Chuyện không nhỏ quanh việc trồng rừng gỗ lớn
Ðến nay cả tỉnh Bình Ðịnh mới chỉ có 3 công ty lâm nghiệp của Nhà nước tham gia trồng rừng gỗ lớn; cả DN và hộ dân chỉ tập trung độc canh keo lai, bạch đàn. Ðể phát triển rừng gỗ lớn bền vững, đạt hiệu quả kinh tế cao cần có định hướng mới.
Từ điển hình Tây Sơn
5 năm trước, ông Trần Quốc Long, ở thôn Thượng Sơn 2, xã Tây Thuận thấy cây trôm được người dân tỉnh Bình Thuận phát triển trồng đã mang lại hiệu quả kinh tế cao nên đã mua 3.000 cây trôm giống về trồng với mật độ 4 m2/cây. Đến nay, vườn trôm của ông Long đã cho thu hoạch mỗi năm hơn 3 tạ mủ trôm, trị giá hơn 60 triệu đồng. “Cây trôm là loài cây gỗ lớn rất dễ trồng, có khả năng chịu hạn, trồng được ở các triền núi cao, đến năm thứ 3 là có thể thu hoạch mủ, tầm 20 năm cho phép khai thác gỗ. Cây trôm có bộ rễ cọc cắm rất sâu vào đất nên chống xói mòn tốt; thân gỗ cứng dẻo nên chịu được gió bão, có thể trồng xen canh với cây keo lai hay bạch đàn. Đặc biệt, mủ trôm có thị trường xuất khẩu, nên trồng cây trôm sẽ mở hướng phát triển mới cho người dân. Tôi tính sang năm chuyển thêm 2 ha rừng trồng bạch đàn sang trồng cây trôm” - ông Long cho biết.
Ông Trần Quốc Long, ở xã Tây Thuận, huyện Tây Sơn là người đầu tiên trong tỉnh trồng cây trôm mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Từ năm 2017 đến nay, Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Tây Sơn trồng hỗn giao cây keo lai với cây lim xanh với diện tích hơn 100 ha tại 2 xã Tây Giang, Bình Nghi. Ông Lý Phùng Lê, Giám đốc Ban quản lý rừng phòng hộ huyện Tây Sơn, phân tích: “Ở giai đoạn đầu sẽ cần cây keo lai để lấy ngắn nuôi dài, nhưng càng về sau mình sẽ trồng gối đầu để chuyển dần thành rừng lim. Khai thác gỗ lớn lim xanh sẽ đạt hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều. Năm tới, đơn vị có kế hoạch trồng thêm 20 ha rừng hỗn giao cây keo lai và lim xanh”.
Tin rằng để phát triển rừng gỗ lớn bền vững, không thể chỉ dựa mãi vào cây keo lai, huyện Tây Sơn đã có kế hoạch phát triển rừng gỗ lớn bền vững với những loại cây thuộc nhóm có giá trị kinh tế cao, như: Lim xanh, trầm thị, sao đen, chò, cà te (gõ đỏ)… Chủ tịch UBND huyện Tây Sơn Phan Chí Hùng tâm đắc: “Đây là những loại cây có sẵn trong rừng tự nhiên của huyện. Sắp tới, huyện sẽ phối hợp các sở, ngành chức năng của tỉnh để nghiên cứu nhân giống, hoàn chỉnh kỹ thuật trồng, chăm sóc để chuyển giao cho dân. Huyện sẽ hỗ trợ cây giống để dân trồng rừng; xây dựng chính sách đủ để động viên, hỗ trợ dân chịu trồng xen canh cây mọc nhanh và cây gỗ quý để “lấy ngắn nuôi dài”, đạt hiệu quả KT-XH bền vững”.
