Đào tạo, bồi dưỡng học sinh giỏi:
Nhìn từ mô hình trường chuyên
Năm học 2013-2014, Bình Định có 37 giải học sinh (HS) giỏi quốc gia, dẫn đầu vùng thi đua số 4 gồm 10 tỉnh khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Thành tích này cho thấy bên cạnh sự nỗ lực của HS và gia đình, công tác tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng HS giỏi đã có những chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, để “chất” và “lượng” HS giỏi tiếp tục phát triển một cách bền vững, rất cần có một chiến lược đầu tư mang tính đột phá, bắt đầu từ trường chuyên.
Trong 37 giải HS giỏi quốc gia năm nay, có 2 giải Nhì, 13 giải Ba và 22 giải Khuyến khích, tăng hơn năm ngoái 5 giải và chất lượng giải cao hơn. Trong đó, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn có 25 giải (2 giải Nhì, 9 giải Ba và 14 giải Khuyến khích). Ông Phạm Quang Bắc, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, nhận xét: “Đây là năm thứ 2 kể từ khi thành lập (năm 2000) đến nay, trường có nhiều HS đạt giải và chất lượng giải cao”.
Cải tiến cách làm
Sở GD&ĐT đã giao quyền chủ động nhiều hơn cho trường chuyên trong việc mời giảng viên giỏi từ nhiều trường đại học lớn trong nước về giảng dạy một số chuyên đề hoặc đưa HS đi tập huấn tại Hà Nội; liên kết với các trường chuyên trong khu vực để học hỏi kinh nghiệm, chia sẻ thông tin.
Tham gia đội tuyển của tỉnh gồm 8 HS thi HS giỏi môn Tiếng Anh, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn có đến 5 HS đoạt giải Ba, 1 HS đoạt giải Khuyến khích. Thầy Nguyễn Minh Hà, một trong những giáo viên có công đầu trong công tác đào tạo, bồi dưỡng HS giỏi tiếng Anh của trường, cho biết: “Để có được kết quả tốt, chúng tôi đã phát hiện, sàng lọc và bồi dưỡng HS rất nghiêm túc ngay từ khi các em mới vào trường. Quá trình bồi dưỡng HS giỏi tại trường không chỉ qua những tiết dạy chính khóa trên lớp mà giáo viên luôn phải trao đổi, cung cấp thông tin, định hướng HS tìm tòi, học tập qua sách vở trong mọi lúc, mọi nơi. Giáo viên bồi dưỡng HS giỏi phải luôn cập nhật về kiến thức và kỹ năng để biên soạn tài liệu, hỗ trợ HS học tập với tất cả tấm lòng và sự đam mê”.
Vậy nên, không phải chờ đến lúc thành lập đội tuyển, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn đã chuẩn bị kiến thức nền cơ bản một cách thường xuyên, liên tục cho HS ngay từ khi các em bước vào lớp 10; tập dượt cho HS thông qua các kỳ thi ở cấp trường, cấp tỉnh, thi Olympic 30.4 dành cho HS giỏi toàn miền Nam. Qua giảng dạy, giáo viên phát hiện những HS có khả năng đạt giải cao, phối hợp với gia đình cùng động viên và giao nhiệm vụ cho các em để hình thành quyết tâm và ý thức phấn đấu chinh phục “đỉnh cao”.
Nếu như năm học trước, việc tổ chức bồi dưỡng đội tuyển tham gia thi HS giỏi không liên tục thì năm học này đã được khắc phục. Các thí sinh trong đội tuyển cũng không phải bỏ dở kỳ bồi dưỡng về thi học kỳ I như trước đây, nhờ Sở GD&ĐT linh động cho phép thi xong HS giỏi quốc gia mới quay về trường thi học kỳ I. Những thay đổi được bắt đầu từ những việc rất nhỏ nhưng đã có những ảnh hưởng nhất định đến chất lượng bồi dưỡng HS giỏi trong năm học này.
