“Dựng câu thơ thành cột mốc chủ quyền”

Nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng đã viết như thế trong “Hào phóng thềm lục địa” - một trong những bài thơ hay về bảo vệ chủ quyền Tổ quốc và người lính hải quân. PV Báo Bình Định có cuộc trò chuyện với tác giả xung quanh bài thơ này.

Nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng

* PV: Đây là một trong những bài thơ hay viết về Biển Đông, cuộc sống người lính hải quân, nhà thơ có thể cho biết quá trình hình thành tác phẩm này ?

- Nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng: Tôi nhớ mãi những ngày giữa tháng 6.2008, mấy đêm liền thức trắng ở nhà khách của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, tại Hà Nội. Thời gian ấy, tôi có tham gia hội nghị Đoàn Chủ tịch Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam, trừ mấy giờ họp, còn lại tắt điện thoại, làm thơ như lên đồng. Rồi tôi bay về lại phương Nam, nơi những âm vọng từ cuộc thâm nhập thực tế ở Lữ đoàn 171 Vũng Tàu thấu triệt tận tâm can mình câu chuyện kỳ vĩ và lay động, khiến tôi cứ nghiền ngẫm suốt những ngày ở Bộ Tư lệnh Hải quân tại TP Hồ Chí Minh, và giờ đây đã kết nối và lan tỏa trong từng mạch đập, tạo cho cái cá thể sáng tạo trong tôi gọi vang bằng những tên gọi tin cẩn và dâng trào. “Nghĩa trang trong lòng biển” không mộ bia, chỉ có sóng. Hình ảnh những lượn sóng dập dềnh đỡ các nhành hoa dâng liệt sĩ đã khiến chúng tôi bật khóc. Phải chăng sự thường xuyên đối mặt với sóng gió và chia ly làm cho những người lính phương trưởng, bừng sáng. Lời vĩnh biệt của họ trong phút sinh tử khốc liệt là những dòng điện báo cuối cùng, truyền về đồng đội và đất liền như những nhịp tim bền bỉ xuyên qua bão tố, còn mãi sau khi họ đã tan vào biển mặn.

* Điều tâm đắc nhất mà nhà thơ muốn gửi gắm qua bài thơ?

- Cảm giác anh linh các chiến sĩ hy sinh trong lòng biển thềm lục địa của đất nước đã chở che và nâng đỡ trang viết của mình là cảm giác bừng thức khi tôi trình bày một câu chuyện và các tình tiết có thật trong đời sống, qua bài thơ này. Khi bắt gặp luồng không khí thanh khiết giữa cõi tục lụy, tôi muốn ôn lại một tư tưởng vừa cổ xưa vừa tươi mới rằng không tình yêu Tổ quốc nào cao cả hơn tình yêu của người dám hiến dâng sinh mạng mình cho Tổ quốc. Từ đó, tôi muốn đối sánh một phần mặt trái, phía phù du ảo vọng ràng rịt theo một hoạt động cao cả là văn chương mà bản thân tôi cũng dự phần, vừa như một biện pháp nghệ thuật, vừa là một nhu cầu thanh tẩy khi đứng trước những linh hồn cao thượng. Tôi đã đi hết lòng mình trong suy tư và cảm xúc, còn sự chia sẻ của người đọc đến đâu là vinh hạnh của mình đến đó.

* Nhà thơ có những dự tính gì cho đề tài Biển Đông và bảo vệ biên cương Tổ quốc ?

- Giở lại các bản đồ trong Thiên Nam tứ chí lộ đồ thư, Toản tập An Nam lộ hoặc đọc Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn, Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, Đại Nam nhất thống chí, Đại Nam thực lục tiền biên của Quốc sử quán triều Nguyễn cũng như các văn bản của nhà Tây Sơn, nhà Nguyễn mà các dòng họ liên quan còn lưu giữ, tôi tự hào vì cha ông ta trao truyền lại cho đời sau sự khẳng định bất di bất dịch chủ quyền lãnh thổ trên Biển Đông, lung linh hai chuỗi ngọc Hoàng Sa, Trường Sa.

Dựng câu thơ thành cột mốc chủ quyền là âm hưởng chủ đạo mà tôi tự xác lập cho mình giữa lúc chúng ta xác định thế kỷ XXI là “thế kỷ của đại dương” và trong bối cảnh các thế hệ con Rồng cháu Tiên tắm mình trong minh triết Việt: Vạn lý Đông minh quy bả ác- Ức niên Nam cực điện long bình. (Biển Đông vạn dặm giăng tay giữ- Đất Việt muôn năm vững trị bình) Cự ngao đới sơn - Nguyễn Bỉnh Khiêm.

