Thêm tư liệu về Bình Định xưa

Du ký Trung kỳ theo đường cái quan (Nguyễn Thúy Yên dịch, Thư Books và NXB Hồng Đức, 2021) là tập ký sự của Camille Paris, xuất bản lần đầu vào năm 1889. Sách ghi chép lại rất sinh động những cuộc tiếp xúc của Camille Paris với dân chúng, quan lại và đời sống người dân Trung kỳ đoạn từ Huế đến Bình Thuận giai đoạn 1885 - 1887.

Camille Paris đã khám phá và vạch rõ con đường cái quan và những vùng phụ cận suốt chiều dài 700 cây số, thống kê được các tên làng và các đơn vị hành chính trong khi làm việc cùng các lý trưởng và viên chức bản địa, thu thập vô số chi tiết về dân tộc học. Đáng lưu ý là chiếm một phần quan trọng trong cuốn du ký là thông tin, hình ảnh về tỉnh Bình Định đương thời.

Chiếm dung lượng hơn 100 trang sách, Camille Paris đã phác tạc nên những nét cơ bản về diện mạo xã hội, con người Bình Định ở giai đoạn cuối thế kỷ XIX. Những trang viết của ông giúp ta hình dung về một Bình Định xa xưa, ở đó có cảnh đẹp hoang dã, bình yên; có những đổ nát tang thương sau những trận chiến; có những phân tầng giai cấp rõ rệt giữa quan lại và người dân nghèo… Đặc biệt, di tích Chàm và những ấn tích lịch sử về Bình Định luôn được Paris tỉ mỉ ghi chép.

Cuốn sách mang đến cho độc giả ngày nay nhiều thông tin thú vị về văn hóa, lịch sử, phong tục tập quán, đời sống văn hóa tinh thần và tính cách của người Việt hơn 100 năm trước qua những bước đường du ký dọc dài vùng đất Trung kỳ. Sách thêm một kênh tham chiếu hữu ích cho những ai muốn tìm hiểu về vùng đất, xã hội Bình Định xưa nói riêng và khu vực miền Trung nói chung.

VÂN PHI