Khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển:
Góp phần quan trọng phát triển KT-XH
Ông Đinh Văn Tiên
Bộ TN-MT vừa chính thức công bố “Chiến lược khai thác, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường biển (KTSDTN-BVMTB) đến 2020, tầm nhìn 2030”. Là một trong những tỉnh có tiềm năng về biển, Bình Định cũng góp phần quan trọng trong việc thực hiện chiến lược trên. PV Báo Bình Định đã phỏng vấn ông Đinh Văn Tiên, Phó Giám đốc Sở TN-MT, quanh vấn đề này.
* Ông đánh giá thế nào về tiềm năng tài nguyên biển Việt Nam và tài nguyên biển Bình Định nói riêng?
- Việt Nam là quốc gia có tiềm năng lớn về biển, với bờ biển dài 3.260 km, vùng biển rộng trên 1 triệu km2, có trên 3.000 hòn đảo lớn, nhỏ, đặc biệt là 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Cấu trúc địa lý và sự phân hóa lãnh thổ đã tạo cho đất nước ta tính đa dạng về cảnh quan thiên nhiên và nguồn lợi thủy sinh vật. Trữ lượng dầu khí ngoài khơi miền Nam Việt Nam chiếm tới 25% trữ lượng dầu dưới đáy biển Đông, có thể khai thác khoảng 20 triệu tấn/năm; và nguồn khí đốt với trữ lượng khoảng 3.000 tỉ m3/năm.
Đồng thời, dưới đáy biển nước ta còn có nhiều khoáng sản quý như thiếc, ti-tan, thạch anh, nhôm, sắt, đồng, kền và các loại đất hiếm. Việt Nam cũng là nước có nguồn lợi hải sản phong phú, đa dạng, với hơn 2.000 loài khác nhau, trong đó trên 100 loài có giá trị kinh tế cao. Ngoài ra, Việt Nam còn có tiềm năng lớn về cảng biển và phát triển du lịch biển…
Đối với Bình Định, với chiều dài 134 km đường bờ biển, cùng nhiều đầm lớn và các đảo nhỏ, tỉnh ta là một trong những địa phương có tiềm năng về biển. Vùng ven biển Bình Định tập trung tới 67% dân cư toàn tỉnh. Những năm qua, kinh tế vùng ven biển của tỉnh ngày càng tăng trưởng và chiếm khoảng 70% GDP toàn tỉnh. Hiện tỉnh ta có 7.344 tàu cá, trong đó 2.744 tàu có công suất 90 CV trở lên, với 21.800 thuyền viên, hoạt động khai thác chủ yếu các nghề lưới vây, lưới rê, lưới kéo, câu mực, câu cá ngừ đại dương và câu khơi ngư trường. Sản lượng đánh bắt hàng năm đạt gần 170 ngàn tấn, trong đó sản lượng cá ngừ (cá ngừ vây vàng, cá ngừ mắt to) đạt gần 9.000 tấn/năm và cá ngừ nhỏ (cá ngừ vằn) khoảng 34.000 tấn/năm. Kinh tế biển tỉnh ta góp phần giải quyết việc làm cho hơn 60.000 lao động, góp phần quan trọng cho việc phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH )địa phương.
* Tuy nhiên, tài nguyên biển vẫn chưa được sử dụng, khai thác hiệu quả?
Chiến lược KTSDTN-BVMTB đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 xác định rõ: Mục tiêu từ nay đến năm 2020 phải từng bước đáp ứng hạ tầng thông tin kỹ thuật cơ bản về TN-MT biển; cung cấp thông tin dự báo thiên tai, BĐKH kịp thời, đủ độ tin cậy, phục vụ phát triển KT-XH vùng ven biển và các hải đảo. Giảm nhẹ mức độ suy thoái, cạn kiệt tài nguyên và kiềm chế tốc độ gia tăng ÔNMT vùng ven biển, ven bờ trên các đảo. Nâng cao khả năng thích ứng BĐKH, duy trì chức năng sinh thái và năng suất sinh học của các hệ sinh thái biển nhằm bảo vệ đa dạng sinh học biển và các nguồn lợi từ biển. Tăng cường năng lực và nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động điều tra cơ bản, KTSDTN-BVMTB theo hướng bền vững.
