Dinh dưỡng cho phụ nữ thời kỳ mang thai
Thai nghén là một trạng thái sinh lý bình thường nhưng dễ khiến thai phụ mất ổn định. Những người mẹ bị thiếu năng lượng trường diễn từ trước khi mang thai và chế độ dinh dưỡng kém trong thời gian mang thai dễ sinh ra trẻ bị nhẹ cân, suy dinh dưỡng.
Dinh dưỡng tốt, không chỉ giúp người mẹ đáp ứng đầy đủ các hoạt động, sinh hoạt hằng ngày mà còn đáp ứng những thay đổi sinh lý về chuyển hóa, tích lũy mỡ, tăng cân, tăng khối lượng tử cung do mang thai. Dinh dưỡng hợp lý khi mang thai sẽ giúp người mẹ có đủ dự trữ cần thiết để có đủ sữa sau sinh. Sữa mẹ là nguồn thức ăn tốt nhất trong những tháng đầu đời của trẻ. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng, cách ăn uống của người phụ nữ khi mang thai đặc biệt quan trọng. Trong 1 thai kỳ/9 tháng, thai phụ nên đi khám thai ít nhất 3 lần vào 3 quý thai để được theo dõi sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi, đồng thời nhận được những tư vấn về dinh dưỡng.
Mức tăng cân cho từng giai đoạn cụ thể: 3 tháng đầu tăng 1 kg, 3 tháng giữa tăng 4 - 5 kg, 3 tháng cuối tăng 5 - 6 kg. Giai đoạn 3 tháng đầu thai kỳ rất quan trọng, bà mẹ cần được đánh giá tổng quan và chi tiết tình trạng dinh dưỡng, theo dõi cân nặng. Bà mẹ cần uống bổ sung sắt và acid folic hoặc đa vi chất theo quy định của y tế. Ăn ít trong mỗi bữa nhưng chia làm nhiều bữa trong ngày. Nên mang theo các thức ăn vặt tốt cho sức khỏe như trái cây, các loại hạt, sữa để có thể ăn vào thời điểm thích hợp nhất. Ăn vào cuối ngày nhiều hơn, ăn các thức ăn được ưa thích. Chất đạm đặc biệt quan trọng ở 3 tháng đầu cho việc tạo hình và xây dựng các cơ quan, tổ chức của thai nhi như tủy sống, não, tim, phổi, gan và nhất là tế bào thần kinh… nên cần ăn tăng cường các thực phẩm giàu đạm như trứng, sữa, thịt, đậu đỗ và chia lượng thức ăn trong ngày thành nhiều bữa nhỏ để bớt cảm giác nghén.
Dinh dưỡng trong giai đoạn thai 3 tháng giữa, thai phụ tiếp tục uống bổ sung viên sắt/acid folic hoặc viên đa vi chất theo hướng dẫn của bác sĩ. Thực hiện chế độ dinh dưỡng phù hợp. Cung cấp đủ canxi 1200mg/ngày, ngoài chế độ ăn thông thường cần đảm bảo 6 đơn vị sữa/ngày. Đây là giai đọan phát triển về khung xương, chiều cao của trẻ nên thai phụ cần ăn các thực phẩm giàu canxi, kẽm như tôm, cua, sữa, thủy sản, trứng...
Giai đoạn 3 tháng cuối thai kỳ là giai đoạn tốc độ phát triển cân nặng của thai nhi nhanh nhất, vì vậy dinh dưỡng thai phụ cần đảm bảo đầy đủ, đa dạng đáp ứng nhu cầu của thai nhi, đặc biệt cần tăng cường bổ sung dinh dưỡng thông qua đa dạng thực phẩm, ngoài cơm (và lương thực khác) ăn đủ no, bữa ăn của bà mẹ có thai cần bổ sung thêm chất đạm, chất béo giúp việc xây dựng và phát triển cơ thể của trẻ như các nguồn chất đạm từ các thức ăn sẵn có như trứng, cá, tôm, cua, thịt, đậu đỗ các loại (đậu tương, đậu xanh…) và mè, đậu phụng.
THU PHƯƠNG (Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh)