Tranh mèo của Lê Bá Đảng một nét rất riêng

Lê Bá Đảng (1921 - 2015) là một nghệ sĩ tài năng của thế giới. ông đã tạo nên một “Không gian Lê Bá Đảng” chinh phục thế giới hội họa. Khát vọng của ông là xây dựng một nền hội họa dân tộc “Tây không có, Tàu cũng không có, chỉ có ở Việt Nam”. Trong gia tài nghệ thuật của Lê Bá Đảng, tranh vẽ về đề tài con mèo có một vị trí khá đặc biệt. Năm con mèo, trân trọng mời bạn đọc ngắm tranh mèo của ông.

1. Người con của làng Bích La Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị ấy xuất thân là người lính thợ, qua Pháp đánh phát xít, bị bắt làm tù binh rồi được tự do. Để từ đó bắt đầu cuộc hành trình suy tư với thế giới tạo hình. Tình yêu với Tổ quốc đã nuôi dưỡng tài năng của ông.

Ông là một nghệ sĩ lớn, một gạch nối vĩ đại của hội họa Đông - Tây. Người muốn xây dựng một trường hội họa “Tây không có, Tàu cũng không có, chỉ có ở V iệt Nam”. Với ý niệm đó, Lê Bá Đảng đã tạo nên một “trường Lê Bá Đảng”, một “không gian Lê Bá Đảng”, như muốn con người nhìn vào chính mình từ vũ trụ, một vũ trụ khác nơi có sự biến hóa giữa sống và chết, có và không; thời gian liên kết với không gian bất tận.

Đề tài của ông từ vũ trụ đến mặt đất, đến tận bên trong tâm hồn của con người và vật. Đề tài nào của ông cũng phảng phất những luồng gió Đông đậm Việt, từ Người - ngựa, đến Con Mèo, Thiền Xanh, Tấn tuồng nhân loại, Hạt gạo Trường Sơn, Nghệ thuật Sắc Không… Đặc biệt ông yêu thích, chỉ khắc tạc một bàn chân, bàn chân Giao Chỉ. Bàn chân Giao Chỉ lấm bùn đất, chai sạn với nắng gió, và ở đó vương vất nỗi buồn. Ông đã thành công vang dội, có thời kỳ thị trường tranh ở Mỹ, tác phẩm của ông lấn át đến nỗi các họa sĩ Mỹ phải ganh tỵ.

Lê Bá Đảng trong xưởng họa của ông ở Pháp. Nguồn: http://lebadang.free.fr

2. Để có một Bàn chân Giao Chỉ, một “không gian Lê Bá Đảng”, ông đã bước đi từ tranh con mèo.

Sau khi tốt nghiệp Học viện Nghệ thuật Toulouse (Pháp), những năm 50 của thế kỷ trước, vợ chồng Lê Bá Đảng vẫn sống trong nghèo khó. Chính những bức tranh vẽ mèo, lấy cảm hứng từ phố Con mèo câu cá (La Rue Du Chat Qui Pêche) ở Paris đã giúp ông vượt qua khó khăn lúc khởi nghiệp, khi tranh vẽ con mèo của ông “cháy hàng”. Vì vậy ông lấy hình tượng con vật đáng yêu này làm chữ ký của tác giả như một ký hiệu thuần túy tự họa.

Những bức tranh mèo của Lê Bá Đảng. Nguồn: http://lebadang.free.fr

Nếu như trong đề tài “Tấn tuồng nhân loại” có vẻ như ông ghét con người, bởi những gì trải nghiệm trong cuộc sống, thì trong tranh về con vật, ông yêu mến con ngựa, con mèo. Với ông, thế giới người và ngựa thực thụ là người, cũng là thế giới tự do. Tranh mèo của ông cũng vậy, đầy suy tư về thân phận con người với những nét thư pháp nguyên sơ và vút cao.

Bạn muốn chiêm ngưỡng tranh con mèo, hãy đến Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng (số 15 đường Lê Lợi, phường Vĩnh Ninh, TP Huế). Tại đây đang trưng bày và lưu giữ gần 400 tác phẩm đủ các thể loại và chất liệu của ông trao tặng cho người dân Thừa Thiên Huế, trong đó có bộ sưu tập 12 bức tranh con mèo được chính Lê Bá Ðảng lựa chọn, đưa từ Paris về.

Tết con mèo, xem tranh mèo của danh họa Lê Bá Đảng quả là lý thú. Ông vẽ mèo như chim, như rắn, đặt ra những dấu hỏi có từ ngàn đời nay “ta là ai” trong cuộc trần gian này. Thế giới suy tư của mèo dưới nét vẽ như thư pháp nguyên sơ Lê Bá Ðảng mang khát vọng của chúng ta, luôn tìm cách vươn cao, bay bổng trong không gian bất tận…

LƯU NHI DŨ