Tháng 3, hành hương về đất Tổ
10 giờ sáng 18.4, tại Đền Hùng (Phú Thọ), đoàn tỉnh Bình Định do Phó Chủ tịch UBND tỉnh Mai Thanh Thắng dẫn đầu, đã cung tiến lễ vật lên các vua Hùng, thể hiện lòng biết ơn của các thế hệ cháu con với công đức của tổ tiên trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước.
Nhằm tôn vinh sự kiện Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ được Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức Giỗ tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng 2013 (diễn ra từ ngày 13 - 19.4) trang trọng hơn với nhiều hoạt động văn hóa- thể thao ý nghĩa.
“... Thờ cúng các Vua Hùng không chỉ là hoạt động tâm linh cầu mong Quốc tổ phù hộ cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đất nước yên vui, thịnh vượng, mà còn có ý nghĩa sâu xa nhắc nhở, kết nối, củng cố tình đoàn kết, thương yêu, đùm bọc lẫn nhau của cộng đồng dân tộc Việt Nam, những người cùng chung một cội nguồn. Vì vậy, trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử hàng nghìn năm, tín ngưỡng thờ cúng các Vua Hùng vẫn được bền bỉ trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, góp phần hun đúc tâm hồn, tình cảm và ý chí của cả dân tộc. Đây chính là nguồn gốc tạo nên sức mạnh để dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn, thử thách, trường tồn và không ngừng phát triển...”.
(Trích bài phát biểu của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang tại Lễ tôn vinh, đón nhận bằng công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại và Khai mạc lễ hội Đền Hùng năm Quý Tỵ 2013, do UBND tỉnh Phú Thọ tổ chức vào tối 13.4).
Bình Định vinh dự là một trong số 8 tỉnh, thành ở nhiều vùng, miền trong cả nước được Ban Tổ chức mời tham gia Lễ hội. Điều này xuất phát từ truyền thống lịch sử hào hùng của vùng đất võ Bình Định trong sự nghiệp đấu tranh đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước. UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở VH-TT&DL chuẩn bị lễ vật dâng cúng (gồm 200 bánh ít lá gai, 100 chai rượu Bàu Đá) và xây dựng chương trình biểu diễn trong Lễ hội Đền Hùng mang đậm hào khí Tây Sơn, với sự tham gia của 27 nghệ nhân, võ sư, võ sĩ, vận động viên của Bảo tàng Quang Trung và Trung tâm Võ thuật cổ truyền tỉnh.
Ông Nguyễn Xuân Cảnh, Phó Giám đốc Bảo tàng Quang Trung, cho biết: “Đội nhạc võ của Bảo tàng đã được mời đi biểu diễn ở nhiều sự kiện lễ hội trong nước, nhưng tham gia Lễ hội Đền Hùng trong ngày giỗ Tổ có ý nghĩa đặc biệt. Vì vậy, chúng tôi đã cho tập luyện nâng cao thêm các tiết mục biểu diễn võ, chuẩn bị chu đáo trang phục, đạo cụ nhằm đảm bảo chất lượng biểu diễn tốt nhất…”. Trung tâm Võ thuật cổ truyền tỉnh cũng đã tuyển chọn 10 vận động viên tiêu biểu để biểu diễn các bài: U Linh thương, Quyền và Mã Môn thương, Roi hắc đảnh ô sơn, Song Phượng kiếm, Lôi Long đao… nhằm giới thiệu những tinh hoa của võ cổ truyền Việt Nam nói chung và Bình Định nói riêng.
Bà Võ Thị Kiên (tên thường gọi là bà Ba Lẹ, 64 tuổi, nhà ở phường Nhơn Bình, TP Quy Nhơn), người được đặt làm bánh ít lá gai dâng cúng, tâm sự: “Gắn bó với nghề làm bánh ít gia truyền suốt mấy chục năm qua, thường hằng năm cứ gần đến ngày giỗ Tổ mùng 10.3 âm lịch thì cũng có một số người dân đến tôi mua bánh ít về cúng, nhưng đây là lần đầu tiên tôi được làm bánh ít lá gai dâng cúng tận Đền Hùng. Là bánh cúng vua nên phải làm với tấm lòng thành kính, chuẩn bị kỹ càng hơn trong từng công đoạn. Để bánh thơm ngon và giữ được lâu, đến chiều tối ngày 15.4 tôi mới bắt đầu làm bánh và thức nấu cho đến khuya, để kịp sáng sớm ngày 16.4 người ta đến nhận bánh dâng cúng chuyển đi theo đường hàng không…”.
Trước đó, từ sáng sớm ngày 15.4, các thành viên đội nhạc võ Bảo tàng Quang Trung và Trung tâm Võ cổ truyền tỉnh đã tập trung tại Sở VH-TT&DL để nghe lãnh đạo Sở dặn dò kỹ lưỡng trước khi lên đường làm nhiệm vụ phục vụ cho ngày giỗ Tổ, đồng thời nhân cơ hội này để quảng bá cho quê hương Bình Định. Sau hai ngày di chuyển bằng ô tô, đoàn Bình Định đã đến tỉnh Phú Thọ, nhanh chóng triển khai việc tập luyện. Trao đổi qua điện thoại, ông Đinh Khắc Diện, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL, cho biết: “Tối ngày 18.4 và sáng nay 19.4, các thành viên đội nhạc võ, vận động viên võ cổ truyền sẽ cùng phối hợp biểu diễn phục vụ đông đảo người dân và du khách ngay tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng”.
Hồ sơ “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” của Việt Nam được UNESCO đánh giá cao bởi tín ngưỡng không chỉ được thực hành một cách nhuần nhuyễn, trang trọng và bền vững trong cộng đồng dân cư, mà “người Việt Nam còn áp dụng cả tín ngưỡng đó trong giáo dục và nghiên cứu khoa học”, là một “cuộc hôn nhân tuyệt đẹp giữa những giá trị tâm linh và những giá trị khoa học”.
Sử sách ghi lại rằng tục thờ cúng Hùng Vương đã phát triển rất mạnh từ thế kỷ XII, trước khi chính thức được vinh danh vào thời Lê Thánh Tông (1470). Từ thời điểm đó, việc tham gia tôn vinh Quốc tổ của dân tộc Việt được duy trì khá đều đặn trong toàn cộng đồng và liên tục phát triển, mở rộng theo tiến trình lịch sử.
Từ thời nhà Nguyễn, trọng tâm của nghi thức thờ cúng đã dồn hết về núi Nghĩa Lĩnh (Phú Thọ) với 3 ngôi đền Hạ, Trung và Thượng.
HOÀI THU