Giữ gìn và phát huy văn hóa truyền thống đồng bào dân tộc thiểu số ở Vân Canh:
Động lực để xây dựng đời sống ấm no
Huyện Vân Canh có nhiều biện pháp nhằm bảo tồn bản sắc văn hóa độc đáo, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số Chăm, Bana, Thái… trên địa bàn; góp phần xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư và nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân trong huyện.
Công tác này được các cấp chính quyền, các ngành và đồng bào các dân tộc huyện Vân Canh thực hiện thông qua các hoạt động: Sưu tầm, phục hồi, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống vật thể và phi vật thể; tham gia các lễ hội VH-TT địa phương và cấp tỉnh; bảo tồn các di tích lịch sử cấp tỉnh tại địa phương: Đồn Khố Xanh, Đồi Đá Huê; tổ chức đào tạo tiếng Chăm Hơ roi cho cán bộ công chức; xây dựng chương trình phát thanh và truyền hình tiếng Chăm, Bana...
Lưu giữ và khôi phục các giá trị truyền thống
Một điều đáng mừng là trong xu thế văn hóa hội nhập như hiện nay, nhiều hộ gia đình dân tộc Chăm, Bana, Thái ở Vân Canh vẫn còn giữ lại những nhạc cụ, vật dụng, trang phục và nghi lễ mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Vẫn còn tồn tại những cồng chiêng 5, cồng chiêng 13, đàn tơ rưng, đàn kơ ní, đàn pró, đàn đinh goong, khèn sừng trâu, khèn pê rê; các vật dụng trong lao động sản xuất như: cấp cưới, cấp đi rừng, gùi, dao, ná, bình vôi, ché rượu…; các loại hình văn hóa phi vật thể như tiếng nói, chữ viết, sử thi, ca dao, dân ca, tục ngữ, các lễ hội…
Ông Đinh Văn Thành, già làng Kon Lót, xã Canh Liên, cho biết: “Những già làng như chúng tôi cố gắng vận động dân làng giữ gìn các nhạc cụ, vật dụng, trang phục và nghi lễ của dân tộc mình. Những ngày lễ, tết của dân tộc, của làng đều được già làng hướng dẫn tổ chức theo nghi lễ truyền thống”.
Sự trao truyền này còn được diễn ra trong các hoạt động văn hóa dân gian, thông qua lễ hội, hội thi, hội diễn… thu hút đông đảo nghệ nhân đồng bào các dân tộc trong huyện tham gia trổ tài, nên càng có điều kiện bảo tồn và phát triển. Đặc biệt, những năm gần đây, khi kinh tế của đồng bào có nhiều khởi sắc thì một số nghi lễ, lễ hội đã được khôi phục. Ông Nguyễn Tấn Liêm, Trưởng Phòng VH-TT huyện, cho biết: “Trong các ngày lễ tết, ngày hội đại đoàn kết toàn dân, các làng đồng bào dân tộc thiểu số đều tổ chức theo nghi thức truyền thống và ngày càng có thêm các nghi lễ được khôi phục lại như: cúng cầu mùa, cúng ăn mừng lúa mới, thủ tục ma chay, cưới hỏi, nhận cha, mẹ nuôi…”.
Xây dựng đời sống văn hóa mới
Đi đôi với việc nâng cao ý thức trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, tích cực tham gia phong trào xây dựng đời sống văn hóa, bà con cũng chú trọng phát triển kinh tế, giảm nghèo, xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, hạnh phúc. Một số hủ tục lạc hậu trong đồng bào dân tộc thiểu số như: Kết hôn không đăng ký, thách cưới cao, đám tang tổ chức ăn uống linh đình, dài ngày… đã giảm dần.
Toàn huyện Vân Canh hiện có gần 95% hộ gia đình đăng ký xây dựng gia đình văn hóa, trong đó có hơn 98% số hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, gần 73% làng, thôn đạt danh hiệu làng văn hóa. Đặc biệt, số gia đình người dân tộc thiểu số đạt gia đình văn hóa, khu dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt danh hiệu văn hóa chiếm số lượng không nhỏ. Năm 2013, huyện Vân Canh có 2 gia đình văn hóa tiêu biểu được UBND tỉnh tặng bằng khen là gia đình ông Lê Văn Lĩnh (làng Suối Đá, xã Canh Hiệp) và gia đình ông Nguyễn Văn Chiều (làng Canh Tân, thị trấn Vân Canh) thì cả 2 gia đình đều là hộ đồng bào dân tộc thiểu số; làng Hà Văn Dưới xã Canh Thuận cũng là làng văn hóa tiêu biểu duy nhất được huyện Vân Canh đề nghị UBND tỉnh tặng bằng khen.
Tiếp tục chăm lo bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, huyện Vân Canh đang tạo động lực để đồng bào xây dựng đời sống ngày càng ấm no, hạnh phúc.
HẠNH PHÚC