Sống không rác - Thay đổi thế giới từ những điều nhỏ nhất

“Sống không rác - Thay đổi thế giới từ những điều nhỏ nhất”. Ðây là tên tựa đề quyển sách của Erin Rhoads, một cô gái người Úc đã bắt đầu hành trình sống không rác từ năm 2013. Ðược viết rất lôi cuốn, ngay từ những trang đầu tiên, Erin Rhoads đã giữ người đọc ở lại với những điều cô muốn chia sẻ.

Rác thải đang chiếm dần bề mặt sự sống trên trái đất

Là một người làm việc trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản, tôi nhanh chóng hiểu khá trọn vẹn những gì mà Erin nói về tác động của rác thải nhựa, về ô nhiễm đại dương, về ô nhiễm môi trường ngày càng tăng lên. Nhưng điều khiến tôi thực sự khâm phục là những gì mà cô đã làm khi nỗ lực sống với nguyên tắc - từ giảm thiểu rác thải nhựa đến một cuộc sống không có rác thải. Xin nhắc lại “một cuộc sống không có rác thải” hay nói chính xác hơn là một cuộc sống không có rác thải nhựa, rác thải khó phân hủy, tái chế.

Mẹ tôi, một bà mẹ quê đã nhanh chóng bắt nhịp đời sống thân thiện với môi trường tại Na Uy nhờ thuở thiếu thời đã từng sống như thế. - Trong ảnh: Mẹ tôi và cháu trai đi đổi vỏ chai, vỏ lon để lấy lại tiền cọc.  Ảnh: NVCC

Những điều thú vị ấy khiến tôi nhớ ngay đến mẹ mình - bà đang ở Na Uy và cách mà bà bắt nhịp với những quy tắc sống thân thiện với môi trường mà nhà nước Bắc Âu này cổ súy. Tôi nhớ bà vì lẽ trong nhiều cuộc nói chuyện trước với tôi, bà khẳng định, thật ra chính ông bà tổ tiên Việt Nam đã sống như thế - ít rác thải và thân thiện với môi trường. Phép liên tưởng này khiến tôi muốn chia sẻ với mọi người những điều thú vị từ cuốn sách Sống không rác - Thay đổi thế giới từ những điều nhỏ nhất.

Trong thế giới tự nhiên không có rác. Các loài đều nằm trong hệ sinh thái, phụ thuộc nhau, nuôi dưỡng nhau, tồn tại và phát triển cùng nhau. Hệ thống tuyến tính của cuộc sống hiện đại đã tạo sức ép lên hệ thống tuần hoàn đã có từ thuở khai thiên lập địa, buộc hệ thống ấy lùi lại và dần dần làm biến dạng thế giới tự nhiên. Điểm dễ thấy nhất là trái với tự nhiên, các sản phẩm do con người tạo ra phần nhiều đều khó xử lý, thậm chí phải mất cả nghìn năm mới phân hủy hoàn toàn trong môi trường tự nhiên. Rác thải tăng lên quá nhanh, gây ô nhiễm môi trường và chiếm dần bề mặt sự sống trên trái đất.

Tổ tiên ta sống rất thân thiện với môi trường và tạo ra rất ít rác thải

Tôi thử trò chuyện với mẹ tôi - một bà mẹ quê - về cuốn sách, nhưng bà lập tức đã liên tưởng ngay: Không như ở Việt Nam, chỉ hơn 30.000 đồng là có ngay 1 cân túi nhựa tiện lợi các loại để mua bán hàng, đựng đủ các loại hàng hóa; tại Na Uy loại túi nhựa như thế có giá rất đắt, đắt đến mức đủ để chùn tay người tiêu dùng. Ngay cả mua nước uống đóng chai, mình cũng phải trả một khoản đặt cọc cho phần chai nhựa; đem vỏ chai tới “các máy bán hàng ngược” tại các siêu thị, nhét vỏ chai vào sẽ lấy lại tiền cọc. Tới đây lại phải quay lại với phát hiện của mẹ tôi - ngày xưa ông bà tổ tiên ta sống rất thân thiện với môi trường và tạo ra rất ít rác thải!

Bà mẹ quê sinh ra tôi kể, nhiều năm trước người Việt gói hết mọi thứ bằng lá, phổ biến là lá chuối, gói mớ rau sống, gói đậu nấu chè, gói đường tán để pha nước, gói muối hột, gói mắm ruốc… tất cả đều bằng lá. Nội của tôi đi chợ bằng đôi quang gánh, mang theo tỉn nhỏ để đựng nước mắm khi đi chợ, ở nhà thì có một cái thạp nhỏ; gạo đựng trong lu, đũa ăn cơm vót bằng tre, các loại vật dụng sinh hoạt, làm bếp hầu hết đều bằng tre, mây (rổ rá, nong nia, thúng mủng…). Chính tiêu dùng như thế, sinh hoạt như thế nên ông bà ta gần như không tạo ra rác và những vật thừa dễ dàng phân hủy trong đất chỉ sau vài ba tuần.

Ngay cả thời của mẹ tôi, thay cho quang gánh khi đi chợ bà vẫn mang theo giỏ nhựa để đựng hàng. Còn bây giờ hết thảy đều đựng trong bịch ny lông và tất cả sẽ được nhồi vào một chiếc bì khác to hơn. Xin nhắc lại một chi tiết, để một chiếc túi ny lông như thế phân hủy hoàn toàn trong tự nhiên sẽ phải mất khoảng 1.000 năm!

Cuốn sách Sống không rác - Thay đổi thế giới từ những điều nhỏ nhất không quá dày, chỉ hơn 350 trang in, size chữ khá lớn để cả trẻ em và người cao tuổi đều có thể đọc dễ dàng; chúng có nhiều biểu đồ, tranh minh hoạ để người đọc dễ dàng khái quát hóa vấn đề, kết nối mạch chuyện. Tác giả trình bày vấn đề dễ hiểu, khuyến nghị thông minh và khéo dẫn dụ người đọc nảy sinh ý tưởng áp dụng các quy tắc.

***

Chỉ mới đọc non nửa cuốn sách tôi đã nghĩ, sống không rác thật ra rất đơn giản, nó chỉ khó ở chỗ chúng ta phải làm quen ở thời gian ban đầu, càng nhiều người tập sống như thế thì việc làm quen càng dễ. Chúng ta có thể sử dụng các loại phương tiện công cộng để đi làm; làm phân compost tại nhà; sử dụng túi vải để đi chợ và từ chối sử dụng các đồ nhựa dùng một lần. Mỗi người hãy lan tỏa ra gia đình mình, rồi gia đình hàng xóm, rồi cả làng… dần dần chúng ta sẽ có một cộng đồng sống xanh.

ÁI TRINH