Triển khai chiến lược quốc gia phòng, chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn 2030:
Cơ hội và thách thức
Chiến lược quốc gia phòng, chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 được Chính phủ phê duyệt ngày 17.3.2014. Đây được coi là động lực lớn cho công tác phòng, chống lao vốn còn nhiều khó khăn và thách thức.
Nhiều thách thức
Trên thực tế, lao vẫn là một bệnh khá phổ biến, số trường hợp mắc lao hằng năm tại tỉnh ta vẫn ở mức cao. Năm 2013, toàn tỉnh phát hiện 572 bệnh nhân lao phổi AFB (+), tăng 28 ca so với năm 2012. Ước tính 6 tháng đầu năm 2014, con số này là 340 ca, tăng 7 ca so với cùng kỳ năm 2013. Bên cạnh đó, áp lực lao kháng thuốc vẫn rất nặng nề, với 98 bệnh nhân hiện đang được điều trị tại Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh. Cùng với đó là nỗi lo số ca lao/HIV ngày càng tăng, khiến việc kiểm soát bệnh lao khó khăn hơn.
Khám bệnh tại Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh.
Mặt khác, việc cắt giảm kinh phí dự án phòng, chống lao càng làm cho việc triển khai các hoạt động chật vật hơn. Theo Phó Giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Võ Kiên Cường, năm 2014, kinh phí dành cho chương trình chống lao từ trung ương bị cắt giảm 52% so với năm ngoái. Trong khi đó, kinh phí của tỉnh nhiều năm qua không tăng. Khả năng thiếu hụt nguồn thuốc chống lao miễn phí cho người bệnh sẽ làm tình hình càng phức tạp.
Một vấn đề nan giải khác là nhân lực làm công tác phòng, chống lao. Lo ngại nhất là tình trạng thiếu bác sĩ tại Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh và các cơ sở y tế tuyến huyện. “Hiện nay, chỉ Phù Mỹ và Hoài Ân có bác sĩ làm công tác phòng, chống lao. Đội ngũ làm xét nghiệm lao thường xuyên biến động, số cán bộ trẻ không gắn bó với nghề. Đa phần cán bộ ở huyện, xã đều kiêm nhiệm, khó toàn tâm toàn ý với công tác phòng, chống lao”, bác sĩ Cường nhận định.
Đặc biệt, sự tự ti của người bệnh còn cao, sự kỳ thị và phân biệt đối xử với người bệnh lao vẫn tồn tại khá phổ biến trong cộng đồng. 33 năm gắn bó với công tác phòng, chống lao, chuyên trách chống lao của huyện Phù Cát Hà Thị Thanh Hiệp thấu hiểu mặc cảm nặng nề của người mắc lao. “Nhiều người nghi mắc bệnh nhưng âm thầm chịu đựng, vì sợ dị nghị. Mới đây, tôi có tiếp xúc với một nam thanh niên mới hơn 30 tuổi làm việc trong khối kinh tế có những triệu chứng ban đầu của lao. Sau lần gặp đầu tiên, tôi nhiều lần liên lạc để vận động đi khám xét nghiệm, nhưng anh vẫn cố tránh mặt”, y sĩ Hiệp kể.
Tận dụng thời cơ
Chiến lược đề ra mục tiêu đến hết năm 2020 giảm số người mắc bệnh lao xuống dưới 131/100 ngàn dân; giảm số người chết do bệnh lao xuống dưới 10/100 ngàn dân; khống chế số người mắc bệnh lao đa kháng thuốc với tỉ lệ dưới 5% trong tổng số người bệnh lao mới phát hiện. Trong tầm nhìn đến năm 2030, tiếp tục giảm số người chết do bệnh lao và giảm số người mắc bệnh lao trong cộng đồng xuống dưới 20/100 ngàn dân; hướng tới mục tiêu để người dân Việt Nam được sống trong môi trường không còn bệnh lao.
Chiến lược quốc gia phòng, chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn 2030 có ý nghĩa hết sức quan trọng. Nó sẽ mở đường giải quyết bài toán khó giữa nhu cầu đầu tư lớn, có cơ hội áp dụng công nghệ mới để tiến tới thanh toán bệnh lao với nguồn nhân lực và nguồn tài chính ngày càng suy giảm bằng giải pháp toàn diện và có điểm đột phá. Điểm đổi mới quan trọng mà Chiến lược đề ra là yếu tố tài chính được đầu tư đa nguồn: ngân sách Nhà nước và địa phương; quỹ bảo hiểm y tế (chi trả thống nhất 100% với các dịch vụ phòng chống lao và ở tất cả các cơ sở y tế cung cấp dịch vụ chuẩn); viện trợ, hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế.
“Chiến lược được phê duyệt là tiền đề về mặt chỉ đạo và pháp lý, cũng như thể hiện sự cam kết của Đảng và Chính phủ với hoạt động phòng chống lao trong hiện tại và tương lai. Việc đưa bệnh lao vào diện bảo hiểm y tế thanh toán tạo thuận lợi lớn cho công tác điều trị bệnh lao”, Phó Giám đốc Sở Y tế Lê Quang Hùng nhận định.
Đồng thời, tư duy về phòng, chống lao cũng được đổi mới. Với quan điểm của Chiến lược, phòng, chống lao không chỉ là nhiệm vụ của ngành Y tế mà của cả hệ thống chính trị. Việc phát hiện và điều trị bệnh lao được thực hiện ngay tại cộng đồng và cần có sự tham gia tích cực của cộng đồng, thay vì chủ yếu từ cơ sở y tế. Bác sĩ Võ Kiên Cường cho hay: “Lâu nay, chúng ta đã làm tốt công tác phối hợp công - tư để phát hiện, điều trị lao. Với sự ra đời của Chiến lược, việc huy động các tổ chức hội, đoàn thể ở địa phương sẽ được đẩy mạnh, nâng cao đáng kể hiệu quả công tác phòng, chống lao”.
NGUYỄN VĂN TRANG