CẤM ÐÁNH BẮT THỦY SẢN THEO THỜI HẠN:
Quy định có nhưng khó thực thi
Nhằm bảo vệ nguồn lợi thủy sản bền vững, Chính phủ ban hành Nghị định 26/2019/NÐ-CP, trong đó có quy định cụ thể thời gian cấm khai thác trong năm đối với một số loài thủy sản. Quy định có hiệu lực từ tháng 4.2019, nhưng thực tế chưa được ngư dân quan tâm thực hiện, việc giám sát của ngành chức năng cũng khó khăn.
Tại phần II nhóm II của phụ lục II (danh mục loài thủy sản nguy cấp, quý, hiếm) kèm theo Nghị định 26/2019 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản, có nêu cụ thể về thời gian cấm khai thác trong năm (thường vào mùa sinh sản của các loài thủy sản) và kích thước tối thiểu cho phép khai thác đối với 49 loài cá, 11 loài giáp xác (cua, tôm).
Lực lượng chức năng của tỉnh tuần tra, kiểm soát hoạt động khai thác thủy sản ven bờ.
Ngư dân cho rằng “cấm thì lấy gì mà sống”
Tính đến cuối năm 2020, toàn tỉnh có 5.968 tàu cá hoạt động khai thác thủy sản (KTTS); trong đó, có 3.251 tàu cá hoạt động tại vùng khơi, 1.132 tàu cá hoạt động vùng lộng và 1.585 tàu cá hoạt động vùng ven bờ.
Ngư dân Bùi Thanh Ninh, ở phường Tam Quan Bắc, TX Hoài Nhơn, chủ 12 tàu đánh bắt xa bờ, cho rằng: “Quy định của Nhà nước ban hành là phù hợp nhằm tái tạo, bảo vệ nguồn lợi thủy sản có sản lượng ngày càng suy giảm. Nhưng để thực hiện cần phải xem lại, nếu cấm đánh bắt trong khoảng thời gian nào trong năm đó thì buộc ngư dân phải nghỉ đi biển, ở nhà lại không có việc làm tạo thu nhập để trang trải cuộc sống…”.
Mặc dù đã có quy định về thời gian, kèm theo kích thước tối thiểu được phép khai thác của từng loài thủy sản, song ngư dân lâu nay vẫn KTTS chạy theo sản lượng để có thu nhập, chưa thực sự quan tâm đến mùa sinh sản của thủy sản, chọn lọc loài thủy sản để khai thác, nhất là tình trạng nghề cấm như xung điện, xiếc máy, KTTS bằng chất nổ vẫn còn tái diễn, gây hủy diệt nguồn lợi thủy sản.
Ngư dân Hồ Minh Đức, ở phường Trần Phú (TP Quy Nhơn), chủ 2 tàu giã cào đôi, bộc bạch: “Nguồn lợi thủy sản ngày càng suy giảm so với trước qua sản lượng khai thác của từng chuyến biển. Lâu nay chúng tôi chỉ biết các quy định khác chứ chưa quan tâm đến việc cấm đánh bắt nhiều loài cá mùa sinh sản. Nếu thực hiện cấm đánh bắt dù có thời hạn cũng tác động lớn đến đời sống của ngư dân”.
Bên cạnh đó, tại Thông tư 19/2018 được Bộ NN&PTNT ban hành (hiệu lực từ ngày 15.11.2018), ở phần phụ lục III quy định về danh mục khu vực cấm KTTS có thời hạn; trong đó, tỉnh Bình Định có 5 khu vực cấm khai thác tôm hùm giống, mực lá, cá mú sông, cá mú mè, ốc gai tại các xã Nhơn Lý, Nhơn Hải, Nhơn Châu và phường Ghềnh Ráng (TP Quy Nhơn). Ngư dân cũng cho rằng quy định này “làm khó” cho nghề kiếm sống của họ. “Quy định khu vực cấm khai thác tôm hùm giống tại một số địa phương trong tỉnh từ tháng 11 đến tháng 2 cũng là thời điểm chính vụ khai thác tôm hùm giống. Vậy ngư dân lấy gì mà sinh nhai, bởi đây là nghề truyền thống của bà con, cả năm đi biển chỉ mong đến mùa tôm hùm giống để đánh bắt, tăng thu nhập”, ông Nguyễn Văn Bình, ở xã Nhơn Hải, làm nghề mành trải tôm hùm giống, thổ lộ.
Tàu cá ngư dân Hoài Nhơn cập bờ bán sản phẩm.
Cần giải pháp lâu dài
Quy định cụ thể như trên, nhưng theo TS Trần Văn Vinh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản, việc thực hiện gặp rất nhiều khó khăn, bởi nhiều khu vực cấm KTTS là nơi tập trung nhiều giống, loài thủy sản gắn với công việc mưu sinh chính của ngư dân làm nghề KTTS hợp pháp. Trong khi đó, nhân lực của ngành Thủy sản không đủ để đi kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định về kích thước đánh bắt, thời gian cấm đánh bắt một số loài thủy sản... “Cần phải có thời gian tuyên truyền lâu dài để nâng cao nhận thức ngư dân, trên hết là chính quyền các địa phương phải chung tay thực hiện đồng bộ trong việc thực thi Luật Thủy sản. Với các khu vực cấm KTTS có thời hạn, phải phân định rõ ràng, có phao hiệu khoanh vùng để ngư dân biết và giao cho các tổ cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản ở địa phương cùng thực hiện quản lý. Có như vậy mới mang lại hiệu quả”, TS Vinh nhìn nhận.
Theo ngư dân Bùi Thanh Ninh, Nhà nước cần có giải pháp bảo đảm sinh kế cho ngư dân trước, rồi mới thực hiện việc cấm đánh bắt các loài thủy sản có thời hạn trong năm theo quy định, bởi ngư dân đã quen với việc KTTS quanh năm. Trao đổi với PV Báo Bình Định, ông Nguyễn Văn Trung, Vụ trưởng Vụ KTTS (Tổng cục Thủy sản, Bộ NN&PTNT), cũng cho rằng: “Tất nhiên việc tuần tra, quản lý nghề cá, xử phạt các hành vi vi phạm trong lĩnh vực KTTS phải được tăng cường thực hiện theo luật định. Nhưng về lâu dài, cần có những chính sách cụ thể hỗ trợ cho ngư dân mới thực hiện được các quy định cấm KTTS có thời hạn, chứ cứ nói khơi khơi phải cấm này cấm nọ thì không dễ gì mà thực hiện!”.
Ông Trung cho biết Tổng cục Thủy sản đang tham mưu Bộ NN&PTNT dự thảo Nghị định bổ sung, sửa đổi Nghị định 67 về một số chính sách phát triển thủy sản để trình Chính phủ thông qua. Dự kiến quý II/2021, Nghị định này sẽ được ban hành với nhiều chính sách mới. Trong đó, có hỗ trợ đầu tư hạ tầng, con giống thủy sản, thức ăn thủy sản, đào tạo nghề cho phát triển nghề nuôi thủy sản trên biển; hỗ trợ chính sách về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, như: Giảm đóng tàu cá, thu gom những tàu cũ; hỗ trợ hoạt động của mô hình đồng quản lý, bảo vệ nguồn lợi thủy sản ven bờ; hỗ trợ ngư dân tại các khu vực cấm KTTS, khu bảo tồn biển… thực hiện chuyển đổi nghề phù hợp để tạo sinh kế mới.
Bài, ảnh: ĐOÀN NGỌC NHUẬN