Cần sự đột phá
Nhìn lại kết quả đào tạo, bồi dưỡng HS giỏi của tỉnh qua nhiều năm liên tục, rất khó có thể chắc chắn đây sẽ là thành tích mang tính ổn định và phát triển. Qua cách thức tổ chức, đầu tư cho công tác đào tạo HS giỏi, vẫn rất cần có sự cải tiến mạnh mẽ trên tất cả các khâu. Từ thực tế nhiều năm qua, có thể thấy khâu ra đề vẫn còn nhiều chuyện phải bàn. Như để được vào đội tuyển HS giỏi quốc gia, HS phải đoạt giải cao qua kỳ thi HS giỏi cấp tỉnh (lớp 11) trong khi đề thi này thường được ra để “làm phong trào”, chưa đủ “độ khó” cần thiết để “đãi cát tìm vàng”. Do đó, vẫn còn những trường hợp, HS đoạt giải nhất, nhì kỳ thi chọn HS giỏi cấp tỉnh nhưng điểm lại “dưới đáy” khi thi chọn vào đội tuyển HS giỏi quốc gia, dẫn đến bỏ sót những HS có năng khiếu thật sự. Ông Phạm Quang Bắc cho rằng: Giáo viên trường chuyên phải được chủ động trong khâu ra đề, bởi không dạy HS giỏi thì sẽ không “hiểu” được HS giỏi.
Hai yếu tố then chốt quyết định chất lượng HS giỏi vẫn là HS và người thầy. Trường chuyên với vai trò chủ đạo trong công tác đào tạo HS giỏi phải là nơi thu hút được HS giỏi. Trong khi đó, những năm gần đây, quy định về tuyển sinh vào lớp 10 chuyên có phần được mở rộng dẫn đến HS vào trường có xu hướng “đại trà” hơn. HS giỏi từ các huyện ngày càng ít “đầu quân” vì những khó khăn về điều kiện ăn, ở cũng làm mất đi một nguồn “tố chất thực sự thông minh” là nền tảng quan trọng cho công tác bồi dưỡng, phát triển tài năng.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy chuyên cũng mang tính quyết định. Để có những giáo viên đủ tâm, đủ tầm thực sự cống hiến và say mê với công tác đào tạo HS giỏi cũng là một quá trình lâu dài đầu tư cho đội ngũ bằng cách tạo điều kiện cho họ được làm việc, được giảng dạy và nghiên cứu với những chính sách mang tính linh hoạt và đủ sức động viên. Trường chuyên phải được chủ động hơn trong công tác tuyển dụng, thu hút giáo viên giỏi.
Bao trùm lên tất cả, để đào tạo, bồi dưỡng nên những HS giỏi, những nhân tài, chiến lược đầu tư cho trường chuyên phải rõ ràng, cụ thể và mang tính đột phá hơn về điều kiện cơ sở vật chất, cơ chế, chính sách cho người dạy và người học, từ đó, tạo ra môi trường thực sự “trong lành” để tài năng phát triển ổn định và bền vững.
THANH NGỌC
1- Cần phải thay ngay hiệu trưởng lê Quang Bắc bởi những việc làm và lời nói rất coi thường phụ huynh. Việc gợi ý 1 cách ép buộc đóng các khoản tiền và công tác thu chi rất vi phạm quy định của ngành . 2- Rất nhiều năm nay, trường LQD0 không tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho học sinh. Vậy khoản tiền ấy hiện nằm ở đâu ? 3- Trong công tác tuyển chọn đội tuyển cần phải mời trường ở tỉnh khác và có băng hình ghi lại để đảm bảo tính khách quan , không vụ lợi. 4-Kết luận của thanh tra về việc vi phạm đã có nhưng tại sao giờ này Sở GD và UBND tỉnh vẫn bao che dung túng ? phải chăng có con 1 số quan chức học trong trường nên bỏ qua ?