Hội thi khoa học - kỹ thuật dành cho học sinh trung học:
Khởi đầu của niềm đam mê khoa học
Trái với quan ngại ban đầu của không ít người, cuộc thi khoa học - kỹ thuật dành cho học sinh trung học lần thứ nhất, năm học 2013-2014, do Sở GD&ĐT tổ chức, đã thành công hơn mong đợi. Trong đó, quan trọng nhất là cuộc thi đã đặt được những viên gạch đầu tiên cho công tác nghiên cứu khoa học trong nhà trường.
1. Nhiều lần chứng kiến cảnh lũ tràn vào nhà cửa, cuốn trôi toàn bộ gia cầm có khi là tài sản lớn của một gia đình, nhóm học sinh: Đặng Quốc Việt, Đào Văn Nhựt và Võ Thị Thanh Hiền của Trường THPT số 1 Phù Cát (huyện Phù Cát) đã ấp ủ ý tưởng về mô hình chuồng nuôi gia cầm linh hoạt trong mùa lũ. Chuồng nuôi với hệ thống phao bên dưới không chỉ là nơi trú ẩn an toàn mà còn là chiếc phao cứu sinh của gia cầm khi nước lũ dâng cao.
Tại cuộc thi, có những đề tài giàu hàm lượng học thuật như “Nghiên cứu và chế tạo kính thiên văn khúc xạ” của Lê Xuân Nam (THCS Mỹ Thắng, Phù Mỹ); “Phần mềm học Toán Math 12” của Nguyễn Văn Cường (THPT Quang Trung, Tây Sơn), nhưng cũng có không ít đề tài liên quan đến đời sống học đường, xã hội như “Hiện tượng sử dụng tiếng lóng trong giao tiếp của học sinh” của Lê Thị Lan Tiên, Trường THPT số 2 Tuy Phước (huyện Tuy Phước); “Dùng dụng cụ và nguyên liệu có sẵn, sản xuất rau sạch nhằm phục vụ bữa ăn hằng ngày trong gia đình” của Lê Minh Trà, Trường THCS thị trấn Đập Đá (thị xã An Nhơn)…
Số lượng tác phẩm đăng ký dự thi khá nhiều (42 dự án, đề tài), trong đó 18 của học sinh THCS và 24 của học sinh THPT, là một trong những bất ngờ lớn của cuộc thi. Ông Trần Đức Minh, Giám đốc Sở GD&ĐT, nhìn nhận: “Chỉ phát động khoảng 6 tháng nhưng có nhiều sản phẩm tham gia, cho thấy các trường đã quan tâm và tích cực hưởng ứng. Khá nhiều đề tài có chất lượng, được đầu tư chiều sâu, thể hiện học sinh có ý tưởng, ý thức về nghiên cứu khoa học, biết cách vận dụng, khai thác kiến thức vào thực tiễn”.
2. Sân chơi này được đưa ra nhằm góp phần thúc đẩy đổi mới phương pháp dạy-học ở cả hai đối tượng: giáo viên và học sinh, trong đó học sinh đưa ra ý tưởng, giáo viên phát triển và hướng dẫn học sinh thực hiện. Giám khảo Nguyễn Thanh Bằng cho biết: “Cuộc thi là cơ hội để thầy và trò có sự tương tác, hỗ trợ, trao đổi để cùng giải quyết các vấn đề khoa học. Từ hoạt động này, giáo viên không được phép bằng lòng với những điều mình đã học ở trường sư phạm mà phải năng động đầu tư nghiên cứu để không bị lạc hậu. Học sinh sẽ tự tin, chủ động hơn trong việc nắm bắt kiến thức”.
Cái được của cuộc thi là bước đầu tạo nếp nghĩ, nếp làm, hứa hẹn sẽ tạo động lực để thầy trò cùng phấn đấu đổi mới phương pháp tiếp cận kiến thức. Để cuộc thi không trở thành áp lực cho nhà trường, thực sự là sân chơi dành cho học sinh, ngành giáo dục không nên bắt buộc các trường tham gia, tạo thành làn sóng chạy theo thành tích, mà chỉ cần khuyến khích những người có đam mê và khả năng. Các tiêu chí xét, chấm đề tài cũng cần cụ thể và chính xác hơn, để đánh giá đúng sự đầu tư và chất lượng của sản phẩm, tạo sân chơi công bằng, góp phần lan tỏa phong trào nghiên cứu khoa học trong toàn ngành.
KIM KHÁNH