Thích ứng thực hiện chính sách BHXH

Thí điểm thanh, kiểm tra trên nền tảng dữ liệu trực tuyến

Ông Huỳnh Đức Hùng, Trưởng Phòng Thanh tra - Kiểm tra BHXH tỉnh cho biết: Năm 2021, hoạt động thanh tra, kiểm tra của ngành BHXH chịu nhiều ảnh hưởng của dịch Covid-19. BHXH tỉnh nhiều lần phải dừng, hoãn các cuộc thanh tra, kiểm tra sau khi đã ban hành quyết định thanh tra, kiểm tra.

Theo kế hoạch, việc thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), BHYT và kiểm tra việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT được triển khai từ tháng 5.2021. Tuy nhiên, do chịu ảnh hưởng trực tiếp của đợt dịch Covid-19 lần thứ 4, hoạt động này tạm thời dừng lại. Từ tháng 10, dù thực hiện chủ trương “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, song, việc thanh tra chuyên ngành trực tiếp tại các đơn vị sử dụng lao động lại phải tạm dừng bởi diễn biến của dịch ngày một phức tạp.

Thông qua hoạt động thanh tra, kiểm tra, BHXH tỉnh góp phần đảm bảo thực hiện chính sách BHXH, BHTN, BHYT đối với người lao động tại DN. - Trong ảnh: Người lao động tham gia BHXH bắt buộc thực hiện các thủ tục hành chính tại Bộ phận tiếp nhận và trả kết quả thủ tục hành chính BHXH tỉnh. Ảnh: NGUYỄN MUỘI

Trước tình hình này, BHXH Việt Nam đã có các văn bản bổ sung, điều chỉnh, chỉ đạo việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ thích ứng với tình hình mới. Trong trường hợp không thể làm việc trực tiếp với các đơn vị, không đến đơn vị để đôn đốc, lập biên bản làm việc hoặc thực hiện thanh tra chuyên ngành thì căn cứ dữ liệu, hồ sơ đang được cơ quan BHXH quản lý và dữ liệu của cơ quan Thuế chuyển sang, BHXH tỉnh thực hiện gửi thông báo đối chiếu, cảnh báo, nhắc nhở, đôn đốc trong việc chấp hành chính sách pháp luật về BHXH, BHTN, BHYT cho các đơn vị sử dụng lao động qua dịch vụ bưu chính công ích.

 Việc tổ chức thực hiện đối chiếu như trên mang tính thí điểm, nhằm xây dựng định hướng để áp dụng hình thức thanh tra, kiểm tra bằng phương thức điện tử trong tình hình mới. “Thực tế, một số đơn vị sử dụng lao động chưa thực hiện tốt chính sách BHXH, BHTN, BHYT cho người lao động cố tình không hợp tác, không thực hiện cung cấp hồ sơ tài liệu theo yêu cầu của cơ quan BHXH để đối chiếu, rà soát, vì vậy việc triển khai thực hiện ít hiệu quả. Mặc dù đơn vị có giải trình, nhưng việc cung cấp hồ sơ kèm theo không đầy đủ và kịp thời, thậm chí không cung cấp hồ sơ, số liệu đối chiếu nên không đủ cơ sở để kết luận những sai phạm của đơn vị”, ông Hùng trao đổi.

Nỗ lực giảm nợ đóng BHXH

Trong năm 2021, BHXH tỉnh thực hiện thanh tra, kiểm tra tại 117 đơn vị. Trong đó, thực hiện thanh tra chuyên ngành tại 67 đơn vị; kiểm tra tại 50 đơn vị. Qua đó, phát hiện số lao động chưa đóng, đóng thiếu thời gian tham gia BHXH, BHYT, BHTN là 277 lao động, với số tiền phải truy đóng bổ sung là 808 triệu đồng. Đến nay, các đơn vị sử dụng lao động đã chấp hành đóng bổ sung cho 225 lao động/613 triệu đồng.

Số tiền nợ đóng BHXH của các đơn vị theo kết luận thanh tra, kiểm tra là 2,395 tỷ đồng. Số nợ đọng BHXH theo kết luận thanh tra, kiểm tra năm 2020 chuyển sang năm 2021 theo dõi là 7,535 tỷ đồng. Đến nay, các DN đã chấp hành, đóng nợ BHXH là 9,142 tỷ đồng.

Ngoài thanh, kiểm tra trực tiếp, BHXH tỉnh đã gửi thông báo đến 37 đơn vị sử dụng lao động có tổng số nợ tính đến ngày 30.11.2021 là 34,9 tỷ đồng. Có 28 đơn vị thực hiện nộp số tiền nợ sau khi nhận được thông báo với số tiền là 8,990 tỷ đồng. Tính đến ngày 20.12, có 9 đơn vị đã phản hồi thống nhất số liệu (tổng nợ của 9 đơn vị là 1,785 tỷ đồng, đã nộp 1,495 tỷ đồng).

Đa số các DN đều chấp hành nộp tiền nợ đóng BHXH theo yêu cầu của Đoàn thanh tra, nhưng tiến độ nộp còn chậm. Một số DN chưa nộp hết số nợ do thực sự khó khăn trong sản xuất kinh doanh do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Trên cơ sở dữ liệu của cơ quan Thuế cung cấp, BHXH tỉnh đã thực hiện rà soát và gửi thông báo đến 1.362 đơn vị với 41.830 lao động chưa tham gia. Sau rà soát, có 2.041 lao động đăng ký tham gia BHXH, BHTN, BHYT.

Theo Phòng Thanh tra - Kiểm tra BHXH, vấn đề nổi cộm phát hiện từ hoạt động thanh, kiểm tra là tất cả các đơn vị có vi phạm đều chung một mục đích là giảm số người đóng BHXH thấp nhất có thể, giảm mức đóng của người lao động ở mức thấp nhất có thể. Nhiều DN trốn đóng BHXH bằng cách chuyển đổi hình thức hợp đồng lao động qua loại hình hợp đồng vụ việc, thuê khoán, khoán việc, học việc… BHXH tỉnh phát hiện nhiều trường hợp người lao động được chủ DN ký hợp đồng lao động mùa vụ 25 ngày nhiều lần liên tục trong 2 năm. Khi đối chiếu với bảng thanh toán tiền lương, tiền công, bảng chấm công thực tế tại đơn vị thì lại thấy người lao động đa số làm việc liên tục trên 1 tháng, đủ công trong tháng, thậm chí tăng ca đêm và cả ngày thứ Bảy, Chủ nhật, họ làm những công việc mang tính chất ổn định thường xuyên, không phải công việc mang tính thời vụ.

NGUYỄN MUỘI