Nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất mì
Trước tình hình diện tích trồng mì trên địa bàn tỉnh có chiều hướng gia tăng, vượt quy hoạch, UBND tỉnh đã chỉ đạo Công ty cổ phần Chế biến tinh bột sắn xuất khẩu (CBTBSXK) Bình Định tập trung đầu tư phát triển vùng nguyên liệu trong vùng quy hoạch, chú trọng nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất gắn với việc bảo vệ môi trường.
Diện tích mì tăng mạnh
Theo định hướng của tỉnh, đến năm 2020 tỉnh ta phát triển diện tích mì ổn định ở mức 10.000 ha; trong đó, quy hoạch vùng trồng mì nguyên liệu thâm canh có diện tích ổn định 4.400 ha, chiếm 44% diện tích mì toàn tỉnh phục vụ nguyên liệu cho nhà máy CBTBSXK. Vùng nguyên liệu tập trung thâm canh được xây dựng trên địa bàn 21 xã thuộc 3 huyện: Phù Mỹ, Phù Cát và Tây Sơn, năng suất mì đạt bình quân từ 35-40 tấn/ha. Giảm diện tích trồng mì trên đất nương rẫy, đất có độ dốc trên 150 để trồng rừng, bảo vệ môi trường; tăng cường sử dụng các giống mì cao sản, tập trung đầu tư thâm canh, tăng năng suất, sản lượng mì…
Tuy nhiên, những năm gần đây, đầu ra mì nguyên liệu ổn định, giá bán khá cao, nhiều nông hộ có thu nhập cao từ cây mì và đã mở rộng diện tích sản xuất. Đến nay, diện tích mì toàn tỉnh đã tăng lên trên 13.000 ha, tập trung ở các huyện: Vân Canh, Phù Cát, Phù Mỹ, Tây Sơn, Vĩnh Thạnh, An Lão. Các giống mì được trồng phổ biến hiện nay là KM60, KM94, KM 98-2, KM 98-5, KM 140-2, KM 146, KM 163, SM 37026, SM 937-26, năng suất mì bình quân từ 25-30 tấn củ tươi/ha, cá biệt có nơi đạt 35-40 tấn/ha.
Theo lý giải của chính quyền các địa phương, diện tích mì tăng mạnh là do loại cây này rất dễ trồng, chi phí đầu tư ít, đầu ra sản phẩm ổn định. Với năng suất mì hiện dao động từ 25-30 tấn/ha, Công ty cổ phần CBTBSXK Bình Định thu mua với giá từ 1,5 - 1,7 triệu đồng/tấn, nông dân có thu nhập từ 40 - 50 triệu đồng/ha, trừ chi phí còn lãi khoảng 30 triệu đồng/ha. Đây là mức lãi cao trong điều kiện giá cả nông sản gặp nhiều bấp bênh như hiện nay.
Tuy nhiên, trong khi người trồng mì đang phấn khởi mở rộng diện tích mì, các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương lại lo lắng vì sợ diện tích mì tăng mạnh sẽ phá vỡ quy hoạch, dẫn đến bất cập trong cung-cầu; đất đai ngày càng thoái hóa, bạc màu; người dân xâm lấn rừng phòng hộ để trồng mì. Thực tế cho thấy, tình trạng chặt phá cây lâm nghiệp, lấn chiếm đất rừng để trồng mì diễn ra phổ biến tại các địa phương trong tỉnh; trong quá trình dọn và đốt thực bì để trồng mì đã xảy ra cháy rừng, gây thiệt hại về kinh tế, làm mất cân bằng hệ sinh thái rừng.
