Nhà thầu xây dựng “kêu” khó

Bên cạnh giá vật liệu xây dựng tăng cao, theo nhiều nhà thầu, vấn đề định mức, đơn giá, công bố giá, phương thức hợp đồng gói thầu cũng là yếu tố khiến nhà thầu càng thêm khó khăn.

Một trong những điểm mấu chốt chính là tình trạng một số định mức, đơn giá (ca máy, nhân công, vật liệu xây dựng) chưa phù hợp với tình hình thực tế. Liên quan đến câu chuyện khác biệt giữa giá thị trường và giá công bố của cơ quan quản lý nhà nước theo thông báo giá của liên ngành tài chính - xây dựng, ông Đinh Văn Phước, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Đinh Phát cho biết, 10 công trình vốn nhà nước về giao thông, hạ tầng, thủy lợi mà DN đang thi công gần như đều vướng về giá. Đơn cử, giá nhân công thợ bậc 3 công bố từ 210 nghìn đồng đến 220 nghìn đồng/ngày/người, nhưng thực tế với giá đó không thể kiếm ra thợ, hiện DN đang phải trả tới mức 360 nghìn đồng đến 380 nghìn đồng/ngày/người. Còn đơn giá ca máy xây dựng hiện đã gấp đôi giá công bố… 

Đơn giá một số loại vật liệu chính như đất, cát, xi măng… tăng khá nhiều so với đơn giá công bố. Ảnh: M.H

Cũng như ông Phước, nhiều nhà thầu khác cũng nêu ra những ách tắc làm ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng công trình đầu tư và gây thiệt hại cho nhà thầu. Phổ biến là tình trạng nhà thầu đã ký hợp đồng thi công công trình và được giao địa điểm thi công nhưng không có mặt bằng do vướng chuyện giải phóng mặt bằng. Thứ hai là “tréo ngoe” trong mỏ nguyên liệu, hiện có những công trình đấu thầu có san lấp mặt bằng nhưng hồ sơ mời thầu không nêu rõ chỉ đấu thầu với những mỏ đất giả định, buộc nhà thầu phải đi xin thành lập mỏ, nhưng thủ tục thường mất cả năm. Tương tự như vậy, mỏ cát phục vụ cho xây dựng cũng đang tồn tại khoảng trống lớn về quản lý trữ lượng, quản lý giá…

Cùng nỗi lo này, tại Đại hội Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng Bình Định (BACC) đầu tháng 8.2022, ông Dương Minh Quang, Tổng Giám đốc Công ty CP Xây dựng 47 cho rằng, chỉ số giá xây dựng quý I và quý II/2022 chỉ tăng giá 10%, thấp rất xa so với sự tăng giá của thị trường - 68%. Các gói thầu nhỏ còn xoay sở được, nhưng những gói thầu lớn kéo dài thì… rất kẹt!

Không chỉ có vậy, nhiều nhà thầu bức xúc khi hợp đồng giao nhận thầu công trình xây dựng vừa mang tính chất pháp lý dân sự vừa có tính chất đảm bảo tiến độ công trình, nhưng tiến độ kéo dài bởi yếu tố khách quan hay do chủ đầu tư thì lại không được điều chỉnh giá. Đại diện một nhà thầu tham gia nhiều công trình giao thông, bày tỏ: Đơn vị đã từng làm công trình kéo dài 6 - 7 năm do vướng giải phóng mặt bằng. Hợp đồng thầu công trình được kéo dài, nhưng giá hợp đồng lại không điều chỉnh. Chúng tôi rất đắn đo, không làm thì rất khó vì còn phải tính chuyện đường dài tương lai, mà làm thì cầm chắc… lỗ.

Thế nhưng ở chiều ngược lại, ông Lưu Nhất Phong, Giám đốc Ban Quản lý dự án giao thông tỉnh, khẳng định trong số 23 dự án công trình giao thông ban triển khai thực hiện đầu tư có 10 công trình trọng điểm với tổng vốn lên đến 10.000 tỷ đồng. Trong hợp đồng đấu thầu thiết kế 2 điều để chỉnh giá: Đó là tạm ứng hợp đồng 10% - 30% tùy theo quy định - đây là một công cụ giúp nhà thầu cơ bản giải quyết phần lớn kinh phí cho vật liệu xây dựng. Thứ hai là các gói thầu lớn đều thực hiện theo phương thức gói thầu điều chỉnh giá khi có biến động.  

Trao đổi về vấn đề này, ông Bùi Trần Hà, Chủ tịch BACC, cho hay hiệp hội sẽ tiếp tục kiến nghị các sở, ngành cần chủ trì xem xét đề xuất UBND tỉnh hoặc Viện Kinh tế (Bộ Xây dựng) thẩm định sửa đổi cho phù hợp thực tế và giá cả thời điểm hiện hành đối với một số đơn giá, định mức chưa phù hợp về vật liệu xây dựng, ca máy xây dựng, nhân công. Do giá biến động liên tục nên kiến nghị không nên áp dụng mời thầu theo giá thầu trọn gói. Công trình xây dựng hoàn thành cần kịp thời bàn giao đưa vào sử dụng và xác nhận bảo hành, không thể vì một vài lỗi nhỏ thiếu sót hồ sơ mà kéo dài, gây thiệt hại cho nhà thầu…         

MAI HOÀNG