Sản xuất gạch ngói thủ công ở Tây Sơn :
Sẽ ngừng hẳn vào cuối năm 2016
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về việc tăng cường kiểm tra, rà soát tình hình sản xuất gạch ngói (SXGN) đất sét nung bằng thủ công, tiến đến xóa bỏ toàn bộ lò gạch ngói đất sét nung thủ công, UBND huyện Tây Sơn đã triển khai thực hiện nhiều hoạt động thiết thực, công bố lộ trình cụ thể, ban hành chính sách hỗ trợ chấm dứt hoạt động SXGN thủ công…
Thực hiện theo lộ trình mới
Hiện tại, trên địa bàn huyện Tây Sơn có tổng cộng 942 lò SXGN, trong đó có 930 lò thủ công, tập trung chủ yếu tại địa bàn xã Bình Nghi (474 lò), xã Tây Xuân (253 lò); sản lượng hàng năm khoảng 370 triệu sản phẩm gạch, ngói. Nghề SXGN đã giải quyết việc làm thường xuyên cho hơn 8.000 lao động, kèm theo nhiều dịch vụ khác đem lại giá trị hàng hóa tương đối khá như cơ khí, vận tải, đặc biệt là đã tạo được nguồn thu cho ngân sách địa phương...
Tuy nhiên qua hoạt động của các cơ sở SXGN trên địa bàn huyện, mỗi năm cần hơn 90.000 m3 đất sét (tương đương 4,5 ha ruộng), 10.000 tấn than đá và không ít củi, bổi... Việc SXGN bằng lò nung thủ công không những tốn nhiều nguyên liệu đất sét làm ảnh hưởng tài nguyên khoáng sản, đặc biệt là đất nông nghiệp, làm thay đổi hiện trạng độ phì nhiêu của đồng ruộng; nhiên liệu đốt lò vẫn còn sử dụng củi nên gây thiệt hại về rừng và thảm thực vật; gây ô nhiễm môi trường…
Theo ông Nguyễn Kế Lộc, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện Tây Sơn: Đáng quan tâm là hiện nay trên địa bàn huyện vẫn còn khoảng 100 cơ sở SXGN nằm trong khu dân cư, gây ô nhiễm môi trường, đặc biệt là nguyên liệu đất sét ở các địa phương đã cạn kiệt nên nghề SXGN đang gặp khó khăn.
Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh về việc tăng cường kiểm tra, rà soát tình hình SXGN đất sét nung thủ công, UBND huyện Tây Sơn đã thành lập Ban chỉ đạo xóa bỏ lò gạch thủ công trên địa bàn huyện, tăng cường chỉ đạo các ngành, đoàn thể tập trung tuyên truyền, vận động các chủ lò và nhân dân có nhận thức đúng về chủ trương của Chính phủ và triển khai các phương án chuyển đổi, tiến tới xóa bỏ các lò gạch thủ công.
Lộ trình xóa bỏ lò gạch thủ công trên địa bàn huyện sẽ được thực hiện trong 3 giai đoạn, cụ thể là: Từ nay đến hết tháng 12.2014, đối với các lò SXGN bằng lò thủ công nằm xen kẽ trong khu dân cư, các doanh nghiệp, chủ cơ sở phải chấm dứt hoạt động sản xuất, chuyển đổi công nghệ và phải đưa vào cụm công nghiệp để sản xuất hoặc chuyển đổi nghề, tháo dỡ cơ sở sản xuất… Đến ngày 31.12.2015 đối với các cơ sở SXGN đất sét nung bằng lò thủ công nằm ngoài khu dân cư hoặc các điểm SXGN tập trung (khoảng 400 lò), các doanh nghiệp, chủ cơ sở phải chấm dứt hoạt động sản xuất, chuyển đổi công nghệ, đưa vào cụm công nghiệp sản xuất hoặc chuyển đổi nghề, tháo dỡ cơ sở sản xuất, trả lại đất cho Nhà nước quản lý. Hạn cuối cùng đến 31.12.2016, tất cả các lò SXGN nung thủ công còn lại trên địa bàn huyện sẽ chấm dứt hoạt động.
