Góp ý Dự án Luật Tổ chức Quốc hội (sửa đổi):
Cần quy định tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội chuyên trách
Tại phiên thảo luận tổ của Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XIII đang diễn ra, các ĐBQH đã tham gia ý kiến vào Dự án Luật Tổ chức Quốc hội (sửa đổi), chuẩn bị cho nội dung thảo luận này tại Hội trường vào ngày 16.6. Báo Bình Định trích giới thiệu ý kiến của ĐBQH đơn vị tỉnh Bình Định, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Hữu Đức về Dự án Luật nêu trên.
Nên cụ thể hóa vai trò Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Về cơ bản, tôi nhất trí với việc tiếp tục quy định về cơ cấu, thành phần của Ủy ban Thường vụ (UBTV) Quốc hội như dự thảo Luật để bảo đảm bộ máy gọn nhẹ, hiệu quả. Về tăng cường tính chuyên trách, thường xuyên của UBTV Quốc hội, đề nghị cân nhắc để quy định không phải tất cả các chủ nhiệm ủy ban của Quốc hội mà chỉ một tỉ lệ nhất định trong số này là thành viên UBTV Quốc hội, phù hợp với tính chất công việc và bảo đảm hiệu quả hoạt động của UBTV Quốc hội cũng như Hội đồng dân tộc và các ủy ban của Quốc hội.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của UBTV Quốc hội, tôi tán thành với việc cụ thể hóa quy định của Hiến pháp về nhiệm vụ, quyền hạn của UBTV Quốc hội được quy định trong dự thảo Luật. Tuy nhiên đề nghị rà soát, cụ thể hóa trong Luật vai trò chỉ đạo, điều hòa, phối hợp của UBTV Quốc hội đối với Hội đồng dân tộc, các ủy ban của Quốc hội; phân định cụ thể hơn nhiệm vụ, quyền hạn giữa các cơ quan này để tạo sự chủ động cho Hội đồng, ủy ban; xác định rõ hơn phạm vi giám sát của UBTV Quốc hội và Hội đồng dân tộc, ủy ban của Quốc hội, việc điều hòa, phối hợp của UBTV Quốc hội đối với Hội đồng dân tộc, các ủy ban của Quốc hội để tránh trùng lặp trong hoạt động của các cơ quan này.
Cần quy định tiêu chuẩn ĐBQH chuyên trách
Để tiếp tục hoàn thiện chế định pháp lý về ĐBQH hoạt động chuyên trách, cần phải xác định mô hình tổ chức Quốc hội nước ta là mô hình vừa có ĐBQH chuyên trách và ĐBQH kiêm nhiệm như hiện nay, hay là có bước phát triển chủ yếu là chuyên trách; và nếu như hiện nay thì tỉ lệ ĐBQH hoạt động chuyên trách bao nhiêu phần trăm là hợp lý để có kế hoạch bồi dưỡng, tạo nguồn và phát triển nâng cao chất lượng.
Tôi đề nghị trong Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Bầu cử ĐBQH cần có quy định tiêu chuẩn ĐBQH hoạt động chuyên trách. Các tiêu chuẩn về năng lực nghiên cứu, phát hiện vấn đề, lập luận, phản biện cần được nhấn mạnh đối với ĐBQH hoạt động chuyên trách; cần quy định cụ thể nhiệm vụ và quyền hạn cũng như trách nhiệm của ĐBQH chuyên trách, không nên quy định nhiệm vụ quyền hạn như hiện hành.
Cân nhắc về quy định chức danh Tổng thư ký Quốc hội
Nhìn chung, việc quy định chức danh Tổng thư ký Quốc hội sẽ tạo thuận lợi cho hoạt động đối ngoại và cũng phù hợp với cách thức tổ chức công tác phục vụ các hoạt động chung của nghị viện nhiều nước. Tham khảo các nước cho thấy, đa phần Tổng thư ký Quốc hội các nước không phải là ĐBQH. Trong khi đó, tại Điều 110 quy định: “Tổng thư ký Quốc hội là ĐBQH, do Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm, chịu trách nhiệm trước Quốc hội và UBTV Quốc hội về hoạt động của Văn phòng Quốc hội”. Tôi rất băn khoăn về chế định Tổng thư ký Quốc hội.
Tham khảo về chức năng nhiệm vụ của Tổng thư ký Quốc hội các nước cho thấy, về cơ bản, Tổng thư ký đảm nhiệm hai vai trò chính là: tham mưu, cố vấn chính cho Chủ tịch Quốc hội nói riêng và Quốc hội nói chung về những vấn đề liên quan đến quy trình, thủ tục hoạt động của Quốc hội, đồng thời là người chỉ đạo chung các hoạt động phục vụ về hành chính và chuyên môn hỗ trợ cho hoạt động của Quốc hội. Để thực hiện được nhiệm vụ này, đòi hỏi Tổng thư ký không chỉ là người có sự am hiểu sâu rộng của một chuyên gia tư vấn về các vấn đề pháp lý và thủ tục, mà còn có thể đảm trách được những nhiệm vụ liên quan đến công tác tổ chức, đổi mới hệ thống hành chính phức tạp, nhằm hỗ trợ cho các hoạt động của nghị viện.
Bởi số lượng cũng như tính chất quan trọng, phức tạp của các nhiệm vụ được giao cho Tổng thư ký nên hầu hết các nước đều bố trí một hoặc nhiều nhân sự cao cấp giúp việc cho Tổng thư ký. Thông thường, một Phó tổng thư ký hoặc trợ lý Tổng thư ký được ủy quyền/phân công phụ trách một mảng công việc nhất định; Tổng thư ký chỉ chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát và điều phối chung hoạt động của những người này. Từ những lý do trên, đề nghị Quốc hội cân nhắc quy định chức danh này trong Luật Tổ chức Quốc hội sửa đổi lần này.
ĐBQH NGUYỄN HỮU ĐỨC