Bảo tồn giá trị văn hóa gắn với phát triển du lịch

Ngoài những danh lam, thắng cảnh nổi tiếng, xã Nhơn Lý (TP Quy Nhơn) còn có nhiều di sản văn hóa đang được bảo tồn tốt. Nhờ đó xã bán đảo này có điều kiện phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch theo Đề án phát triển du lịch cộng đồng tại thôn Lý Lương, Lý Hưng, xã Nhơn Lý được UBND tỉnh phê duyệt.

 Làng biển Nhơn Lý mang nét độc đáo riêng có với kiến trúc những ngôi nhà nhuốm màu thời gian nằm trên triền dốc hướng mặt ra biển, những con đường làng nhỏ hẹp uốn lượn dẫn thẳng ra biển theo địa hình tự nhiên, gắn với tập quán sinh sống, lao động nghề biển của ngư dân địa phương. Ông Phạm Văn Bình, ở thôn Lý Hòa, chia sẻ: “Cuộc sống ở Nhơn Lý giờ đây phát triển hơn, nhiều khu dân cư, nhà mới được xây dựng, nhưng kiến trúc làng chài Nhơn Lý vẫn được gìn giữ gần như nguyên vẹn, trở thành điểm đến hấp dẫn du khách”.

Ngư dân Nhơn Lý còn lưu giữ nhiều giá trị văn hóa mang đậm bản sắc địa phương, như nghệ thuật bả trạo, bài chòi cổ, lễ hội cầu ngư. Ở Nhơn Lý hiện có hai Lăng Ông Nam Hải (nơi thờ cá Ông - cá voi) ở vạn đầm Xương Lý và vạn đầm Hưng Lương được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX; trong đó, Lăng Ông vạn đầm Hưng Lương được UBND tỉnh xếp hạng di tích năm 2015.

Hằng năm, ngư dân địa phương tổ chức lễ hội cầu ngư vạn đầm Xương Lý vào tháng Giêng và vạn đầm Hưng Lương vào tháng 5 âm lịch. Tại lễ hội cầu ngư sẽ có biểu diễn bả trạo-một loại hình diễn xướng dân gian vừa mang tính nghi lễ, vừa mang tính biểu diễn nghệ thuật của ngư dân. Anh Nguyễn Xuân Thành, thành viên Đội bả trạo xã Nhơn Lý, chia sẻ: “Nghệ thuật bả trạo ở Nhơn Lý có từ rất lâu, nhưng do nhiều nguyên nhân đã bị mai một. Đến năm 1998, được chính quyền hỗ trợ, nhân dân địa phương đã phục dựng đội bả trạo Nhơn Lý và duy trì biểu diễn cho đến nay. Nhờ sự quan tâm của chính quyền, được bà con trong xã ủng hộ, lực lượng đội bả trạo duy trì ổn định phục vụ tại lễ hội cầu ngư ở địa phương và được mời lưu diễn tại nhiều địa phương khác trong tỉnh, góp phần quảng bá di sản văn hóa độc đáo của Nhơn Lý nói riêng, Bình Định nói chung”.

Đội bả trạo Nhơn Lý biểu diễn tại lễ hội cầu ngư ở địa phương. Ảnh: NGỌC NHUẬN

Công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc tại xã Nhơn Lý không thể không nhắc đến những nỗ lực trong việc phục dựng, phát triển nghệ thuật bài chòi dân gian. Đến nay, xã đã thành lập đội bài chòi dân gian và duy trì hội đánh bài chòi dân gian vào các dịp lễ, tết Nguyên đán.

Anh Nguyễn Công Tấn, thành viên Đội bài chòi cổ xã Nhơn Lý, tâm tình: “Hội đánh bài chòi dân gian ở địa phương đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu trong mỗi dịp tết đến, xuân về; không chỉ có người dân trong xã, những người con xa quê về chơi tết hăm hở vui hội, mà còn thu hút nhiều du khách thượng chòi. Qua đó, du khách có thêm trải nghiệm thú vị khi đến Nhơn Lý, còn di sản văn hóa của quê mình thì được quảng bá đến với du khách gần xa”.

Năm 2021, xã Nhơn Lý đã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Hiện tại, địa phương đang nỗ lực phấn đấu các tiêu chí để lên phường; trong đó, xã xác định phát triển kinh tế theo cơ cấu ưu tiên về thương mại - dịch vụ, du lịch.

Bà Nguyễn Thị Thanh Vân, Phó Chủ tịch UBND xã Nhơn Lý, cho biết: Cùng với việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, giao thông, chỉnh trang đô thị, xã rất quan tâm đến việc bảo tồn và phát huy sự đa dạng, phong phú các giá trị văn hóa của địa phương gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Ngoài việc duy trì, tạo thêm sắc màu trong lễ hội cầu ngư, xã chú trọng tìm kiếm lực lượng trẻ kế cận để bổ sung vào đội bả trạo, đội bài chòi cổ để kế thừa, thực hành và bảo tồn di sản văn hóa ở địa phương…

ĐOÀN NGỌC NHUẬN