Cần có giải pháp cụ thể
Nhiều người biết trồng rừng gỗ lớn lợi nhuận sẽ tăng gấp 3 - 5 lần. Song, lâu nay chỉ những người dồi dào tiềm lực kinh tế mới làm, còn phần lớn đều trồng khai thác gỗ nhỏ để có vốn xoay vòng, bởi nếu kéo dài thêm thời gian rất dễ gặp rủi ro, như cháy rừng, mưa bão gây ngã đổ cây. Ông Nguyễn Hữu Lộc, một chủ rừng ở xã Canh Vinh (Vân Canh), chia sẻ: “Người trồng rừng rất khó tiếp cận chính sách tín dụng ưu đãi để trồng rừng gỗ lớn. Hơn nữa trồng kiểu đó rủi ro cao mà bảo hiểm thì không ai bán; gặp thiên tai bão lũ cây rừng ngã đổ chuyện lỗ coi như cầm chắc”.
“Theo Ðề án phát triển rừng gỗ lớn của UBND tỉnh ban hành, đến năm 2025, cả tỉnh sẽ trồng 10.000 ha diện tích rừng gỗ lớn và 10.000 ha rừng cấp chứng chỉ FSC. Về lâu dài, chúng tôi cũng sẽ phối hợp các chuyên gia, các sở, ngành liên quan để đánh giá lại giải pháp phát triển rừng gỗ lớn, cũng cần tính toán lại cơ cấu giống cây lâm nghiệp để tham mưu UBND tỉnh ban hành chính sách nhằm khuyến khích người dân trồng rừng gỗ lớn”.
Quyền Giám đốc Sở NN&PTNT Trần Văn Phúc
Ông Lê Đức Sáu, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm (Sở NN&PTNT), cho biết: “Nhiều chính sách được Nhà nước ban hành để khuyến khích phát triển rừng gỗ lớn, nhưng thực tế vẫn chưa thể thực hiện ở tỉnh ta. Đơn cử như chính sách hỗ trợ cho tổ chức, cá nhân, hộ dân trồng các loài cây sản xuất gỗ lớn (khai thác sau 10 năm tuổi) tối đa 8 triệu đồng/ha theo Quyết định số 38/2016/QĐ - TTg của Thủ tướng Chính phủ vẫn chưa được tỉnh thực hiện; chưa có DN kinh doanh bảo hiểm nào bán bảo hiểm rừng trồng cho người trồng rừng, bởi độ rủi ro cao, thiệt hại lớn…”.
Trao đổi về “chuyện không nhỏ quanh việc trồng rừng gỗ lớn”, TS Nguyễn Đình Thành, Trưởng phòng Nghiên cứu xã hội (Viện Nghiên cứu phát triển KT-XH tỉnh), nêu ý kiến: “Không nên chỉ tập trung vào cây keo mà cần đưa vào các loại cây có giá trị kinh tế cao, có khả năng mọc nhanh với chu kỳ trồng - khai thác tầm 10 năm, như: gáo vàng, cà te... Đồng thời, tỉnh nên hỗ trợ mạnh mẽ để khuyến khích dân trồng rừng, liên kết chuỗi với DN. Cái lợi vô cùng lớn khi dân chịu trồng rừng gỗ lớn với các loại cây gỗ quý, phù hợp điều kiện địa lý của tỉnh Bình Định không chỉ ở giá trị kinh tế cao mà còn là sự giàu có về môi trường sinh thái, cải thiện thổ nhưỡng…”.
Còn PGS.TS chuyên ngành Địa lý tự nhiên, Lương Thị Vân Trưởng khoa Kinh tế - Du lịch Trường ĐH Quang Trung - người có nhiều năm nghiên cứu lâm nghiệp tại Bình Định, cho hay: “Để trồng đúng cây, gây đúng rừng điều quan trọng nhất phải đảm bảo giá trị kinh tế, bảo vệ môi trường, tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Cần có nghiên cứu chuyên sâu để phát triển đại trà một số giống cây mới ngoài cây keo, bạch đàn. Vấn đề cần quan tâm là phải quy hoạch cụ thể diện tích phát triển rừng trồng, làm gì làm cũng phải giữ được rừng phòng hộ, rừng tự nhiên, có như vậy mới phát triển bền vững”.
Bài, ảnh: ÐOÀN NGỌC NHUẬN