 triệu m3, công suất 167 nghìn m3/năm. Tuy nhiên, một số DN được cấp phép đã không tuân thủ các quy định về khai thác, vận chuyển cát, gây ra nhiều hệ lụy về vệ sinh môi trường, hạ tầng giao thông và thủy lợi.
Nhiều hệ lụy
Trong số 11 mỏ cát được cấp phép, có 6 mỏ cát ở 2 xã Tây Bình và Bình Nghi với trữ lượng khai thác 85.000 m3/năm.
Hoạt động khai thác, vận chuyển cát với tần suất, mật độ lớn khiến nhiều tuyến đường giao thông tại các địa phương này bị hư hỏng. Trên các tuyến đường liên thôn của xã Tây Bình, mỗi ngày có hàng chục lượt xe ben vận chuyển cát từ sông Côn đi qua nên mặt đường luôn ướt, cát rơi vãi, gây mất ATGT, ô nhiễm môi trường.
Tương tự, sau thời gian “gồng mình” gánh chịu các xe tải trọng lớn, mặt đường 636 từ xã Bình Nghi đi xã Nhơn Phúc (TX An Nhơn) cũng xuất hiện nhiều ổ gà và hố sâu, đọng nước mỗi khi trời mưa. Người dân rất bức xúc khi chứng kiến cảnh đường sá hư hỏng và bụi bẩn do hoạt động khai thác, vận chuyển cát.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Tây Sơn Bùi Văn Mỹ cũng tỏ rõ sự không hài lòng về những điều này. Ông nói: “Các DN không tuân thủ đúng các quy định về khai thác, vận chuyển cát gây ra các hệ lụy trên”.
Hoạt động khai thác cát trên sông Côn đoạn chảy qua địa phận hai xã Bình Nghi và Tây Bình.
Việc khai thác cát với mật độ dày, không tuân thủ quy định của Luật Đê điều còn ảnh hưởng đến chất lượng hoạt của nhiều tuyến đê sông. Ông Nguyễn Văn Phú, Chủ tịch Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định, chỉ rõ: “Trước đây, cao trình đáy sông ở đập dâng Bảy Yển (xã Nhơn Phúc) bằng hoặc chỉ thấp hơn cao trình bể hút 1 - 2 cm, song từ khi các DN khai thác cát ở lưu vực sông Côn thì đáy sông ở đập dâng này thấp hơn từ 1,5 - 2 m, khiến sân sau đập bị xói lở nặng, làm ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động công trình”.
Ông Hồ Đắc Chương, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi (Sở NN&PTNT), nói thêm: “Trước khi khai thác, các DN thường đổ đất tạo con đường nối từ đường giao thông chính ra giữa lòng sông để xe vận chuyển cát. Song khi tạm dừng khai thác trước mùa mưa lũ, một số DN không phá bỏ những con đường này mà cứ để nguyên năm sau khai thác tiếp. Lũ về, những con đường này cản dòng và làm thay đổi dòng chảy, gây ra cảnh xói lở ở các bờ sông, các công trình thủy lợi”.
Tạm dừng khai thác cát trong mùa mưa lũ
Trao đổi với phóng viên, ông Trương Bá Vinh, Trưởng phòng Khoáng sản (Sở TN&MT), cho rằng: Việc cấp phép các mỏ cát trên địa bàn huyện Tây Sơn là phù hợp với quy hoạch khoáng sản của tỉnh. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho các công trình đập thủy lợi, đê sông trong mùa mưa lũ, UBND tỉnh đã ban hành văn bản quy định, sau ngày 15.9 hằng năm, các DN phải tạm ngừng mọi hoạt động khai thác cát. Từ ngày 16 - 30.9 hằng năm, DN khai thác cát phải hoàn thành việc thanh thải dòng chảy, thu dọn đường công vụ trên sông để thông thoáng dòng chảy trong mùa mưa lũ. Trước khi hoạt động trở lại, DN phải báo cáo bằng văn bản cho Sở TN&MT và chính quyền để tiến hành kiểm tra, giám sát theo đúng quy định.
Ông Nguyễn Văn Phú nhìn nhận quy định này là cần thiết nhưng cho rằng, công tác kiểm tra, hậu kiểm việc chấp hành của DN đối với ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh cần được các đơn vị chức năng như Sở TN&MT, CA tỉnh, chính quyền các địa phương… thực hiện đồng bộ, quyết liệt. DN nào vi phạm phải xử lý kiên quyết theo quy định của pháp luật.
Ở cấp độ địa phương, ông Bùi Văn Mỹ cho rằng nhiều DN không tuân thủ, chỉ thực hiện khi có lực lượng chức năng và mọi việc đâu lại vào đó khi lực lượng rút đi. “Địa phương sẽ tăng cường kiểm tra hơn nữa. DN nào cố tình chây ỳ việc khắc phục, chúng tôi kiến nghị UBND tỉnh rút giấy phép”, ông Mỹ nhấn mạnh.
Qua kiểm tra thực tế một số mỏ cát trên địa bàn huyện Tây Sơn, Sở TN&MT cũng phát hiện một số sai sót như: Không cắm mốc chỉ giới tọa độ hoặc cắm không đầy đủ; không lắp đặt camera tại mỏ theo quy định; khai thác tạo hố sâu, chưa khơi thông dòng chảy… Ông Trương Bá Vinh cam kết: “Thời gian tới, Sở TN&MT sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác cát của DN. Đặc biệt là việc thực hiện ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh về tạm ngưng khai thác sau ngày 15.9”.
HỒNG PHÚC