Trợ lực người nuôi thủy sản
Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 540/QĐ-TTg về chính sách tín dụng đối với người nuôi tôm và cá tra. Quyết định quy định về việc xử lý đối với các khoản nợ quá hạn và nợ đã được cơ cấu của khách hàng là hộ dân, chủ trang trại, HTX nuôi tôm và cá tra gặp khó trong sản xuất, kinh doanh và trả nợ tổ chức tín dụng đến ngày 31.12.2013.
Thủ tướng Chính phủ còn yêu cầu các tổ chức tín dụng xem xét cho khách hàng vay mới để khôi phục sản xuất, trên cơ sở phương án kinh doanh hiệu quả và không phụ thuộc vào các khoản nợ đã được xử lý nêu trên. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ cho vay tái cấp vốn tương ứng với số tiền tổ chức tín dụng thực hiện khoanh nợ cho khách hàng với lãi suất bằng 0%. Thời hạn tái cấp vốn là 364 ngày và được gia hạn hàng năm với thời hạn 3 năm… Quyết định nêu trên được ban hành đã giúp hàng triệu hộ nuôi tôm và cá tra ở ĐBSCL thở phào nhẹ nhõm, xem đây là cơ hội tốt để vực dậy nghề nuôi thủy sản ảm đạm thời gian qua. Sở NN-PTNT các tỉnh cho biết, 3 năm qua người nuôi cá tra lỗ nặng do giá thấp, chỉ 21.000 - 22.000 đồng/kg, trong khi chi phí giá thành từ 23.000 đồng/kg trở lên. Vì thế hàng loạt hộ ở các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Vĩnh Long… buộc phải treo ao, hầm, ngưng sản xuất.
Gần đây giá cá tra tăng lên từ 25.000 - 25.500 đồng/kg, đảm bảo lợi nhuận 2.000 đồng/kg thì người nuôi tiếc ngẩn ngơ bởi không có cá để bán, trong khi nợ nần vẫn đóng chặt ở các ngân hàng. Nhiều nông dân thừa nhận, mấy năm qua “mất ăn mất ngủ” do không tiền đóng lãi, còn trả vốn thì gần như không thể, bởi ngừng thả nuôi thì biết lấy đâu ra tiền; thậm chí kêu bán ao, hầm để trừ nợ cũng chẳng ai mua. Do đó, chính sách cơ cấu lại nợ lần này tới 36 tháng và được xem xét cho vay mới để khôi phục sản xuất đã thật sự là “chiếc phao” cứu hàng loạt hộ nuôi cá đang đuối sức. Đối với người nuôi tôm cũng tương tự. Tình hình tôm chết xảy ra liên tục trong những năm qua, mà đỉnh điểm là năm 2012 đã đẩy hàng loạt hộ vào cảnh te tua, bởi càng nuôi càng chết và càng lâm nợ. Thua lỗ, hết vốn… khiến nhiều ao tôm đành phải bỏ phế. Lúc này nguồn cung mặt hàng tôm giảm mạnh và giá tăng lên là chuyện hiển nhiên. Từ giữa năm 2013 đến nay giá tôm liên tục lên cơn “sốt”. Có lúc tôm sú loại 20 con/kg giá vượt mức 300.000 đồng/kg, còn tôm thẻ chân trắng cũng nhảy vọt lên 150.000 - 200.000 đồng/kg… Cũng như cá tra, nhiều hộ nuôi tôm chỉ biết luyến tiếc vì không còn tôm bán. Vì vậy, chính sách tín dụng lần này tạo ra luồng gió mới cho người nuôi tôm có điều kiện tái sản xuất. Cơ cấu lại nợ, cho vay mới đối với người nuôi tôm và cá tra là rất cần thiết bởi hiệu quả kinh tế của lĩnh vực này rất cao. Theo tính toán, 1 ha ao nuôi cá tra đạt năng suất trung bình 