Hội thi KHKT cấp quốc gia của học sinh trung học năm 2014:
Một sân chơi giàu tính sáng tạo
Tại Hội thi Khoa học kỹ thuật (KHKT) cấp quốc gia dành cho học sinh (HS) trung học năm 2014 do Bộ GD&ĐT tổ chức tại TP Cần Thơ ngày 8 và 9.3 vừa qua, Bình Định có 2/5 dự án đạt giải, trong đó có 1 dự án lọt vào “top 20” trong số 133 dự án của HS 27 tỉnh, thành phía Nam. Cuộc thi mới này đang hướng HS đến với “sân chơi” sáng tạo khoa học, công nghệ, kỹ thuật, vận dụng kiến thức đã học giải quyết những vấn đề thực tiễn cuộc sống.
Những dự án gắn liền cuộc sống
Dự án “Máy xắt lát khoai mì” của Huỳnh Xuân Dự, HS lớp 9, trường THCS Hoài Thanh (Hoài Nhơn) đã đoạt giải Nhất ở lĩnh vực kỹ thuật điện cơ khí. Trong vòng thi toàn cuộc (chọn 20 dự án trong số 133 dự án vào vòng trong), Dự đã đoạt giải Ba. Nói về lý do chọn đề tài này để nghiên cứu, Dự tâm sự: “Quê em có nhiều đồi núi, đất đai khô cằn nên trồng nhiều cây khoai mì. Phần lớn nông dân ở quê thu hoạch mì, xắt thành lát mỏng rồi phơi khô. Tuy nhiên, việc xắt lát khoai mì đến nay vẫn còn sử dụng dụng cụ thủ công tốn rất nhiều thời gian và công sức, lại dễ mắc tai nạn lao động. Một số nơi đã sử dụng máy xắt mì nhưng hiệu quả chưa cao, gây nát mì làm giảm hiệu quả kinh tế. Với những kiến thức học được từ môn công nghệ lớp 8, đã thôi thúc em thực hiện ý tưởng chế tạo máy xắt lát khoai mì nhỏ dùng ở hộ nông dân”.
Sau 3 tháng mày mò thực hiện với sự hướng dẫn của các thầy giáo Võ Công Minh, Nguyễn Tiến Lành và Ngô Văn Vinh, máy xắt lát khoai mì của Dự đã hoàn thành với nhiều ưu việt so với máy xắt mì đã có: dễ sử dụng, tiêu thụ điện ít, giá thành vừa phải, phù hợp với điều kiện sản xuất nhỏ ở các vùng nông thôn. Đặc biệt, có thể thay đổi độ dày mỏng của mì và giảm được tình trạng nát mì gây hao hụt trong sản xuất của bà con nông dân.
Dự án “Nghiên cứu đặc điểm di truyền của bệnh thận đa nang tại huyện Hoài Ân bằng phương pháp nghiên cứu phả hệ” của 3 HS lớp 12 trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm (Hoài Ân) là Nguyễn Thị Phương Thảo, Lê Thị Hồng, Trần Thị Phương Linh đã đạt giải Ba lĩnh vực Y khoa và khoa học sức khỏe.
Cả 5 sản phẩm của Bình Định đều mang tính ứng dụng thực tiễn rất cao
Ông CAO VĂN BÌNH, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT
Hội thi KHKT dành cho HS trung học năm 2014 được Bộ GD&ĐT tổ chức năm thứ 2 ở cấp quốc gia nhưng đây là lần đầu HS Bình Định tham gia vào sân chơi lớn này. Để tuyển chọn HS dự thi cấp toàn quốc, Sở GD&ĐT cũng đã lần đầu tiên tổ chức Hội thi KHKT cấp tỉnh, thu hút 42 đề tài nghiên cứu khoa học của HS trung học trong tỉnh. 5 đề tài đạt giải Nhì của Hội thi cấp tỉnh đã được chọn tham dự Hội thi cấp quốc gia. Ông Cao Văn Bình, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT, cho biết: “Cả 5 sản phẩm của Bình Định đều mang tính ứng dụng thực tiễn rất cao. Ngoài các giải thưởng của cuộc thi, các sản phẩm đều được các doanh nghiệp và các trường đại học đánh giá tốt và trao thưởng”.
Tạo động lực cho thầy và trò
Qua thực tế cho thấy, trường nào có HS thực sự say mê, thầy giáo có động lực nghiên cứu, sáng tạo, trường đó có sản phẩm tốt. Huỳnh Xuân Dự tâm sự: “Động lực lớn nhất giúp em thành công là mong muốn giúp bà con quê em, đặc biệt là bố mẹ khỏi vất vả khi thu hoạch khoai mì. Tuy nhiên, điều kiện kinh phí gia đình còn thiếu thốn, việc nghiên cứu, chế tạo lại ảnh hưởng nhiều đến việc học tập ở trường”. Hiện máy xắt lát khoai mì của Dự đang được sử dụng ở gia đình và một số hộ lân cận. “Nếu có kinh phí em sẽ tiếp tục cải tiến sản phẩm của mình, như tăng kích thước máy để tăng năng suất; sử dụng hệ thống tự động bóc vỏ chảy vào các ống dẫn, đáp ứng yêu cầu của người sử dụng”, Dự hồ hởi với các dự định.
Theo Thông tư sửa đổi bổ sung quy chế tuyển sinh ĐH,CĐ năm 2014 với nhiều thay đổi lớn của Bộ GD&ĐT, năm nay đối tượng tuyển thẳng vào ĐH được mở rộng hơn. Cụ thể: thí sinh đoạt giải Nhất, Nhì, Ba trong Hội thi KHKT do Bộ GD&ĐT tổ chức đã tốt nghiệp THPT được tuyển thẳng vào ĐH (giải Khuyến khích được tuyển thẳng vào CĐ) theo đúng ngành hoặc ngành gần của môn mà thí sinh đoạt giải. Nếu thí sinh chưa tốt nghiệp trung học được bảo lưu kết quả sau khi tốt nghiệp trung học.
Để hướng các trường, giáo viên, HS tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, Sở GD&ĐT đã có nhiều động thái kích thích phong trào. Tuy nhiên, đây là sân chơi lớn và còn khá mới mẻ, đòi hỏi phải có sự trợ lực rất nhiều không chỉ từ ngành GD&ĐT mà cả các doanh nghiệp, tổ chức xã hội. Ông Phan Chí Quốc Hùng, giáo viên trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm, chia sẻ: “Khó khăn lớn nhất của thầy và trò là còn thiếu những phòng thí nghiệm đáp ứng yêu cầu. Nghiên cứu khoa học đòi hỏi sự tỉ mỉ, công phu nhưng cả thầy và trò đều có rất ít thời gian, kinh phí thực hiện dự án còn hạn hẹp”.
Tổ chức Hội thi KHKT, Bộ GD&ĐT đang muốn hướng HS tới một sân chơi mới, từng bước thực hiện đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Cuộc thi nhằm khuyến khích HS trung học nghiên cứu, sáng tạo khoa học, công nghệ, kỹ thuật, vận dụng các kiến thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc sống. Để đạt được mục tiêu lớn này, ngành GD&ĐT cần xây dựng những chính sách khuyến khích cụ thể hơn cho giáo viên, HS và các trường phổ thông. Huỳnh Xuân Dự đã rất vui khi biết sẽ được bảo lưu kết quả tuyển thẳng vào đại học. “Quy chế mới này của Bộ sẽ là động lực lớn để nhiều HS đam mê, yêu thích sự sáng tạo hơn nữa”, Dự xúc động nói.
HẠNH XUÂN