Triển khai thực hiện mô hình “Dồn điền, đổi thửa”:
Góp phần quản lý đất đai hiệu quả
Nhiều năm qua, công tác đo đạc, xây dựng bản đồ địa chính và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở địa bàn nông thôn tỉnh ta gặp nhiều khó khăn. Một trong những nguyên nhân là do đặc thù ruộng đất manh mún, phân tán. Trước tình trạng trên, Sở TN-MT đã nghiên cứu, xây dựng mô hình “Dồn điền, đổi thửa” (DĐĐT), góp phần quản lý đất đai (ĐĐ) ngày càng hiệu quả.
Cái khó ló cái khôn!
Hầu hết các chuyên gia về lĩnh vực ĐĐ đều cho rằng, đặc trưng cơ bản của vấn đề ruộng đất khu vực miền Trung là quy mô của các thửa đất nhỏ (bình quân mỗi thửa chỉ khoảng 500m2). Tuy nhiên, do ruộng đất ở đây hình thành từ lâu đời nên bờ thửa khá ổn định. Theo Sở TN-MT, ước tính mỗi hộ sản xuất nông nghiệp (SXNN) trong tỉnh có khoảng 4 thửa đất sản xuất, đa số các thửa đất này nằm phân tán, không liền kề nhau.
Theo ông Đinh Công Nghĩa, Phó Trưởng phòng Quản lý đất đai (Sở TN-MT), tình trạng ruộng đất ở các tỉnh miền Trung và tỉnh Bình Định nói riêng manh mún, phân tán đã dẫn đến “hệ lụy” là chi phí sản xuất của người nông dân bị “phát sinh ngoài ý muốn”; công vận chuyển, vật tư, phân bón tăng; công làm đất tăng… Đồng thời, tình trạng manh mún, phân tán còn hạn chế việc thâm canh, áp dụng cơ giới vào sản xuất… Hậu quả là năng suất lao động thấp (do lao động phần lớn là thủ công, chi phí lao động tăng) và hạn chế khả năng liên kết, hợp tác trong sản xuất…
Chính vì vậy, đông đảo hộ gia đình nông dân đều mong muốn được DĐĐT. Đây cũng là yêu cầu khách quan của các gia đình ở địa bàn nông thôn, nhất là đối với các hộ SXNN. Theo đó, đa số các hộ SXNN đều muốn sản xuất tập trung tại một thửa đất hoặc một số chỗ (gồm một số thửa) để giảm các chi phí và có điều kiện áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, tăng năng suất lao động…
Thực tế là thời gian gần đây, ở miền Trung và trên địa bàn tỉnh nói riêng đã có một số hộ dân “tự thỏa thuận với nhau” để chuyển đổi ruộng đất cho nhau, nhằm thuận lợi hơn cho sản xuất. Tuy nhiên, do ruộng đất phân tán nên số hộ tự thỏa thuận với nhau rất ít. Mặt khác, ruộng đất là vấn đề nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền lợi của từng hộ gia đình, cá nhân có đất sản xuất. Đã từng xảy ra không ít những vụ việc khiếu kiện, thậm chí là “điểm nóng” về ruộng đất ở nông thôn.
Xuất phát từ nhu cầu thực tế nêu trên, thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, thời gian qua, Sở TN-MT đã tiến hành tìm hiểu, nghiên cứu nhằm tìm ra giải pháp hữu hiệu, đáp ứng nhu cầu DĐĐT của nhân dân. Đây cũng chính là vấn đề mà chính quyền địa phương và cơ quan chức năng của tỉnh quan tâm…
Một mô hình mới
Thực hiện chủ trương DĐĐT của Tỉnh ủy, Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh, cùng với những kinh nghiệm học tập từ các tỉnh phía Bắc và từ thực tế điều kiện ruộng đất ở Bình Định, Sở TN-MT đã triển khai xây dựng thí điểm mô hình “DĐĐT” tại thôn Trường Cửu, xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn. Nguyên tắc cơ bản của mô hình là đảm bảo ổn định quy mô diện tích đất nông nghiệp đã giao quyền mà mỗi hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng. Đồng thời, mỗi hộ sau khi DĐĐT sẽ được canh tác trên 1 thửa đất hoặc 1 khoảnh, gồm một số thửa đất liền kề nhau.
Việc chọn thôn Trường Cửu làm thí điểm mô hình DĐĐT là do thôn này có điều kiện ruộng đất khá điển hình, quy mô diện tích nhỏ, thời gian thực hiện không bị kéo dài, tạo điều kiện ổn định sản xuất và đời sống xã hội, đồng thời tạo điều kiện để nhân rộng điển hình.
Cụ thể về việc xây dựng mô hình, có 3 phương pháp cơ bản, gồm: Quy đổi diện tích; khoanh định các khoảnh đất theo nhóm hộ; bốc thăm. Theo đó, về việc quy đổi diện tích được Sở TN-MT xác định hệ số quy đổi cho từng vùng và phải được nhân dân bàn bạc, thống nhất. Trên cơ sở đó sẽ quy đổi toàn bộ diện tích trong khu vực DĐĐT theo hệ số quy đổi. Về việc khoanh định các khoảnh đất theo nhóm hộ, sẽ phân chia các hộ sử dụng đất thành từng nhóm theo quy mô diện tích ruộng giao quyền. Các hộ gia đình có diện tích chênh lệch nhau khoảng 100m2 sẽ nằm trong một nhóm hộ. Nhóm hộ gồm các hộ có quy mô diện tích đất càng lớn thì độ chênh lệch diện tích giữa hộ thấp nhất và hộ cao nhất càng tăng, song độ chênh lệch này không vượt quá 5% quy mô diện tích của mỗi hộ trong mỗi nhóm.
Riêng về việc khoanh định các khoảnh đất nông nghiệp, Sở TN-MT sẽ căn cứ vào số hộ và quy mô diện tích của mỗi hộ trong mỗi nhóm hộ đã xác định, thực hiện khoanh định các khoảnh đất theo nhóm, sao cho số khoảnh đất và diện tích mỗi khoảnh tương ứng với số hộ gia đình và quy mô diện tích của mỗi hộ trong mỗi nhóm hộ. Sau khi đã xác định các nhóm hộ gia đình và các nhóm khoảnh đất nông nghiệp tương ứng, Sở TN-MT và chính quyền địa phương sẽ công khai danh sách theo từng nhóm để lấy ý kiến nhân dân và tiến hành bốc thăm. Chỉ khi nào các hộ gia đình tham gia DĐĐT thống nhất với phương án DĐĐT thì mới tổ chức bốc thăm, giao ruộng…
Ông Đinh Công Nghĩa cho biết, bước đầu mô hình đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của Ban chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh, các cấp ủy Đảng, chính quyền và nhân dân địa phương.
VIẾT HIỀN