Say xỉn học toàn thư

Say xỉn học toàn thư hay là lan man lúc vào bếp sau cơn say (NXB Dân trí) là tập tản văn của hai tác giả người Hungary là Cserna Szabó Andras và Darida Benedek, do Phan Anh Sơn dịch. Cuốn sách có nhiều bài viết thú vị xoay quanh chuyện rượu, những cơn say với văn phong duyên dáng, dí dỏm, không chỉ đem lại những trận cười sảng khoái mà còn mang đến nhiều thông tin hữu ích về văn hóa, lịch sử, tạo nhiều cảm hứng cho bạn đọc.

Chúng ta thường quen với việc nghĩ rằng văn hóa được cấu thành chỉ bằng những thứ “nghiêm túc”, chỉ ghi chép lại, viết lên lịch sử của chúng, như: Chiến tranh, tôn giáo, nghệ thuật, chính trị, lịch sử... Nhưng đến với Say xỉn học toàn thư, có lẽ chúng ta sẽ phải thay đổi suy nghĩ và có cách nhìn cởi mở hơn, bởi như tác giả sách “phản bác”: “Những thứ trời ơi đất hỡi khác, ví dụ như đánh răng, gãi lưng, uống rượu, hay làm tình cũng có câu chuyện, có lịch sử của chúng chứ. Vậy thì tại sao lại không thể có lịch sử văn hóa của việc say xỉn sau khi quá chén với ma men?”.

Sách có 40 bài viết về các văn nghệ sĩ sành rượu. Ở đó, ta bắt gặp những nhân vật nổi tiếng như Platon, Aristopphanes, Rabelais, Franz Kafka…, họ đi vào câu chuyện của hai tác giả với những đê mê, ngật ngưỡng trong thoang thoảng men say, khiến người đọc thích thú với suy ngẫm rằng, nhờ có rượu mà họ đến được những miền thăng hoa xúc cảm và tạo nên những kiệt tác để đời.

Ở sách, có cả 66 công thức nấu ăn, mà món ăn ấy có thể chế tác thành một thực đơn hoàn hảo cho việc giải rượu hoặc một bữa ăn ngon miệng đậm đà hương vị. Tuy nhiên, bạn đọc cũng cần hết sức “cảnh giác”, vì lẽ, cũng có những công thức chỉ nhằm tạo ra tiếng cười mà thôi. Ví như trường đoạn tếu táo khi tác giả nói về món bánh pogacsa Elijah để “tưởng nhớ Fran Kapfka đói khát” chẳng hạn: “Trong lúc cô tiên nhào bột, ta chuẩn bị hai cốc nước để uống aspirin, một cho ta, một cho tiên nữ. Trong lúc để cho bột ngấm (khoảng 1 tiếng) ta nói chuyện với tiên nữ, hỏi xem còn có cơ hội cho ta lên thiên đàng không...”.

Sách mang đến những câu chuyện lý thú, cuốn hút bạn đọc ở nhiều khía cạnh tiếp cận. Nhà văn Di Li đã nhận định rằng: “Say xỉn học toàn thư không chỉ là chuyện say xỉn hay lan man nơi xó bếp, đây đích thị là một pho từ điển tài hoa về văn hóa và lịch sử, được dẫn dắt bởi hai giọng kể tung hứng ăn ý mà duyên dáng tuyệt vời. Cuốn sách thoạt đầu tưởng như khó đọc vì nó liên quan tới nhiều nhân vật lịch sử và văn chương, nghệ thuật, đòi hỏi độc giả cũng có vốn kiến thức nhất định mới có thể bật cười. Thêm vào đó, văn phong của Cserna Szabó Andras và Darida Benedek cũng sử dụng nhiều tính biểu đạt nghệ thuật khiến đây là một khó khăn lớn cho người chuyển ngữ cuốn sách. Tuy nhiên, dịch giả Phan Anh Sơn đã rất uyển chuyển mà truyền tải sát nhất ý tứ văn học của tác giả cho phù hợp với ngôn ngữ Việt để cho ra đời một bản dịch hoàn hảo”.

VÂN PHI