Văn hóa từ chức

Tại cuộc họp báo chiều 16-5, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn cho biết đang tập trung hoàn thiện dự thảo nghị định về quy hoạch, bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, thôi giữ chức vụ, từ chức, miễn nhiệm, điều động và luân chuyển đối với công chức, viên chức.

Theo ông Tuấn, dự thảo này quy định rõ các trường hợp phải xin từ chức như vì lý do sức khỏe, do năng lực công tác, do cảm thấy bản thân không còn đủ uy tín để làm việc...

Thật ra, ở các nước tiên tiến việc từ chức của các quan chức và chính khách gần như là một nét văn hóa: văn hóa từ chức. Một khi họ cảm thấy mình có thiếu sót, khuyết điểm, hay nói cách khác là không còn xứng đáng đảm nhận được nhiệm vụ thì sẽ từ chức. Văn hóa từ chức là một trong những biểu hiện sinh động, cụ thể và thiết thực nhất về một nền chính trị văn minh dựa trên phẩm giá, lòng tự trọng và bản lĩnh của những nhà lãnh đạo thực sự có tâm huyết và đầy dũng khí.

Cách nay chưa lâu, ngày 27.4, Thủ tướng Hàn Quốc Chung Hong-won bất ngờ đệ đơn xin từ chức vì vụ chìm phà Sewol khiến cho gần 300 người tử vong hoặc mất tích. Truyền thông dẫn lời ông Chung phát biểu: “Tôi xin lỗi vì đã không thể ngăn vụ tai nạn này và đã không thể xử lý vụ việc được tốt sau khi nó xảy ra. Tôi cho rằng tôi, với tư cách là Thủ tướng, rõ ràng là phải chịu trách nhiệm và phải từ chức”. Tuyên bố này gây ngạc nhiên và thán phục vì có thể nói rằng sự việc chìm phà không nằm trong tầm kiểm soát của ông, nhưng ông tự nhận đó là trách nhiệm của mình.

Ở nước ta, chuyện văn hóa từ chức mới chỉ được nói đến trên bàn nghị sự. Thực tế có không ít người không hoàn thành trách nhiệm, hay làm không tốt trách nhiệm được giao mà vẫn tại vị, nặng là khiển trách, cảnh cáo.

Cũng có nguyên nhân là ở các nước phát triển, việc từ chức là khá dễ dàng, vì văn hóa từ chức đã trở thành một phần của đời sống xã hội. Văn hóa này lại được nuôi dưỡng trong một môi trường thuận lợi. Không làm quan, thì người ta có thể làm nhiều việc khác. Cựu Tổng thống Mỹ B.Clinton khi còn đương chức lương bình quân chỉ khoảng 200.000USD/năm. Nhưng khi thôi chức, ông có thể kiếm tới 300.000USD/giờ bằng cách làm diễn giả.

Bởi vậy theo các chuyên gia, để nuôi dưỡng văn hóa từ chức, điều đầu tiên là cần phát triển kinh tế thị trường, đặc biệt là phát triển khu vực kinh tế tư nhân. Nếu được như vậy, thì ngoài hệ thống công quyền, còn có rất nhiều cơ hội ở ngoài hệ thống đó dành cho những người có khả năng khác, trong đó có những người từ chức.

Mặt khác, phải có hệ thống pháp luật quy định rõ trách nhiệm, thẩm quyền của từng vị trí, nhất là đối với các chức danh lãnh đạo, quản lý. Xây dựng các quy định về từ chức của cán bộ, công chức phải dựa trên nền tảng cải cách, xây dựng được quy chế công chức thật chuẩn về tiêu chuẩn của từng chức vụ, từng vị trí công tác.

Đẩy mạnh tuyên truyền trong xã hội về văn hóa từ chức; nên khuyến khích sự tự nguyện từ chức và đánh giá cao những người có đủ dũng khí, lòng tự trọng, tự nguyện từ chức, đồng thời định hướng dư luận xã hội không nên nặng nề đối với những người tự nguyện từ chức. Bản thân cán bộ lãnh đạo, quản lý cần phải tự nhận thức rằng chức vụ không chỉ đi liền với quyền lợi, mà cao hơn phải thấy chức vụ đi liền với trách nhiệm, với tinh thần, thái độ cống hiến, hy sinh.

Việc từ chức tự nguyện của người có chức, có quyền sẽ tạo cơ hội cơ cấu lại, kiện toàn đội ngũ cán bộ của cơ quan, tổ chức nghĩa là tạo ra sự hợp lý tốt hơn trong xã hội. Điều đó giúp những người thực sự có nhân cách, tài giỏi, có trình độ, năng lực thực tiễn có thể phát huy cao nhất năng lực của mình nếu ở đúng vị trí, đồng thời cũng giúp cho cơ quan, tổ chức và xã hội tránh được những thiệt hại không đáng có.

Văn hóa có mặt trong tất cả những hoạt động sống của con người và là tất yếu của cuộc sống, thế nên, văn hóa từ chức cũng biểu hiện sự tất yếu của cuộc sống. Từ chức nên sớm trở thành cách ứng xử bình thường trong đời sống lãnh đạo, quản lý ở nước ta và văn hóa từ chức cũng từ đó mà hình thành và phát triển.

Ngọc Minh