* Xin cảm ơn nhà thơ, chúc ông sức khỏe để có thêm những bài thơ hay đến với bạn đọc.

Trúc Thanh (Thực hiện)

Hào phóng thềm lục địa

Chúng tôi đã vùa rất nhiều hình ảnh sang trọng của đại dương trút vào vần điệu xôm trò của những bữa tiệc thơ

Nào yến sào ngọc trai nào đồi mồi san hô nào cánh buồm tung mây ra khơi vào lộng

Tuy nhiên, hoa thả xuống nghĩa trang trong lòng biển Đông

Và câu chữ dâng lên linh hồn các anh- những người lính biệt tăm giữa sóng cao gió rộng

Dường như hãy còn quá mỏng

Dù điều ấy, có thể các anh không quan trọng

Giữa chập trùng tình thế nguy nan các anh vật lộn cùng bão tố đại dương

Sau dòng điện nghẹn ngào về bộ chỉ huy gửi lời chào vĩnh biệt

Chúng tôi vẫn trùm chăn đọc sách

Chúng tôi vẫn mở vi tính làm thơ

Thả vào diễn đàn sấm rung chớp giật

Những siêu thực những tượng trưng những hậu hiện đại những tân hình thức

Bên cạnh việc đem tên những hành tinh lộng lẫy trên dải thiên hà ra mà lăng xê nhau

Thậm chí ai đó còn mang những bộ phận nhạy cảm trên cơ thể con người ra mà phỉ báng nhau

Dù điều ấy, các anh không hề biết

Những tiện nghi những ngôn từ những điều kiện sinh tồn tối thiểu của đời người

Các anh cứ giản lược hồn nhiên

Quen việc căng thân mình đầu sóng gió

Quen cơn bão đánh tên bằng con số

Tít một xóm làng còn có mẹ cha

Những tóc bạc lặng thầm mỗi đêm giao thừa mỗi ngày kỵ giỗ 

Người vợ trên đất liền của anh phải biết cách làm thế nào để không hóa đá

Đứa con trên đất liền của anh phải học cách chống chọi với sự trống trải của căn nhà thiếu đàn ông trước khi học chữ

Người yêu trên đất liền của anh bần thần trước chiếc nhẫn đính hôn

Thửa ruộng xưa đất liền

Ngõ phố xưa đất liền

Và bao nhiêu thứ

Phải biết giấu nỗi đợi trông ở góc bờ nào

Giữa lúc các anh thương nhớ cồn cào

Thèm một bát canh thiếu phụ

Thèm những tiếng trẻ bi bô bịt mắt bắt dê

Thèm nắm bàn tay người mình yêu tung tẩy dưới những giọt mưa

Chúng tôi ung dung tìm cách vặt lông bóng ngựa thời gian trong quán nhậu

Chúng tôi phức tạp hóa một khái niệm bình thường như kiểu dát kim cương cho cào cào châu chấu

Hoặc lột trần những thần tượng ra cợt nhả tung hê vết sẹo, nốt ruồi

Cái cách các anh đón bão thế nào

Sẵn sàng trước tàu chìm giàn sập

Quấn quốc kỳ vào người vĩnh quyết

Kết chùm phao hoặc nhường can nhựa cho nhau trong lúc hết đợt sóng này đến đợt sóng kia quăng ngang quật dọc

Chúng tôi khó mà học được

Khi trời nước điên cuồng

Mọi trường phái cao siêu

Cũng thành bất lực

Mặt biển thiên đường hôm qua

Hôm nay thành địa ngục

Ngày nào các anh đã chọn lựa cho mình một tuổi trẻ hiên ngang trước thềm lục địa lênh đênh

Ngày nào các anh đã ăn nhín nhịn thèm, dành nước ngọt và sữa đường cho những nạn nhân bốn phương trời các anh vừa cứu sống

Ngày nào các anh ươm bầu bí trong mây, trồng rau trên sóng

Chúng tôi rồng rắn trước thiên đình

Dựng một khát khao gây men hùng hồn cho đàn voi tư tưởng

Chui qua lỗ kim trại sáng tác Đà Lạt, Đại Lải, Nha Trang, Tam Đảo, Vũng Tàu

Thậm chí đôi lúc cao hứng còn nhân danh đại diện cho dân tộc và nhân loại, thề độc lúc lồm cồm trong căn phòng điều hòa rượu bia ngất ngưởng

Những giá trị trường tồn của muôn đời sẽ được cất cánh bi hùng trong trường ca và tiểu thuyết trường thiên

