Bệnh phình động mạch chủ - một số điều cần biết
Bệnh nhân Nguyễn Văn Tr. (38 tuổi, ở TP Quy Nhơn) có tiền sử nghiện thuốc lá và tăng huyết áp nhưng không điều trị thường xuyên. Cách đây chưa lâu, anh đột ngột đau vùng ngực trái, khó thở, vã mồ hôi, tay chân lạnh. Kết quả điện tim tại BVĐK TP Quy Nhơn cho thấy nhịp nhanh xoang, thiếu máu cơ tim vùng trước vách và mỏm. Chẩn đoán ban đầu bệnh nhân bị cơn đau thắt ngực không ổn định dọa nhồi máu cơ tim. Dù được xử trí tích cực, nhưng 4 giờ sau khi vào viện bệnh nhân lại đau bụng dữ dội. Bệnh nhân được chuyển lên BVĐK tỉnh, được chẩn đoán động mạch chủ bị phồng và bóc tách từ đoạn ngực lan xuống bụng. Sau đó, được chuyển vào TP Hồ Chí Minh để phẫu thuật và được cứu sống.
Động mạch chủ là động mạch lớn và dài nhất trong cơ thể, xuất phát từ tim đi trong lồng ngực xuống ổ bụng và kết thúc bằng chia hai động mạch chậu. Động mạch chủ chia thành 3 đoạn: ngực, ngực - bụng và bụng. Về lý thuyết, động mạch chủ có thể bị dãn ở bất cứ đoạn nào, tuy nhiên khoảng 75% trường hợp xảy ra ở động mạch chủ bụng - đoạn dưới động mạch thận.
Phình động mạch chủ thường gặp ở người cao tuổi có kèm xơ vữa mạch máu, nghiện thuốc lá, tăng huyết áp, béo phì. Nam mắc nhiều hơn nữ từ 5-10 lần. Bệnh chủ yếu gặp sau 60 tuổi, tăng dần theo tuổi. Trung bình mỗi năm, BVĐK TP Quy Nhơn tiếp nhận khoảng 10 trường hợp.
Chứng phình động mạch chủ phát triển chậm và khó phát hiện vì không có triệu chứng rõ ràng. Phình động mạch chủ thường tăng kích thước theo thời gian tùy từng người. Khi phát triển đủ lớn bệnh nhân có cảm giác mạch đập gần rốn nếu là phình động mạch chủ bụng. Cũng có thể xuất hiện đau ở vùng bụng hoặc ngực, đau lưng. Khi đau ngực dữ dội do bóc tách động mạch chủ hoặc dọa vỡ, khó thở, khó nuốt, khàn tiếng, hạ huyết áp, đau bụng thì nên đến bác sĩ để kiểm tra.
Phình động mạch chủ là một căn bệnh nguy hiểm, biến chứng nặng nề, tỉ lệ tử vong cao. Phình động mạch chủ khi đau ngực nhiều có thể nhầm với một số bệnh khác như nhồi máu cơ tim, tắc mạch phổi. Trong trường hợp thiếu máu chi dưới do phình tách động mạch chủ có thể nhầm với huyết khối động mạch.
Để tránh tái phát bệnh, cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ như: điều trị tốt tăng huyết áp, tăng Lipid máu, xơ vữa động mạch, bỏ thuốc lá, kiểm tra định kỳ bằng siêu âm mạch máu. Cách tốt nhất để ngăn chặn một phình động mạch chủ là giữ cho mạch máu càng khỏe mạnh càng tốt; cụ thể: kiểm soát tốt huyết áp, không hút thuốc, tập thể dục thường xuyên, chế độ ăn giảm cholesterol.
BS BÀNH QUANG KHẢI