Bằng khen
● Truyện ngắn của NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN
Em đi học với bộ dạng lếch thếch, mặt mũi lem luốc, áo quần nhàu nhĩ. Trên đầu là chiếc mũ rộng vành trụp xuống đã ố đen càng tô đậm vẻ bẩn thỉu.
“Cóc Ghẻ” là cái tên mà mấy bạn gán cho em với sự nhạo báng.
Là một giáo viên bộ môn, tôi nhận thấy những dấu hiệu bất thường và âm thầm theo dõi. Em đang bị bạn bè cô lập né tránh, không chỉ là lớp 6A mà dường như cả khối, cả trường.
Tôi có đến thăm nhà em. Nhà em nghèo, tôi đề cập tới chuyện em vệ sinh rất kém nên bạn cùng lớp không muốn nói chuyện với em. Ngoại em bảo: “Nhà tôi nghèo không có giếng. Mẹ nó bỏ nó cho tôi xong thì đi biệt dạng. Có cái suối cũng khá xa nhà nên chắc nó lười đi tắm!”. Tôi có gặp riêng em và nói nhỏ: “Mình là con gái, sạch sẽ tinh tươm một chút, vừa khỏe mạnh, vừa dễ hòa đồng, tắm rửa và giặt giũ thơm tho, vệ sinh thân thể để giữ mình khỏe mạnh em nghen! Chịu khó đánh răng bằng muối sẽ bớt hôi miệng em nhé!”.
Em im lặng. Quay mặt ra phía sau ánh mắt xa vắng. Chân mày nhíu lại.
Em đi học bữa đực bữa cái. Đến trường, ngồi một mình vào bàn học, ra chơi lủi thủi ngồi vào một góc nào đấy ở sân trường. Em ngồi một bàn và cách hai dãy bàn nữa mới có bạn ngồi, cô giáo chủ nhiệm có ép thế nào các bạn cũng nhất quyết không ngồi gần, nếu nhất định “lệnh” phải ngồi thì các em sẽ khóc, bảo hôi hám không thể học được. Đi ngang qua chỗ có bạn thì lấy tay che mũi như đi qua một chỗ tanh tưởi. Làm bài kiểm tra, nếu bạn để bài trước lên bàn giáo viên, các bạn nộp bài sau sẽ lấy tờ giấy của mình bỏ sang bên cạnh. Em như một cái gì kinh khủng cần phải né xa. Đến nỗi tin rằng cô giáo chỉ cần nói: “Nếu bạn nào làm việc riêng trong giờ học cô sẽ chuyển ngồi cạnh bạn đó!” thì đố em nào dám rục rịch trong giờ học nữa.
Tranh của họa sĩ ĐỖ DUY TUẤN
Năm đó, đầu năm học, tôi phối hợp cùng nhà trường và tổ Văn mở CLB Văn học. Mỗi tháng sẽ phát động một chủ đề để các em tham gia viết, những bài hay sẽ được đọc trước toàn trường vào đầu mỗi tháng, có trao giải và có cả lời nhận xét.
CLB đi vào quỹ đạo, các em rất hào hứng. Bạn nào được chọn bài hay đọc trước toàn trường thì đó là một vinh dự lớn, các bạn ồ lên khen ngợi. Sang tháng thứ ba, ở chủ đề “Tôi là ai?” tôi đã chọn bài viết của em là một trong ba bài hay của tháng, mời em lên đọc bài của mình trước toàn trường.
Vừa đọc tên em lên trình bày bài của mình trước toàn trường, em vừa đứng dậy đã nghe tiếng cười khúc khích. Tiếng ồn ào như vỡ chợ phát ra khi bạn vừa đọc. Tôi ra hiệu em ngừng đọc và cầm lấy micro, mắt thật nghiêm nhìn xuống các em, im lặng không nói gì đến khi không còn một tiếng động nhỏ nào tôi bất ngờ chỉ một em học sinh và hỏi:
- Nếu người đang đứng đây và chuẩn bị đọc là em trong không khí như thế này thì em có thích đọc không?
Em không trả lời. Cả trường im lặng.
Thế là tôi đưa micro cho em đọc bài viết của mình. Đọc xong, tôi đứng ra nhận xét, trao quà và kêu gọi một tràng pháo tay: Bạn ấy thật giỏi đúng không nào các em, bài viết cảm động lắm. Một tràng pháo tay cho bạn mình nào!
Xong đâu đó, tôi tiếp tục: Các em ạ, chúng ta đã kết thúc thật tốt đẹp chủ đề viết của tháng trước. Trước khi phát động chủ đề tiếp theo, cô muốn các em nhớ điều này, tôn trọng người khác là tôn trọng chính mình. Tháng này, chủ đề của chúng ta sẽ là một chủ đề kép có tên là Người khiếm nhã, hai câu hỏi gợi ý là - “Bạn cảm thấy như thế nào khi người xung quanh không tôn trọng mình?” và “Khiến người khác bối rối bạn có thấy vui không?”.
Có rất nhiều điều đã đổi thay sau buổi chiều hôm ấy, ví dụ không chỉ trong lớp mà nhiều bạn ở ngoài lớp đã giúp bạn bằng cách góp tiền giúp bà cháu bạn có giếng khoan, cuối cùng thì các bác sĩ dưới phố cũng chữa được bệnh hở van dạ dày cho bạn và đặc biệt “Cóc Ghẻ” đã biết cười, và ngay từ những nụ cười đầu tiên Cóc đã thành Thiên nga, nhưng đó sẽ là một câu chuyện khác. Còn tôi, với kỳ sinh hoạt “Tôi là ai?” thành công như thế tự tôi đã trao cho mình một bằng khen.