Góp ý Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi)
Ngày 23.6, tại phiên thảo luận ở hội trường kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XIII về Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Văn Cảnh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định - đã đóng góp một số ý kiến như sau:
Cần có chính sách ưu đãi sản xuất sản phẩm nội địa hóa 100%
Về nội dung ưu đãi đầu tư quy định tại mục 2 chương V. Tại khoản 1 điều 26 quy định về lĩnh vực ưu đãi đầu tư, tôi đề nghị bổ sung 1 điểm có nội dung là ưu đãi đối với sản xuất sản phẩm được nội địa hóa 100%. Theo tôi, đây là một nội dung quan trọng cần thể hiện trong luật. Bởi chúng ta luôn mong muốn có những sản phẩm do chính chúng ta tự sức làm ra, mục tiêu hướng đến năm 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, nhưng hiện nay chúng ta chưa thực sự có một sản phẩm công nghiệp hay sản phẩm công nghệ cao để xuất khẩu (XK) nâng cao thương hiệu Việt Nam. Nhiều sản phẩm điện tử XK hiện nay cũng chỉ có sự tham gia một phần nhỏ sức lao động trong nước trong quá trình tạo ra thành phẩm.
Từ quy định ưu đãi đối với sản xuất sản phẩm nội địa hóa 100% trong luật, Chính phủ sẽ quy định chi tiết hơn những ưu đãi đối với sản xuất sản phẩm nội địa hóa 100% để tiêu thụ nội địa hay để XK và nhóm ngành nào cần có chính sách ưu đãi trước. Đây cũng là một nội dung quan trọng để tăng tính hiệu quả của chính sách ưu đãi được quy định tại điểm d khoản 1, quy định ưu đãi sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao, sản phẩm cơ khí trọng điểm. Nếu không có quy định ưu đãi sản xuất sản phẩm nội địa hóa 100% thì sẽ không tạo được điều kiện thuận lợi cho thị trường đầu ra của các sản phẩm trong ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước.
Hỗ trợ ngành công nghiệp phụ trợ
Hệ thống cung cấp cho thị trường công nghiệp phụ trợ (CNPT) gồm các nhà cung cấp “ruột” của các nhà sản xuất (NSX), là những nhà cung cấp được NSX thành phẩm đặt hàng dài hạn, được cung cấp cả những yêu cầu cơ bản để tạo ra những chi tiết đặc trưng cho sản phẩm. Họ là những đối tác chiến lược của nhau. Đây là khu vực mà hiện nay hầu như các doanh nghiệp (DN) cung cấp của Việt Nam chưa vào được.
Hệ thống cung cấp cho thị trường CNPT còn theo hợp đồng đơn lẻ, ít ràng buộc và mua bán tự do trên thị trường. Đây là nơi các DN Việt Nam đang cố gắng phát triển nhưng còn rất nhiều khó khăn. Dù Chính phủ đã tạo nhiều điều kiện, hỗ trợ ngành CNPT phát triển, nhưng với sự non trẻ của ngành như hiện nay, ngành CNPT khó tìm được đầu ra, vì mẫu mã thì đa dạng, chất lượng không đồng đều, đơn hàng thì không ổn định, họ luôn rơi vào tình thế sản xuất các nguyên phụ liệu, linh kiện thiết bị một cách thụ động, phải chờ sự chấp thuận của khách hàng.
Những khó khăn trên làm cho DN trong nước không định hướng được nên tập trung phát triển ngành phụ trợ nào, đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ đến đâu, quy mô ra sao để đáp ứng cho thị trường. Khi mà Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng, hàng rào thuế quan giảm xuống thì sản phẩm của ngành CNPT, linh kiện nước ngoài nhập vào ngày càng rẻ hơn, lúc này các DN trong nước sẽ bị “bóp chết” và không còn cơ hội phát triển. Để các DN Việt Nam không bị thất bại trên chính sân nhà, ngay bây giờ chúng ta cần có chính sách để giúp các DN chuyển từ hệ thống cung cấp bị động sang hệ thống cung cấp chính thức, trở thành nhà cung cấp “ruột” cho các NSX.
DN Việt Nam trong ngành CNPT hiện nay cũng như người thuộc hộ nghèo. Họ không cần “con cá” để sống tạm, mà cũng không phải chỉ cần “cần câu” để đủ sống, mà cần phát triển và làm giàu, nên cái họ cần nhất là câu cá để bán cho ai. Dù Nhà nước có hỗ trợ nhiều mà không có đầu ra thì cũng khó phát triển được; còn nếu có đầu ra ổn định thì họ có thể tự vay tiền để mua đúng loại cần câu và học cách nào để câu cá cho hiệu quả.
Muốn mở ra thị trường cho ngành CNPT ở Việt Nam thì ngoài nhiều chính sách khuyến khích ưu đãi của Nhà nước, chính sách ưu đãi cho sản xuất sản phẩm nội địa hóa 100% như tôi đã đề xuất trong danh mục lĩnh vực ưu đãi đầu tư cũng rất cần thiết.
Nếu chính sách này được triển khai mạnh mẽ thì tự bản thân các NSX thành phẩm thấy được lợi ích, sẽ tìm đến các DN của ngành CNPT trong nước để đặt hàng lâu dài. Đây là một điều kiện hết sức thuận lợi để DN trong nước mạnh dạn đầu tư đúng ngành hàng, đúng công nghệ, đúng quy mô. Chính phủ và các Bộ ngành phải luôn tạo điều kiện để các DN trong nước nằm trong mắt của các NSX thành phẩm.
Tôi tin rằng với chính sách hỗ trợ ngành CNPT kết hợp với chính sách hỗ trợ sản xuất sản phẩm nội địa hóa 100% sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các DN Việt Nam, không chỉ tạo ra các sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam mà còn tạo ra một sức lan tỏa rất lớn trong chuỗi giá trị.
Chưa kể ngành CNPT cho sản phẩm điện tử, sản phẩm nông nghiệp, chỉ lấy ví dụ: để làm ra một chiếc áo nếu ưu đãi nội địa hóa 100% thì chúng ta đã khuyến khích DN trong nước tự làm ra vải, nút, chỉ, kể cả tự thiết kế; rồi ưu đãi sản xuất vải nội địa hóa 100% sẽ khuyến khích ngành sợi trong nước; ưu đãi sản xuất sợi nội địa hóa 100% thì khuyến khích ngành bông trong nước, ưu đãi sản xuất bông nội địa hóa 100% thì khuyến khích vùng trồng cây bông phát triển. Cứ như vậy ta sẽ phát triển được thêm nhiều ngành trong tương lai, đóng góp vào việc phát triển kinh tế và giải quyết được nhiều lao động cho quốc gia.
NGUYỄN VĂN CẢNH