Quản lý, bảo tồn các hệ sinh thái đầm Thị Nại, Trà Ổ: Nhận diện đúng để khai thác bền vững
Nhằm cung cấp cơ sở thực tiễn phục vụ công tác quản lý, bảo tồn và khai thác bền vững tài nguyên đa dạng sinh học, Sở TN&MT phối hợp với Viện TN&MT (Trường ÐH Quốc gia Hà Nội) đã điều tra, thống kê định kỳ các hệ sinh thái, các loại động vật, thực vật ở 2 đầm Thị Nại và Trà Ổ. PV Báo Bình Ðịnh có cuộc trao đổi với bà Hà Thị Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở TN&MT, xung quanh vấn đề này.
● Xin bà cho biết kết quả điều tra, thống kê định kỳ các hệ sinh thái, các loại động vật, thực vật đặc hữu có giá trị khoa học, kinh tế hoặc đang có nguy cơ tuyệt chủng tại đầm Thị Nại và đầm Trà Ổ?
Bà Hà Thị Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở TN&MT
- Kết quả khảo sát, điều tra năm 2020 đã ghi nhận được 684 loài, 272 họ, 123 bộ, 25 lớp, 12 ngành của hai giới động vật, thực vật tại đầm Thị Nại (thuộc địa bàn huyện Tuy Phước và TP Quy Nhơn) và đầm Trà Ổ (thuộc địa bàn huyện Phù Mỹ), trong đó có 304 loài thủy sản có giá trị kinh tế khá cao.
So với các số liệu trước đây, kết quả khảo sát, điều tra năm 2020 đã bổ sung 93 loài thực vật; 118 loài động vật có xương sống trên cạn; 24 loài cá, 73 loài động vật không xương sống thủy sinh ở đầm Thị Nại và đầm Trà Ổ.
Căn cứ Sách đỏ Việt Nam, ở đầm Thị Nại và đầm Trà Ổ có 1 loài cực kỳ nguy cấp, 1 loài nguy cấp, 10 loài sẽ nguy cấp. Đáng chú ý là chình mun, chình hoa ở đầm Trà Ổ đang đang bị đe dọa nghiêm trọng và đầm Trà Ổ không còn rùa biển nữa. Chình mun, chình hoa cũng không còn ở đầm Thị Nại. Ngược lại, tại 2 đầm nói trên lại có khá nhiều sinh vật ngoại lai có hại như: Cây mai dương, ốc bươu vàng, cỏ Lào, cá rô phi vằn.
● Đâu là những yếu tố tác động làm ảnh hưởng đến các hệ sinh thái, các loài động vật, thực vật ở 2 đầm này?
- Đầm Thị Nại và đầm Trà Ổ đã ít nhiều bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Riêng tại đầm Trà Ổ, tình trạng xâm nhập mặn đã xảy ra, môi trường sống của nhiều loài cá và thủy sinh bị thu hẹp. Hiện tại, cùng với chình mun, chình hoa, rùa một số loài khác như rong hẹ, rong cơm gần như không còn. Tình trạng khai thác thủy sản bằng công cụ mang tính hủy diệt xảy ra phổ biến, trong khi đó công tác quản lý, bảo vệ hệ sinh thái và nguồn lợi thủy sản tại các địa phương chưa được quan tâm đúng mức cũng là nguyên nhân kiến cho các hệ sinh thái bị tổn thương, thành phần và trữ lượng các loài thủy sản chính bị suy giảm. Ngoài ra, công tác quy hoạch KT-XH khu vực quanh các đầm phá trong thời gian qua cũng ít nhiều ảnh hưởng đến các hệ sinh thái tại đầm Thị Nại và đầm Trà Ổ.
●Vậy tỉnh ta cần phải làm gì để bảo vệ, bảo tồn, sử dụng hợp lý và phát triển các nguồn lợi thủy sản tại đây, thưa bà?
- Chúng tôi đề xuất trước hết phải tăng cường công tác truyền thông, nâng cao nhận thức của các bên liên quan về khai thác và sử dụng hợp lý nguồn lợi thủy sản. Bên cạnh đó, xây dựng các thể chế chính sách của tỉnh liên quan đến quản lý, bảo tồn đa dạng sinh học vùng đầm Thị Nại, đầm Trà Ổ; chia sẻ lợi ích, nghĩa vụ của các bên liên quan trong khu vực đất ngập nước.
Ngành chức năng của tỉnh kiểm tra một tàu cá khai thác thủy sản trên đầm Thị Nại. Ảnh: P.T.S
Cùng với đó là tăng cường công tác quản lý nhà nước cấp tỉnh nhằm duy trì cấu trúc, chức năng, đặc tính sinh thái và đa dạng sinh học khu vực đầm Thị Nại, đầm Trà Ổ. Thực hiện tốt hoạt động thu gom, xử lý nước thải, rác thải và nghiêm cấm, ngăn chặn các hoạt động xả thải vào khu vực đầm ngập nước. Điều tra, đánh giá phân vùng khai thác sử dụng hợp lý các nguồn lợi thủy sản của các đầm; xác định vùng chức năng, vùng được phép khai thác và vùng cấm khai thác; tăng cường tuần tra, ngăn chặn và xử lý nghiêm các hành vi xâm hại, đánh bắt nguồn lợi bằng các biện pháp, công cụ mang tính hủy diệt.
Tỉnh ta cũng cần xây dựng khu bảo tồn đất ngập nước cấp tỉnh đầm Thị Nại, đầm Trà Ổ và nhân rộng mô hình cộng đồng quản lý bảo vệ nguồn lợi thủy sản, tổ chức diệt trừ các sinh vật ngoại lai xâm hại tại 2 đầm phá...
● Xin cảm ơn bà!
PHẠM TIẾN SỸ (Thực hiện)