Hạn chế mở rộng diện tích, nâng cao hiệu quả sản xuất
Mới đây, Đoàn công tác của UBND tỉnh do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Thị Thu Hà dẫn đầu, đã kiểm tra tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần CBTBSXK Bình Định. Đề cập đến việc phát triển vùng nguyên liệu mì theo hướng nâng cao hiệu quả sản xuất, ông Lê Văn Tám, Giám đốc Công ty cổ phần CBTBSXK, cho biết: Năm 2014, Công ty có kế hoạch sản xuất 22.000 tấn sản phẩm. Để thực hiện được mục tiêu trên, công ty khuyến khích người dân sản xuất các giống mì cao sản có năng suất và hàm lượng tinh bột cao, đồng thời ký hợp đồng nguyên tắc bao tiêu sản phẩm cho nông dân với giá sàn 1,5 triệu đồng/tấn củ mì tươi tại nhà máy, đạt hàm lượng tinh bột 30%. Công ty đang đầu tư nâng công suất nhà máy lên gấp đôi, từ 60 tấn lên 120 tấn/ngày; đầu tư hệ thống dây chuyền sấy bã khô, nhằm đảm bảo xử lý hết lượng bã thải ra, giải quyết tốt về môi trường và tăng hiệu quả kinh doanh cho công ty.
Theo ông Phan Sĩ Hùng, Phó Phòng NN-PTNT huyện Phù Cát: Nâng cao hiệu quả sản xuất trên cùng một đơn vị diện tích, trong đó có việc trồng mì rải vụ là một trong những giải pháp quan trọng trong việc xây dựng vùng nguyên liệu mì theo hướng bền vững. Thực tế sản xuất mì ở Phù Cát cho thấy, nhiều nông hộ đã trồng đậu phụng xen mì đem lại lợi nhuận cao hơn 2,3 lần so với trồng luân canh đậu phụng-mì, cao gấp 3,5 lần so với trồng mì thuần. Có hộ còn sử dụng chế phẩm sinh học cho cây mì, đã giảm được lượng phân bón, hạn chế sâu bệnh, giảm chi phí đầu tư, đất được cải tạo. Công ty cổ phần CBTBSXK cần có chính sách khuyến khích nông dân áp dụng phương thức sản xuất nói trên.
Đối với việc trồng mì rải vụ, trước đây ngành Nông nghiệp tỉnh cũng đã thực hiện thành công mô hình sản xuất mì thâm canh rải vụ tại các huyện Phù Cát, Vân Canh, Tây Sơn, Hoài Ân, năng suất cao hơn năng suất mì của nông dân trồng ở cùng thời gian, địa điểm từ 7 tấn đến 11,5 tấn/ha, hàm lượng tinh bột đều trên 25%. Nếu được đầu tư thâm canh mì rải vụ đúng quy trình kỹ thuật, kể cả trên chân đất bạc màu cũng sẽ cho năng suất và hàm lượng tinh bột cao, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho nông dân. Doanh nghiệp cần nhân rộng mô hình và mở rộng quy hoạch vùng trồng mì rải vụ, ổn định vùng nguyên liệu.
Ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN-PTNT, cũng cho rằng, việc nhân rộng mô hình xen canh đậu phụng với cây mì và đầu tư xây dựng vùng nguyên liệu mì rải vụ là cần thiết. Để làm được điều đó, Công ty cổ phần CBTBSXK cần phải ban hành chính sách đầu tư sản xuất và đảm bảo thu mua hết sản phẩm với giá ngang bằng hoặc cao hơn giá mì thu hoạch chính vụ. Có như vậy, nông dân mới yên tâm đầu tư sản xuất và gắn bó với doanh nghiệp.
Sau khi nghe các ý kiến của doanh nghiệp, ngành chức năng, chính quyền địa phương và đi kiểm tra tình hình thực tế hoạt động sản xuất của nông dân tại một số địa phương, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Thị Thu Hà yêu cầu Công ty cổ phần CBTBSXK cần đầu tư phát triển vùng nguyên liệu theo quy hoạch của tỉnh, trong đó chú trọng đến việc trồng mì rải vụ, nhằm đảm bảo nguyên liệu cho nhà máy hoạt động và tăng hiệu quả sản xuất cho nông dân. Công ty cần chủ động phối hợp với ngành Nông nghiệp tỉnh, chính quyền các địa phương, Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp duyên hải Nam Trung bộ lựa chọn các loại giống mì mới, có tiềm năng năng suất và hàm lượng tinh bột cao để chuyển giao cho nông dân; ban hành và thực hiện cơ chế chính sách đầu tư, thu mua nguyên liệu cho nông dân, đảm bảo hài hòa lợi ích đôi bên.
PHẠM TIẾN SỸ