Bộ TN-MT sẽ nghiên cứu điều tra cơ bản về TN-MT biển, đặc biệt đối với đảo, cụm đảo tiền tiêu. Phát triển năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, tác động của BĐKH trên các vùng biển; khai thác và sử dụng hợp lý không gian biển, kiểm soát các nguồn gây ÔNMT biển. Về tầm nhìn đến năm 2030, Chiến lược xác định: Hiểu biết cơ bản về tiềm năng TN-MT, những lợi thế và những bất lợi từ biển trên các vùng biển Việt Nam và quốc tế liền kề, ngăn chặn, đẩy lùi nạn ÔNMT, suy thoái, cạn kiệt tài nguyên, suy giảm đa dạng sinh học biển…
- Đúng vậy. Mặc dù có tiềm năng lớn về biển, song thời gian qua chúng ta chưa sử dụng, khai thác thực sự hiệu quả tiềm năng mà thiên nhiên ban tặng. Thậm chí, tại một số địa phương vẫn còn tồn tại tình trạng khai thác tài nguyên biển bất hợp lý với việc khai thác, đánh bắt bằng những phương tiện có tính chất làm cạn kiệt, thậm chí hủy diệt nguồn lợi thủy hải sản; một số nơi xảy ra tình trạng xả thải gây ô nhiễm môi trường (ÔNMT) biển. Bên cạnh đó, một số địa phương còn tồn tại những bất cập trong việc xây dựng cảng biển với phát triển du lịch biển… Chính vì vậy, đầu tháng 4.2014, Bộ TN-MT đã chính thức công bố “Chiến lược KTSDTN-BVMTB đến 2020, tầm nhìn 2030”. Đây sẽ là cơ sở để chúng ta KTSDTN-BVMTB một cách hợp lý, hiệu quả.
* Ông có thể cho biết kế hoạch thực hiện Chiến lược KTSDTN-BVMTB của tỉnh ta?
- Thấy được vai trò, tiềm năng của biển, hải đảo nên từ cuối năm 2012 UBND tỉnh đã ban hành “Kế hoạch thực hiện công tác tuyên truyền về quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững biển và hải đảo Bình Định”; đồng thời triển khai Quyết định 289 của Chính phủ về việc hỗ trợ ngư dân đóng mới tàu đánh bắt hải sản, hỗ trợ kinh phí bảo hiểm thân tàu và bảo hiểm tai nạn thuyền viên, hỗ trợ dầu…
Sở TN-MT đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương ven biển lồng ghép các giải pháp sử dụng tài nguyên biển và bảo tồn đa dạng sinh học biển vào việc xây dựng kế hoạch, chương trình phát triển KT-XH của địa phương; phát triển đánh bắt và nuôi trồng thủy sản; xử lý nghiêm các đối tượng đánh bắt bằng các phương tiện mang tính hủy diệt làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản và hủy hoại hệ sinh thái biển. Sở còn phối hợp thực hiện đề tài “Nghiên cứu lồng ghép thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH) vào kế hoạch phát triển ngành Thủy sản Bình Định”.
Riêng đối với Chiến lược KTSDTN-BVMTB, tỉnh ta sẽ nỗ lực thực hiện các mục tiêu mà Chiến lược đề ra: Từng bước đáp ứng hạ tầng thông tin kỹ thuận cơ bản về TN-MT biển; cung cấp thông tin dự báo thiên tai, BĐKH kịp thời, phục vụ phát triển KT-XH vùng ven biển và các hải đảo. Giảm nhẹ mức độ suy thoái, cạn kiệt tài nguyên và kiềm chế tốc độ gia tăng ÔNMT vùng ven biển, ven bờ trên các đảo. Nâng cao khả năng thích ứng BĐKH, duy trì chức năng sinh thái và năng suất sinh học của các hệ sinh thái biển nhằm bảo vệ đa dạng sinh học biển và các nguồn lợi từ biển. Sử dụng tài nguyên theo hướng bền vững và BVMTB…
* Xin cảm ơn ông!
VIẾT HIỀN (Thực hiện)