500 tấn cá, chỉ cần lời 2.000 đồng/kg như hiện nay thì đã thu về mức lợi nhuận “khủng” tới 1 tỷ đồng/ha; đối với con tôm nuôi trúng giá cũng đạt lợi nhuận rất cao từ 1,2 - 1,5 tỷ đồng/ha. Trong khi lúa đông xuân nếu trúng mùa trúng giá thì lợi nhuận cũng chỉ ở mức 30 - 35 triệu đồng/ha, tính ra chẳng thấm vào đâu so với nuôi tôm, nuôi cá tra. Hiện tại muốn nuôi 1ha cá tra cần vốn khoảng 11 tỷ đồng/vụ, đó là chưa kể đất và cơ sở hạ tầng; còn nuôi 1ha tôm cần ít nhất 1 tỷ đồng/vụ. Số tiền trên quá lớn nên đa phần người nuôi không kham nổi, mà cần sự trợ lực từ phía ngân hàng. Xuất khẩu thủy sản mỗi năm mang về không dưới 6,5 - 6,7 tỷ USD. Dự kiến, năm 2014 này xuất khẩu thủy sản đạt mức 6,7 tỷ USD trở lên. Hiệu quả của thủy sản đã được khẳng định, tuy nhiên để phát triển bền vững thì còn rất nhiều việc phải làm. Ngoài chính sách tín dụng đang được tháo gỡ, còn hàng loạt bất cập khác vây quanh nghề nuôi tôm và cá tra như: hệ thống thủy lợi yếu kém; đường giao thông, điện thiếu đầu tư; nguồn giống, thức ăn, thuốc thú y… kém chất lượng, tình trạng ô nhiễm môi trường gia tăng. Ngành nông nghiệp lo lắng, thủy lợi là vấn đề cực kỳ quan trọng trong nuôi thủy sản. Vậy mà nhiều năm qua các địa phương chủ yếu sử dụng thủy lợi từ lúc làm lúa để phục vụ nuôi tôm, nuôi cá. Cùng một con kênh nhưng hộ này thải nước dơ ra ngoài, sau đó hộ khác lấy nước đó vào nên tôm cá bị lây bệnh là chuyện hiển nhiên. Vấn đề này rất bức xúc từ nhiều năm qua nhưng chưa thể giải quyết, do thiếu vốn. Theo Bộ NN-PTNT, tới đây sẽ điều chỉnh cơ cấu vốn đầu tư cho phát triển thủy sản. Nếu như giai đoạn từ năm 2011 - 2015 tỷ trọng đầu tư cho lĩnh vực thủy sản là 7,0% thì giai đoạn từ 2016 - 2020 sẽ tăng lên hơn 10% trong tổng vốn đầu tư toàn ngành nông nghiệp. Bên cạnh đó, tạo điều kiện thuận lợi và khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào thủy sản. Đến năm 2020 sẽ ổn định sản lượng tôm nuôi khoảng 700.000 tấn, cá tra từ 1,8 - 2 triệu tấn. Phát triển vùng nuôi tôm và cá tra theo hướng công nghiệp, tập trung sử dụng công nghệ cao, nuôi theo tiêu chuẩn VietGAP, Global GAP… đẩy mạnh liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm từ ao nuôi đến bàn ăn, đảm bảo việc truy xuất nguồn gốc… Rõ ràng, nghề nuôi tôm và cá tra rất tiềm năng nhưng cũng lắm rủi ro. Do vậy, song hành với việc cơ cấu lại nguồn vốn thì cần gấp rút tổ chức sản xuất theo hướng liên kết các khâu trong chuỗi giá trị. Xây dựng mô hình hợp tác chặt chẽ giữa người nuôi với doanh nghiệp cung ứng thức ăn, thuốc, chế phẩm sinh học và doanh nghiệp tiêu thụ, chế biến, xuất khẩu; thông qua sự hỗ trợ của ngành chức năng và ngân hàng. Trong mô hình liên kết này, doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm đóng vai trò “nhạc trưởng”.
. Theo HUỲNH LỢI (SGGP)