Vận dụng kiến thức liên môn giải quyết các tình huống thực tiễn:
Thêm động lực thay đổi phương pháp dạy - học
Năm học 2013-2014, lần đầu tiên tham gia Cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn giải quyết các tình huống thực tiễn dành cho học sinh trung học do Bộ GD&ĐT tổ chức, học sinh Bình Định đã giành được 2 giải Ba và 4 giải Khuyến khích. Kết quả này đã góp thêm động lực để thay đổi phương pháp dạy - học.
Cả 2 giải Ba đều thuộc về học sinh Tuy Phước là: Trần Mai Hương (Trường THCS Phước Quang) với bài thuyết minh về món ăn đặc sản của quê hương và Hồ Thị Kim Khánh - Phan Dương Yến Nhi (Trường THCS Phước Thắng) với đề tài giới thiệu danh lam thắng cảnh ở địa phương. 4 giải Khuyến khích thuộc về học sinh các trường: THCS Bình Tân (Tây Sơn); THCS Ân Hảo (Hoài Ân); THCS Phước Thuận và THCS Phước Hòa (Tuy Phước).
Cô giáo Phạm Thị Ngọc Hương hướng dẫn học sinh Trần Mai Hương thực hiện đề tài.
Vận dụng nhiều kiến thức
Theo ông Trần Văn Cơ, Phó trưởng phòng Giáo dục trung học, Sở GD&ĐT, các đề tài của học sinh tập trung vào các liên môn Vật lý - Hóa học- Sinh học, Vật lý - Công nghệ, Ngữ văn - Lịch sử, Hóa học - Địa lý… “Lần đầu tiên tham gia cuộc thi nên các em còn lúng túng, nhưng đã nêu được các phương án và cách thức khác nhau trong giải quyết tình huống. Nhiều bài viết thể hiện được tư duy chặt chẽ”, ông Cơ đánh giá.
Trong các đề tài tham gia cuộc thi, bài thuyết minh về món ăn đặc sản của quê hương của Trần Mai Hương để lại nhiều ấn tượng. Qua bài viết của Hương, bánh ít lá gai - đặc sản nổi tiếng của Bình Định đã hiện ra rõ nét với lịch sử hình thành và phát triển, cách làm bánh, giá trị dinh dưỡng, ý nghĩa của bánh đối với đời sống người dân. Không chỉ tìm hiểu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, Hương và cô giáo hướng dẫn Phạm Thị Ngọc Hương còn cất công gặp những người làm bánh, nghe họ nói và trực tiếp tham gia để hiểu ngọn ngành.
Và đây là một trong số rất nhiều kết quả của quá trình làm việc nghiêm túc đó: “Về giá trị dinh dưỡng, bánh ít lá gai cung cấp năng lượng cao do được làm từ bột nếp và có chứa lượng chất béo khá cao từ cơm dừa hay từ phần dầu ăn sử dụng khi xào nhân, áo bột… Trung bình mỗi cái bánh cung cấp trên dưới 150 calo, khoảng 40% năng lượng từ chất béo. Bánh nhân ngọt còn có thêm năng lượng từ đường. Ngoài ra, các nguyên liệu làm bánh như nếp, lá gai hay lá mướp, lá mút mật, đậu xanh, đường cát, dừa, mè… đều là những nguyên liệu có dược tính tốt cho sức khỏe”.
Trong khi đó, nhóm học sinh Trần Thị Bích Cẩm - Nguyễn Thị Hoa Quỳnh - Huỳnh Nguyễn Quế Linh (Trường THCS Ân Hảo) lại chọn đề tài khá “hóc” khi dùng kiến thức liên môn để giải thích câu tục ngữ: “Lúa chiêm lấp ló đầu bờ/ Hễ nghe tiếng sấm phất cờ mà lên”. Ở đây, kiến thức liên môn được sử dụng khá toàn diện, trên các lĩnh vực Văn học, Vật lý, Hóa học, Địa lý, Sinh học.
Không chỉ thế, đề tài còn thể hiện được chiều sâu của kiến thức chuyên ngành. Với kiến thức Hóa học, các em đã chỉ rõ vì sao có câu nói “Hễ nghe tiếng sấm, phất cờ mà lên”. Thành phần chủ yếu của không khí là O2 và N2. Ở điều kiện thường thì O2 và N2 không phản ứng với nhau, nhưng khi có sấm, chớp (tia lửa điện) thì chúng lại phản ứng với nhau. Khí N2 hóa hợp với O2 tạo ra khí NO, khí NO tiếp tục bị ôxy hóa trong không khí tạo ra NO2. Khí NO2 hòa tan trong nước mưa tạo ra dung dịch HNO3. HNO3 theo nước mưa rơi xuống đất, tác dụng với các chất có trong đất, đá như CaCO3, MgCO3, NH3… tạo ra các muối có chứa i-on NO3‑, đó là những loại đạm mà cây rất dễ đồng hóa, quá trình quang hợp cũng dễ dàng hơn. Vì thế, sau các trận mưa giông có sấm, chớp thì cây cối trở nên xanh tốt.
Gắn “học” với “hành”
Ăn bánh ít từ nhỏ mà Trần Mai Hương chẳng biết nguồn gốc cái tên đó. Nhờ làm bài dự thi mà em hiểu ngọn ngành đến cả quy trình làm bánh. “Biết nhiều thông tin về bánh ít lá gai, tự tay làm nên cái bánh, em mới thấu hiểu sự tỉ mỉ, cẩn thận của các chị, các mẹ, để yêu hơn quê hương mình”, Hương thổ lộ.
“Điều quan trọng hơn cả là, cuộc thi này tác động tích cực đến quá trình chuẩn bị cho việc thay đổi chương trình, sách giáo khoa từ sau năm 2015. Theo đó, giáo viên sẽ có nhiều cơ hội hơn trong việc dạy học theo chủ đề, chủ điểm có nội dung liên quan đến nhiều môn học và gắn liền với thực tiễn”.
Ông TRẦN VĂN CƠ, Phó trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD&ĐT
Còn Huỳnh Nguyễn Quế Linh thì chia sẻ: “Suốt thời gian thực hiện đề tài, em đã được làm việc chung với 2 chị ở lớp lớn hơn dưới sự hướng dẫn của thầy giáo. Không chỉ nâng cao kỹ năng làm việc nhóm, em còn tiếp cận được rất nhiều kiến thức mới, giúp ích cho em trong việc học tập lẫn cuộc sống hằng ngày”.
“Rõ ràng, việc vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống thực tiễn là một bước đột phá, tạo tiền đề để các em phát huy hết năng lực tư duy sáng tạo”, thầy Nguyễn Kỳ Tây, giáo viên hướng dẫn của nhóm học sinh Trường THCS Ân Hảo, khẳng định.
Theo ông Trần Văn Cơ, cuộc thi đã đạt được mục đích quan trọng là khuyến khích học sinh vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau để giải quyết các tình huống thực tiễn; tăng cường khả năng vận dụng tổng hợp; khả năng tự học, tự nghiên cứu của học sinh. “Cuộc thi đã góp phần thúc đẩy việc gắn kiến thức và thực hành trong nhà trường với thực tiễn cuộc sống, đẩy mạnh việc thực hiện dạy học theo phương châm “học đi đôi với hành”. Qua đó, góp phần đổi mới hình thức, phương pháp dạy học và đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập; thúc đẩy sự tham gia của gia đình, cộng đồng vào công tác giáo dục”, ông Cơ nhận định.
THU HIỀN