Thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN:
Nhiều vi phạm nghiêm trọng
Bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là những chính sách mang ý nghĩa lớn đối với người lao động. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp “phủi” trách nhiệm trong việc đảm bảo quyền lợi của người lao động.
Làm ăn có lãi, vẫn không nộp BHXH, BHYT
Cuối năm 2013, đoàn công tác liên ngành của tỉnh (gồm đại diện Sở LĐ-TB&XH, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh, LĐLĐ, Thanh tra, Công an và BHXH tỉnh) đã kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động ở 20 đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn tỉnh. Kết quả kiểm tra cho thấy một thực tế đáng lo ngại là không ít đơn vị vi phạm nghiêm trọng việc thực hiện các chính sách này.
Trong số 20 doanh nghiệp được kiểm tra, thì phần lớn vi phạm quy định. Đặc biệt, một số doanh nghiệp không xây dựng thỏa ước lao động tập thể, chủ sử dụng lao động xem chế độ BHXH, BHYT là tự nguyện và trả trong lương cho người lao động, hoàn toàn không có trách nhiệm trong việc thực hiện chính sách cho người lao động. Từ khi đăng ký tham gia BHXH, BHYT (tháng 4.2011) đến thời điểm kiểm tra, Công ty TNHH TM&SX Nam Gia và DNTN Minh Đức hoàn toàn không trích nộp tiền theo quy định dù các năm trước làm ăn có hiệu quả.
Một tình trạng đáng báo động là số lao động đúng đối tượng nhưng không được tham gia BHXH, BHYT chiếm tỉ lệ cao. Ở Công ty CP giày An Phú, tỉ lệ này lên đến 75,9%. Tại Công ty CP Phân bón và dịch vụ tổng hợp Bình Định, tỉ lệ này là 53%, cá biệt có lao động làm việc tại đơn vị đến hơn 7 năm nhưng vẫn chưa tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Trong khi đó, với Công ty TNHH Tân Long Granit, dù nghề khai thác và chế biến đá thuộc loại đặc biệt nặng nhọc và độc hại, rủi ro tai nạn là rất lớn, nhưng cũng có đến 53% lao động đúng đối tượng không được tham gia BHXH, BHYT.
Theo ông Huỳnh Đức Hùng, Trưởng phòng Thu, BHXH tỉnh, khi vi phạm các chính sách về BHXH, BHYT, BHTN, bên cạnh những bất cập mang tính khách quan từ các văn bản hướng dẫn thực hiện, các đơn vị thường viện dẫn nhiều lý do, như sản xuất khó khăn, thiếu vốn, lao động không ổn định, thậm chí đổ lỗi cho người lao động không muốn tham gia. “Tuy nhiên, qua thực tế kiểm tra, báo cáo tài chính cho thấy hầu hết các doanh nghiệp kinh doanh ổn định và làm ăn có lãi, vẫn trả lương kịp thời cho người lao động nhưng không chịu thực hiện chính sách này; chỉ 1-2 doanh nghiệp báo lỗ”, ông Hùng cho biết.
Cần nhiều giải pháp
Theo ông Trần Văn Trung, Phó Giám đốc BHXH tỉnh, để chính sách BHXH, BHYT, BHTN phát huy hiệu quả, Bộ luật Lao động, Luật BHXH, Luật Công đoàn cần được tuyên truyền sâu rộng; phải tổ chức học tập cho người lao động và người sử dụng lao động. Các ngành liên quan phải thường xuyên trao đổi thông tin với doanh nghiệp, cung cấp văn bản, hướng dẫn các quy định mới của pháp luật.
Đồng thời, hình thành nhiều “kênh” đối thoại, tư vấn, hỗ trợ tháo gỡ những khó khăn cho doanh nghiệp bằng hình thức trực tiếp hoặc bằng văn bản và đăng tải trên trang thông tin điện tử của ngành. Công tác thanh kiểm tra cần được thực hiện thường xuyên, kịp thời xử lý các hành vi vi phạm, nhắc nhở, hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện đúng các quy định.
“Chúng tôi cũng kiến nghị UBND tỉnh ra quyết định xử phạt các doanh nghiệp cố tình làm sai quy định của Luật BHXH. Bên cạnh đó, cũng phải tính đến các giải pháp căn cơ, như tìm cách giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn vốn vay, các chính sách ưu đãi thu hút vốn đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp xử lý các khoản nợ đọng. Phải kiên quyết xử lý các doanh nghiệp nợ đọng tiền BHXH kéo dài, ảnh hưởng đến việc giải quyết các chế độ chính sách cho người lao động”, ông Trung phân tích.
Mặt khác, BHXH tỉnh và các đơn vị trực thuộc cũng cần tăng cường trách nhiệm trong thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHTN. Mới đây, BHXH tỉnh đã yêu cầu Giám đốc BHXH các huyện, thị xã, thành phố chủ động báo cáo, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác chỉ đạo thực hiện; phối hợp chặt chẽ với các ngành Tài chính, LĐ-TB&XH, Y tế, Thanh tra, Công an, LĐLĐ để rà soát, nắm chắc số đơn vị, số người thuộc đối tượng tham gia. Các đoàn công tác liên ngành cần thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát thường xuyên, đôn đốc thu hồi nợ; kiên quyết xử phạt và truy thu những đơn vị đóng chậm, đóng thiếu, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN.
MAI HOÀNG