Để nâng cao hiệu quả sản xuất muối:
Cần đầu tư làm muối sạch
Ông Nguyễn Quang Khải
Thời điểm này, diêm dân tỉnh ta đang cải tạo đồng muối để bước vào vụ sản xuất mới. PV Báo Bình Định đã phỏng vấn ông Nguyễn Quang Khải, Phó Giám đốc Công ty cổ phần Muối và Thương mại miền Trung, về vấn đề nâng cao hiệu quả sản xuất muối.
* Là một doanh nghiệp có hoạt động gắn liền với đời sống của diêm dân, ông đánh giá như thế nào về thực trạng sản xuất muối của diêm dân Bình Định hiện nay?
- Năm nay, nhờ thời tiết khá thuận lợi nên diêm dân vào vụ sản xuất muối sớm hơn so với mọi năm. Thời điểm này, tại các đồng muối lớn ở xã Cát Minh (Phù Cát), Mỹ Cát, Mỹ Thành (Phù Mỹ), Phước Thuận (Tuy Phước) bà con đã cải tạo xong ruộng muối để bước vào vụ sản xuất mới. Cứ đà thuận lợi này, khoảng 10 ngày nữa diêm dân sẽ bắt đầu có muối để thu hoạch.
Tuy nhiên, cần phải thấy rằng, nghề làm muối tại các địa phương trong tỉnh chủ yếu là sản xuất theo kỹ thuật truyền thống, năng suất và hiệu quả kinh tế thấp do chất lượng muối không đảm bảo. Theo thống kê, toàn tỉnh hiện có khoảng 240 ha ruộng muối, tập trung chủ yếu trên địa bàn các xã ven biển Phù Cát, Phù Mỹ, Tuy Phước và TP Quy Nhơn. Thực tế, trong thời gian qua, đời sống của bà con diêm dân tỉnh ta gặp nhiều khó khăn, sản xuất thường xuyên bấp bênh vì đặc thù của nghề này là phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết; giá muối lại không ổn định, những năm muối mất mùa thì giá tăng cao nhưng ngược lại nếu được mùa thì giá giảm mạnh…
* Như vậy, để nâng cao thu nhập cho bà con diêm dân, việc cần thiết phải làm hiện nay là thay đổi cách thức sản xuất muối?
- Đúng vậy, vấn đề cốt lõi hiện nay là phải có biện pháp hỗ trợ về vốn, kỹ thuật để giúp diêm dân thay đổi tập quán sản xuất muối truyền thống lâu nay. Thay vì sản xuất muối truyền thống vừa tốn chi phí cải tạo đồng muối, tốn nhân công lao động, muối sản xuất ra lại kém chất lượng vì lẫn lộn tạp chất quá nhiều, bà con nên mạnh dạn đầu tư chuyển sang sản xuất muối sạch bằng phương pháp trải bạt. Đây là kỹ thuật sản xuất mới được nhiều địa phương trong toàn quốc áp dụng rất thành công. Một số hộ diêm dân trong tỉnh cũng đã làm thí điểm mô hình sản xuất muối sạch mang lại hiệu quả kinh tế khá cao, vừa tiết kiệm chi phí và công lao động.
Sản phẩm muối sản xuất bằng phương pháp trải bạt cho chất lượng muối rất tốt, không lẫn tạp chất, giá sản phẩm cao, đạt tiêu chuẩn dùng cho chế biến công nghiệp và tiêu dùng, giá bán cao hơn muối thường. Nếu diêm dân mạnh dạn chuyển đổi, tôi nghĩ rằng, thu nhập từ nghề sản xuất muối sẽ tăng lên đáng kể. Nếu diêm dân trong tỉnh đẩy mạnh sản xuất muối sạch theo phương pháp trải bạt, Công ty có thể bao tiêu sản phẩm với sản lượng thu mua hàng năm khoảng 4.500 tấn (Công ty có nhà máy chế biến muối tại phường Nhơn Bình-TP Quy Nhơn).
* Được biết, các năm trước, Công ty đã xây dựng các mô hình sản xuất muối sạch bằng phương pháp trải bạt tại các đồng muối của huyện Phù Mỹ, kết quả thực hiện như thế nào, thưa ông?
- Trong các vụ sản xuất muối trước đây, nhằm hỗ trợ diêm dân có điều kiện tham quan, học hỏi kỹ thuật sản xuất muối sạch, công ty đã thực hiện mô hình sản xuất muối sạch tại xã Mỹ Thành (Phù Mỹ), xã Phước Thuận (Tuy Phước); tổ chức bao tiêu toàn bộ sản phẩm của diêm dân tại các mô hình.
Khác với ruộng muối sản xuất truyền thống, sản xuất muối sạch bằng phương pháp trải bạt được đầu tư khá quy mô. Sự khác biệt lớn nhất của phương pháp mới so với phương pháp truyền thống là nước biển đưa vào làm muối được lọc sạch để loại bỏ tạp chất. Trước hết, nước biển được dẫn vào các ô chưng phát - ở đây các chất cặn bã được ngưng kết; sau đó được dẫn qua các ô trung cấp - ở đây thành phần thạch cao còn lại trong nước biển được kết tủa. Khi nước đến độ bão hòa thì bơm vào thùng nhựa, lắng một lần nữa để loại bớt thành phần thạch tín. Nước biển đã lọc sạch hết tạp chất mới được xả vào các ô kết tinh có trải bạt để ra sản phẩm.
Sau khi áp dụng quy trình sản xuất muối kết tinh trên sân trải bạt, theo đánh giá của diêm dân, cách làm mới này mang lại hiệu quả cao không ngờ, thời gian thu hoạch rút ngắn đáng kể. Sau 5-7 ngày là có thể thu hoạch muối, trong khi làm trên sân đất phải mất từ 10-15 ngày. Nếu làm muối trên sân đất, khi xảy ra cơn mưa trái mùa hay làm lại vụ mới phải mất 2-3 ngày mới cải tạo xong đồng muối. Còn làm muối trên sân trải bạt thì chỉ cần sáng cào muối, chiều có thể đưa nước vào để làm đợt tiếp theo.
Theo quy trình sản xuất muối sạch, 1ha ruộng muối có thể xây, lát khoảng 2.500 m2 ô kết tinh, diện tích còn lại sau khi đã xây các ô kết tinh dùng làm các ô chưng phát, ô trung cấp để lắng lọc, khử các tạp chất trong nước biển trước khi kết tinh. Chi phí đầu tư cho việc mua bạt trải dưới nền ruộng khoảng 50 - 60 triệu đồng/ha, cao hơn so với cách làm truyền thống nhưng chất lượng và sản lượng muối cũng cao hơn nhiều; bạt trải dưới nền ruộng có thể sử dụng trong thời gian 4-5 năm. Năng suất bình quân mỗi héc-ta muối theo phương pháp trải bạt đạt từ 180-200 tấn/ha/vụ; giá muối sạch cũng cao hơn muối thường từ 20-30%. Ngoài ra, làm muối sạch còn giảm mức đầu tư thuê công lao động để cải tạo đồng ruộng và rút ngắn được thời gian sản xuất. Đây là hướng sản xuất cần được nhân rộng để nâng cao đời sống của bà con diêm dân trên địa bàn tỉnh.
* Xin cảm ơn ông!
NGUYỄN HÂN (Thực hiện)