Cần có chính sách hỗ trợ tốt hơn

Nhiều năm qua, tỉnh Bình Ðịnh đã có chính sách hỗ trợ cho những nghệ nhân dân gian có thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy cần có thêm chính sách hỗ trợ tốt hơn để họ có thêm động lực, tiếp tục cống hiến trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của dân tộc.

Nghệ nhân nhân dân (NNND) Minh Đức, ở xã Cát Hưng, huyện Phù Cát được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu NNND năm 2019 ở loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian. Năm nay đã 72 tuổi, NNND Minh Đức vẫn thường xuyên tham gia thực hành và truyền dạy nghệ thuật bài chòi dân gian. Hiện tại, NNND Minh Đức được Nhà nước hỗ trợ mức 850 nghìn đồng/tháng và cấp thẻ BHYT miễn phí theo quy định hỗ trợ đối với NNND, nghệ nhân ưu tú (NNƯT) có thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn của Chính phủ.

NNND Minh Đức (bìa phải) làm hiệu chính trong một Hội bài chòi dân gian tết Nguyên đán Quý Mão 2023.  Ảnh: NGỌC NHUẬN

NNND Minh Đức, chia sẻ: Hoàn cảnh của tôi rất khó khăn, tuy tuổi cũng đã cao nhưng hằng ngày tôi mua bán ve chai để vừa nuôi bản thân, vừa nuôi mẹ già 93 tuổi. Khoản tiền 850 nghìn đồng/tháng được Nhà nước trợ cấp cũng phần nào giúp cuộc sống tôi đỡ bớt vất vả. Dù khó khăn nhưng tôi luôn sẵn sàng truyền dạy bài chòi cho thế hệ sau với ước ao giữ gìn thật tốt di sản của cha ông. Vì thế tôi rất mong Nhà nước sẽ có thêm chính sách hỗ trợ cho tất cả các NNND, NNƯT để động viên họ trao truyền vốn quý của tổ tiên cho thế hệ sau!”.

Theo quy định của Nghị định 109/2015/NĐ-CP, Nhà nước chỉ trợ cấp sinh hoạt hằng tháng, BHYT, hỗ trợ chi phí mai táng đối với NNND, NNƯT có thu nhập thấp, hoàn cảnh khó khăn; độ tuổi được hưởng chính sách đối với nữ là 55 tuổi trở lên, đối với nam là 60 tuổi trở lên. Tuy nhiên hiện nay phần lớn các NNND, NNƯT của tỉnh Bình Định đang có hoàn cảnh khó khăn nhưng vì nhiều lý do nên đến nay vẫn chưa được xét hưởng chính sách hỗ trợ.

NNƯT Minh Liễu, ở khu phố Mỹ Điền, thị trấn Tuy Phước, huyện Tuy Phước, tâm tình: “Năm 2015, tôi được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu NNƯT, hoàn cảnh gia đình lúc đó rất khó khăn, tôi phải bươn chải kiếm sống nuôi chồng bị bệnh nặng, Phòng VH-TT huyện hướng dẫn tôi làm hồ sơ để đề nghị được hưởng chính sách hỗ trợ theo Nghị định 109, nhưng lúc đó tôi chưa đủ 55 tuổi theo quy định. Đã nhiều năm trôi qua, đến nay tôi đã hơn 60 tuổi rồi nhưng đề nghị của tôi vẫn chưa được xem xét. Chúng tôi hy vọng cùng với chính sách của Trung ương, có lẽ tỉnh ta cũng nên xây dựng chính sách riêng để tạo điều kiện, hỗ trợ phần nào đó cho NNND, NNƯT để các nghệ nhân có thêm động lực hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. 

Đến nay qua 3 đợt phong tặng, tỉnh Bình Định có 7 NNND, 35 NNƯT thuộc các loại hình: Nghệ thuật trình diễn dân gian, tri thức dân gian. Trong số này, cùng với NNND Minh Đức, chỉ có 3 nghệ nhân được Nhà nước hỗ trợ theo quy định của Nghị định 109, gồm: NNND Lê Thị Đào, NNND Phan Chí Thành, NNƯT Phạm Nghiễm (cả 3 nghệ nhân này đều đã qua đời).

Có thể thấy, sau nhiều năm áp dụng các quy định của chính sách hỗ trợ theo Nghị định 109 đã không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay. Chính vì vậy, theo nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu, một khi đã xem các nghệ nhân dân gian là vốn quý, là “báu vật sống”, giữ vai trò quan trọng trong thực hành, truyền dạy di sản văn hóa thì Nhà nước cũng cần có những chính sách phù hợp và cập nhật chính sách để có thể hỗ trợ họ.

Theo ông Huỳnh Văn Lợi, Phó Giám đốc Sở VH&TT, ngành văn hóa thực hiện hướng dẫn các thủ tục hồ sơ đề nghị công nhận danh hiệu NNND, NNƯT, còn liên quan triển khai các chính sách hỗ trợ của Nhà nước do ngành LĐ-TB&XH thực hiện. Phần lớn các nghệ nhân được phong tặng danh hiệu đều đã cao tuổi, cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Nhưng điểm đáng quý là họ vẫn nhiệt tình gắn bó với việc trao truyền di sản văn hóa, chính vì thế nhiều khi cá nhân tôi cũng thấy áy náy! Trong phần trách nhiệm của mình, Sở VH&TT đã đề nghị phòng VH-TT các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh rà soát, nắm lại gia cảnh các nghệ nhân để phối hợp với Phòng LĐ-TB&XH ở địa phương thực hiện các thủ tục cho nghệ nhân được hưởng chính sách theo quy định. Với trách nhiệm của mình, thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp với
Sở LĐ-TB&XH, các sở, ngành liên quan, các địa phương tiến hành rà soát lại lực lượng nghệ nhân được công nhận để đề xuất UBND tỉnh thực hiện những chính sách hỗ trợ phù hợp theo thực tế.

ĐOÀN NGỌC NHUẬN