Nhà tù lầu ông Tánh - một địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng
Địa điểm Nhà tù lầu ông Tánh - hiện ở địa chỉ số 213, QL 1A, khu phố 4, phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn - trước kia là ngôi nhà hai tầng xây dựng trên thửa đất diện tích 265,6 m2 của ông Tánh, một thương nhân. Từ tháng 2.1966 - 3.1975, ngôi nhà này được chính quyền Mỹ - ngụy sử dụng làm nhà tù giam giữ, tra tấn cán bộ, chiến sĩ cách mạng, đồng bào yêu nước trong tỉnh, chủ yếu là người ở huyện Hoài Nhơn, Hoài Ân, An Lão. Sau giải phóng, nơi đây được giao cho Công ty Thương nghiệp quản lý và sử dụng, nhưng ngôi nhà bị xuống cấp nên DN này cho hạ giải. Kể từ đó tới nay, địa điểm này vẫn còn là đất trống do Nhà nước quản lý, không xây dựng công trình gì.
Cán bộ, nhân dân Hoài Nhơn rất mong địa điểm Nhà tù lầu ông Tánh được tỉnh công nhận là di tích lịch sử. Ảnh: NGỌC NHUẬN
Đứng tại khoảnh đất trống trước kia là nhà tù từng giam giữ mình, cụ Đinh Lăm (90 tuổi, ở khu phố 2, phường Tam Quan) xúc động kể lại: “Tôi tham gia nuôi giấu cán bộ cách mạng, bọn chỉ điểm báo cho địch và chúng bắt tôi vào giam tại Nhà tù lầu ông Tánh. Tại đây, chúng dùng đủ mọi hình thức tra trấn dã man tôi cũng như những tù nhân khác nhưng không khai thác được gì, sau đó chúng chuyển tôi xuống giam tại nhà tù Quy Nhơn vài năm nữa, cho đến ngày giải phóng tôi mới được trở về nhà”.
Không cầm được nước mắt khi đứng tại nơi mà trước đây đồng đội mình bị địch tra tấn dã man, cụ Mai Hồng (83 tuổi, ở khu phố 4, phường Tam Quan) - Chủ tịch Hội Cựu tù chính trị TX Hoài Nhơn, chia sẻ: “Địa điểm Nhà tù lầu ông Tánh là chứng tích chiến tranh ghi lại tội ác của giặc, đồng thời là nơi khắc ghi tinh thần kiên cường của quân và dân Bình Định nói chung, Hoài Nhơn nói riêng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Với ý nghĩa đó, chúng tôi thiết tha đề nghị UBND tỉnh sớm công nhận di tích lịch sử Nhà tù lầu ông Tánh”.
Ông Hồ Khắc Cầu, Phó Giám đốc Trung tâm VH-TT&TT TX Hoài Nhơn, cho biết: Theo danh mục nhà tù và những nơi được coi là nhà tù trong các thời kỳ kháng chiến ban hành kèm theo Thông tư 02 ngày 8.1.2019 của Bộ LĐ-TB&XH thì trên địa bàn tỉnh Bình Định có 27 địa danh là nhà tù hoặc được coi là nhà tù của địch; trong đó, có Nhà tù lầu ông Tánh. Năm 2019, chúng tôi đã phối hợp Bảo tàng tỉnh lập hồ sơ khoa học di tích Nhà tù lầu ông Tánh và trình UBND tỉnh đề nghị xếp hạng, nhưng đến nay còn chờ công nhận.
NGỌC NHUẬN