Chương trình xây dựng cánh đồng mẫu lớn vụ ĐX 2013-2014:
Tăng năng suất, thêm thu nhập
Tỉnh ta đã và đang triển khai Chương trình xây dựng cánh đồng mẫu lớn (CĐML) nhằm tăng hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân. PV Báo Bình Ðịnh đã phỏng vấn ông Hồ Ngọc Hùng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT về chương trình này.
● Xin ông cho biết kết quả xây dựng CĐML tại tỉnh ta trong vụ Đông Xuân (ĐX) 2013-2014?
- Xây dựng CĐML, tạo vùng sản xuất hàng hóa tập trung khép kín có sự tham gia của Nhà nước, nhà khoa học, nhà nông và doanh nghiệp (4 nhà) gắn với hoạt động chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp nhằm tăng hiệu quả sản xuất là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Riêng vụ ĐX 2013-2014, toàn tỉnh đã xây dựng được 122 CĐML sản xuất lúa, tổng diện tích trên 4.899 ha; 13 CĐML sản xuất các loại cây trồng cạn với tổng diện tích trên 524 ha. Cũng trong vụ ĐX 2013-2014, Tổ chức Phát triển Hà Lan tại Việt Nam đã tài trợ xây dựng 7 CĐML sản xuất lúa theo phương pháp thâm canh cải tiến tại các huyện: Tuy Phước, Tây Sơn, Phù Cát, Hoài Nhơn với tổng diện tích 480 ha. Có hơn 10 doanh nghiệp (DN) tham gia xây dựng CĐML tại các địa phương, hỗ trợ nông dân đầu tư sản xuất.
Nhìn chung, hầu hết CĐML tại các địa phương đều hội đủ các tiêu chí của Bộ NN-PTNT đề ra, như có quy hoạch vùng sản xuất phù hợp với quy hoạch chung; có quy mô từ 30-50 ha trở lên, nông dân tự nguyện tham gia sản xuất; có DN tham gia hỗ trợ vật tư, thuốc BVTV; chính quyền địa phương và HTXNN thực hiện một số dịch vụ, cam kết hỗ trợ về kỹ thuật, tổ chức sản xuất; hiệu quả kinh tế mô hình cao hơn bình thường, đảm bảo nông dân có lãi từ 40% trở lên.
Qua quá trình tập huấn, nông dân đã áp dụng tốt các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, giảm được chi phí đầu vào, nâng cao năng suất, tăng lợi nhuận trên một đơn vị diện tích. Năng suất lúa bình quân các CĐML đạt từ 75-80 tạ/ha, cá biệt trên 90 tạ/ha, cao hơn ruộng ngoài CĐML từ 7-10 tạ/ha, lợi nhuận từ các CĐML cũng vượt trội, nhất là đối với các CĐML nông dân liên kết với các DN sản xuất lúa giống. Ở nhiều địa phương, nông dân rất phấn khởi vì DN bao tiêu sản phẩm với giá cao.
● Vai trò, trách nhiệm của “4 nhà” trong vụ ĐX được thể hiện như thế nào?