Hỗ trợ chuyển đổi
Thực hiện Nghị quyết số 25 ngày 11.12.2013 của HĐND tỉnh về việc ban hành quy định lộ trình và chính sách hỗ trợ chấm dứt SXGN đất sét nung thủ công trên địa bàn tỉnh, ngày 20.12.2013, UBND huyện Tây Sơn đã ban hành chính sách hỗ trợ như sau:
Đi đôi với việc xóa bỏ lò gạch ngói thủ công; các doanh nghiệp, chủ cơ sở sẽ được xem xét hỗ trợ nếu có đủ các điều kiện như: có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh hoặc giấy xác nhận nộp thuế đến ngày 31.12.2012 (đây là mốc thời gian chốt danh sách các lò SXGN thủ công đang sản xuất trên địa bàn huyện) hoặc đã chấm dứt hoạt động sau ngày 31.12.2012, hoặc cam kết chấm dứt SXGN đất sét nung thủ công theo lộ trình quy định.
Việc hỗ trợ sẽ được thực hiện với 2 khoản, gồm khoản 1: Hỗ trợ chi phí tháo dỡ lò, di dời vật liệu, thiết bị máy móc, hoàn trả mặt bằng; khoản 2 là hỗ trợ ổn định đời sống cho người lao động. Khoản 1 sẽ được thực hiện 3 mức: lò có công suất dưới 0,4 triệu sản phẩm/năm, mức hỗ trợ 5 triệu đồng/lò; lò có công suất từ 0,4 đến 0,65 triệu viên/năm, mức hỗ trợ 7,5 triệu đồng/lò; lò có công suất trên 0,65 triệu viên/năm, mức hỗ trợ 10 triệu đồng/lò.
Với khoản 2, người lao động (NLĐ) có hợp đồng lao động (HĐLĐ) và có đóng bảo hiểm xã hội sẽ được hỗ trợ 12 tháng gạo ăn với số lượng 15kg / người / tháng; NLĐ có HĐLĐ nhưng không đóng bảo hiểm xã hội sẽ được hỗ trợ 6 tháng gạo ăn với số lượng 15kg/người/tháng. Số lao động được hỗ trợ cho 1 lò tối đa không quá 10 người, kể cả chủ lò. NLĐ không có HĐLĐ cũng được hưởng mức hỗ trợ 6 tháng gạo ăn với số lượng 15kg/người/tháng, nhưng số lao động được hỗ trợ cho 1 lò tối đa không quá 7 người, kể cả chủ lò. Ngoài việc hỗ trợ nêu trên, huyện cũng sẽ triển khai thực hiện một số chính sách đào tạo nghề và hỗ trợ ổn định sản xuất theo các quy định hiện hành của Nhà nước.
Theo ông Nguyễn Kế Lộc, tổng số tiền hỗ trợ để xóa bỏ lò gạch ngói thủ công trên địa bàn huyện dự kiến khoảng 1,325 tỉ đồng. Trước mắt, trong năm 2014 này sẽ hỗ trợ khoảng 188 triệu đồng để giải tán toàn bộ số lò nằm xen kẽ trong khu dân cư với khoảng 94 lò. Cùng với việc xóa bỏ lò SXGN thủ công, huyện đang có tờ trình xin tỉnh phê duyệt kế hoạch để bố trí xây dựng khoảng 15 lò Hoffman và 2 lò Tuynen với sản lượng khoảng 360 triệu viên/năm. Bên cạnh đó, huyện cũng đang tính toán đến việc khảo sát, quy hoạch vùng nguyên liệu đất sét theo phương châm tận thu kết hợp với cải tạo đồng ruộng để cho các lò này có nguyên liệu hoạt động.
Ông Nguyễn Kế Lộc cho biết thêm, việc chuyển SXGN bằng công nghệ lò Hoffman và Tuynen cũng chỉ là giải pháp giao thời trong lộ trình thực hiện QĐ số 567/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê chuẩn chương trình phát triển vật liệu xây dựng không nung đến năm 2020.
HOÀNG CHI