Nếu không trao cho chúng tôi giải Nobel

Viện Hàn lâm Thụy Điển đích thị đồ mù lòa

Kẻ nảy mực cầm cân hóa quân thối tha vất vưởng

Những vòng nguyệt quế ơi, xin người hãy anh minh

Tìm địa chỉ những tâm hồn hào phóng

Dẫu các anh chỉ còn là gió sóng

Chúng tôi đang hướng mặt về phía các anh

Đặng tìm ra một khoan dung tỉnh thức

Nghe những cơn bão điên cuồng vẫn khôn nguôi phía trước

Những dự án nhập nhằng ẩn danh vì dân vì nước

Tiếng đồng tiền chảy vô két bọn maphia

Thật xúc phạm

Nếu đem so với tiếng sột soạt

Của đồng lương phong phanh thời lạm phát

Của đau đớn đồng tiền tử tuất

Bìu ríu cõi dương trần

Chúng tôi đã đi bao nhiêu ngày đàng đọc bao nhiêu pho sách để kiên trì thức cùng trang viết

Nhưng khó mà học được cách bền gan của người thân các anh

Có một người cha từ miền Bắc đi dọc về Nam ghé những bến cảng mà con mình từng trải qua ngắn ngủi đời lính hải quân

Có một người vợ, có một đứa con vẫn quen ngồi viết thư và quen ra ngõ chờ thư

Có một người yêu vẫn đêm đêm lau chùi mặt nhẫn

Cầu ước nụ hôn xưa

Như chiếc mỏ neo buông vào lòng cảng

Có thể nào nguội tắt niềm hy vọng

Họ thắp đến cạn cùng ngọn lửa tin yêu

Rằng các anh lưu lạc ở một ghềnh thác An Tiêm hay Robinson nào đó

Sẽ đột ngột trở về dù ba trăm sáu lăm ngày ba nghìn sáu trăm năm chục ngày hoặc lâu hơn  nữa

Sẽ trở về với con thuyền dưa đỏ

Bày lên mâm cỗ Nguyên đán những căn nhà giàn DK1 đoàn M 71 đồng đội các anh trước khi về với mẹ cha về với vợ con

Tiếng reo dội suốt trời cao biển rộng

Lúc ấy như thực thụ những chiến binh, chúng tôi đã đi dọc Trường Sa Hoàng Sa dọc những đảo nổi đảo chìm, dọc theo nhiều biến động

Chúng tôi không đẽo gọt ký tự mỹ miều của những kẻ trùm chăn

Chúng tôi không ù òa ảo thuật với mớ triết luận cũ rích lăng nhăng 

Không cưỡng bức thiên nhiên bằng ngôn từ hóa chất

Chúng tôi vừa giở lịch sử nước nhà vừa bước theo dấu chân của người lính Bãi Cát Vàng đôi chiếu đòn tre đi khai thác tài nguyên mấy trăm năm trước

Dựng câu thơ thành cột mốc chủ quyền

Rằng cha ông vươn mình ra biển lớn

Chểnh mảng nào cũng đắc tội với tổ tiên

Những đọi máu truyền đời qua bài văn tế sống

Hưng vong những vương triều vận mệnh chốn tiền duyên

Chúng tôi vùa rất nhiều muối của đại dương làm gia vị cho những bữa tiệc thơ

Dù một nghìn câu, có thể chín trăm chín chín rưỡi câu hãy còn nhạt thếch

Dự báo cuồng phong vẫn không ngừng

Nghiệp văn chương khắc nghiệt này không cho phép chúng tôi khôn ngoan ẩn nấp theo cách người mưu sinh

Đem băng hoại đến từng trang viết

Đồng đội các anh sẽ không khó khăn nhiều khi vớt chúng tôi lên và lai dắt phương tiện hành nghề của chúng tôi như lai dắt những nạn nhân

Rồi nhường cho sữa đường, nước ngọt

Nhường chỗ ngồi tốt nhất trong khoang tàu nơi câu lạc bộ sĩ quan

Khi cập bờ chúng tôi sẽ khóc

Chúng tôi không mất tăm vào lòng biển nhưng mất tăm trước định mệnh văn đàn

Dù chúng tôi tiếp tục hò hét tiếp tục lập là lập lòe tiếp tục được tài trợ rong ruổi vênh vang

Tiếp tục vỗ ngực xưng tên nhân danh cát bụi bùn lầy trong khi tìm mọi cách chui vào lầu son gác tía

Tiếp tục tự lìa xa chân trời  trượng nghĩa

Có thể chúng tôi canh cánh món nợ vô hình trong sa mạc lãng quên

Dù các anh không hề đếm xỉa

Hào phóng thềm lục địa

Hà Nội 10-21.6.2008

NGUYỄN THANH MỪNG