- Trong vụ ĐX 2013-2014, vai trò, trách nhiệm của “4 nhà” được thể hiện rất rõ. Trong đó, Nhà nước tham gia vào mối liên kết với vai trò hỗ trợ, điều phối thông qua các chính sách khuyến khích và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, quy hoạch vùng sản xuất, chuyển giao tiến bộ KHKT, xúc tiến thương mại, đồng thời là người kiểm tra, giám sát và bảo đảm tính pháp lý cho việc thực hiện hợp đồng giữa các bên. Cụ thể, Sở NN-PTNT đã hướng dẫn các địa phương xây dựng CĐML theo 8 tiêu chí của Bộ NN-PTNT; chủ động hỗ trợ các địa phương liên hệ và mời các DN tham gia xây dựng CĐML. Chính quyền các địa phương cũng đã lựa chọn vùng quy hoạch sản xuất gắn với việc xây dựng nông thôn mới, vận động nông dân tham gia xây dựng CĐML, tạo điều kiện thuận lợi cho các DN hợp tác làm ăn với nông dân. Nhà khoa học là các đơn vị trực thuộc Sở NN-PTNT, Phòng NN-PTNT, Phòng kinh tế các địa phương, tổ chức tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật giúp nông dân chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh theo phương pháp 4 đúng, nhằm giảm chi phí đầu tư, tăng hiệu quả sản xuất. DN chủ động phối hợp với nhà khoa học giúp nông dân áp dụng kỹ thuật, hỗ trợ một phần giá thuốc BVTV, phân bón hoặc cho nông dân ứng trước giống và vật tư phân bón không tính lãi suất, đến cuối vụ thanh toán lại cho DN; một số DN bao tiêu sản phẩm với giá có lợi cho nông dân. Các nông hộ trực tiếp tham gia mô hình, áp dụng quy trình kỹ thuật, đầu tư, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, tăng hiệu quả sản xuất, thực hiện nghiêm túc hợp đồng đã ký kết với DN. Với sự tích cực tham gia và thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của mỗi bên trong mối liên kết “4 nhà”, đã góp phần tạo nên sự thành công của các CĐML trong vụ ĐX 2013-2014.
● Những bài học kinh nghiệm trong việc điều hành chỉ đạo và thực hiện CĐML ở tỉnh ta là gì, thưa ông?
- Vai trò của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các hội - đoàn thể thực hiện Chương trình xây dựng CĐML là rất quan trọng. Thực tế cho thấy, ở những địa phương nào, Đảng ủy, UBND và các hội-đoàn thể thật sự vào cuộc; công tác tuyên truyền, vận động được triển khai sâu rộng đến nông dân, làm cho người dân hiểu rõ về mục tiêu, ý nghĩa của việc xây dựng CĐML, thì ở đó việc xây dựng CĐML thuận lợi và hiệu quả.
Các CĐML liên kết nhân giống lúa cho lợi nhuận cao vượt trội so với diện tích ngoài CĐML. Bởi vậy, các địa phương có thế mạnh về sản xuất giống nông hộ cần tiếp tục hỗ trợ các HTXNN và nông dân xây dựng các CĐML liên kết sản xuất giống với DN. Các CĐML sản xuất lúa thương phẩm thâm canh cho lợi nhuận tuy không cao bằng các CĐML liên kết nhân giống lúa, nhưng thông qua đó đã trình diễn và hỗ trợ nông dân tiếp cận các giải pháp kỹ thuật mới một cách nhanh chóng, đồng bộ, góp phần đưa nhanh các giống lúa mới, các giải pháp kỹ thuật hiệu quả vào sản xuất, từng bước nâng cao năng suất, hiệu quả sản xuất.
Để triển khai Chương trình xây dựng CĐML trên diện rộng cần có nhiều DN tham gia, nhằm tăng thêm sự hỗ trợ về vật chất, kỹ thuật cho nông dân và giải quyết đầu ra sản phẩm. Bởi vậy, các cơ quan quản lý chuyên ngành cần rà soát, lựa chọn những DN có đủ năng lực, uy tín giới thiệu cho các địa phương để làm đối tác, hỗ trợ việc ký kết hợp đồng, quản lý thực hiện đầu tư và bao tiêu sản phẩm cho nông dân. Nông dân có vai trò quan trọng, quyết định sự thành công của Chương trình xây dựng CĐML và cũng là đối tượng hưởng lợi trực tiếp từ thành công của các CĐML, do vậy, nông dân cần chủ động, sáng tạo trong việc áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào thực tế, không nên trông chờ, ỷ lại sự hỗ trợ của Nhà nước và cần chia sẻ trong cộng đồng về kinh nghiệm cùng các giải pháp KHKT có hiệu quả.
● Xin cảm ơn ông!
PHẠM TIẾN SỸ (Thực hiện)