Hội nghị triển khai các nhiệm vụ, giải pháp chống khai thác IUU

(BĐ) - Sáng 21.4, tại TP Quy Nhơn, Bộ NN&PTNT phối hợp với UBND tỉnh Bình Định tổ chức Hội nghị toàn quốc triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cấp bách chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) và chuẩn bị làm việc với Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) lần thứ 4. Dự hội nghị có lãnh đạo các bộ, ngành, UBND tỉnh, các sở, ngành liên quan của 28 tỉnh, thành ven biển cả nước.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến, Phó trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Phạm Anh Tuấn và Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản Nguyễn Quang Hùng chủ trì hội nghị.

Quang cảnh hội nghị.

Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn cho biết, kinh tế thủy sản, trong đó có khai thác thủy sản, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của tỉnh. Giá trị sản xuất thủy sản năm 2022 đạt khoảng 19.400 tỷ đồng, chủ yếu nhờ hoạt động khai thác, đánh bắt (chiếm 36,8% giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản toàn tỉnh). Cơ cấu nông, lâm, ngư nghiệp chiếm 27,4% giá trị GDRP của tỉnh.

Thời gian qua, tỉnh Bình Định đã tập trung chỉ đạo triển khai quyết liệt các giải pháp chống khai thác IUU, tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài và đã đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, từ dầu năm 2023 tới nay, Bình Định vẫn còn 3 tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, do một số ngư dân vì lợi ích trước mắt đã cố tình đưa tàu cá đi khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài; tất cả các chủ tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài đều làm thủ tục xuất bến ngoài tỉnh. Bên cạnh đó, việc phân định ranh giới trên biển giữa các nước trong khu vực, đặc biệt ở vùng biển phía Nam của Việt Nam chưa rõ ràng nên có trường hợp tàu khai thác hải sản ở vùng chồng lấn, vùng đang có tranh chấp, bị lực lượng tuần tra nước ngoài bắt giữ, đưa về nước họ để xử lý.

Chủ tịch UBND Phạm Anh Tuấn phát biểu tại hội nghị.

Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn khẳng định, tỉnh Bình Định tập trung nguồn lực đảm bảo ngăn chặn, chấm dứt tàu cá, ngư dân địa phương vi phạm khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài; quản lý đội tàu và theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá; tổ chức tốt công tác xác nhận, chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản khai thác; kiện toàn tổ chức bộ máy, bổ sung nguồn nhân lực và các nguồn lực vật chất khác cho các ban quản lý cảng cá, Chi cục Thủy sản, Kiểm ngư, Thanh tra. Tập trung củng cố lực lượng có thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm khai thác bất hợp pháp, theo đúng quy định của pháp luật.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo quốc gia về IUU mong muốn, các đại biểu tập trung đánh giá lại những kết quả đã đạt được và tháo gỡ những tồn tại, khó khăn; xác định và triển khai các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, cấp bách chống khai thác IUU trong thời gian tới và chuẩn bị làm việc với Đoàn Thanh tra của EC lần thứ 4.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến phát biểu tại hội nghị.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đề nghị, đối với việc xử lý chống khai thác IUU, cần tập trung xử lý nghiêm, giải quyết dứt điểm. Thời gian tới, các bộ, ngành, 28 tỉnh, thành phố ven biển tập trung vào 6 nội dung là: Truyền thông, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, quản lý đội tàu và giám sát đội tàu, truy suất nguồn gốc, xử lý vi phạm hành chính, hợp tác quốc tế. Sắp tới, Bộ NN&PTNT đưa thêm 6 thiết bị theo dõi nhằm xử lý những tàu cá vi phạm mất kết nối trong quá trình đánh bắt trên biển. Đối với việc giám sát đội tàu, hàng tuần các địa phương cập danh sách tàu cá có nguy cơ cao.

Hiện nay, đội tàu của nước ta có 86.820 chiếc, trong đó tàu 15m trở lên là 29.000 chiếc. Năm 2022, thủy sản chiếm 27% tổng sản phẩm của ngành nông nghiệp. Theo số liệu thống kê, từ đầu năm 2023 đến nay, đội tàu của cả nước giảm hơn 9.000 chiếc, nhưng chưa làm rõ hiện trạng số tàu này.

Tại hội nghị, các bộ, ngành, các địa phương trao đổi một số vấn đề liên quan tới ngăn chặn vi phạm IUU. Đồng thời cũng đề xuất các kiến nghị, giải pháp và kế hoạch chuẩn bị làm việc với Đoàn thanh tra EC lần thứ 4.

Theo Tổng cục Thủy sản, đến nay công tác lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá trong cả nước đạt 97,5%; 10/28 tỉnh, thành phố ven biển đã thành lập lực lượng kiểm ngư; khoảng 28,5% tổng sản lượng thủy sản khai thác được giám sát qua cảng, công tác xác thực nguyên liệu, xác nhận nguồn gốc chưa đảm bảo. Riêng với việc kiểm soát thủy sản nhập khẩu, đặc biệt là nhập khẩu vào Việt Nam qua container chưa xác minh đầy đủ thông tin. Năm 2022, cả nước có 84 tàu cá bị nước ngoài bắt giữ, từ đầu năm 2023 đến nay có 16 tàu cá bị nước ngoài bắt giữ… Đánh giá của Tổng cục thủy sản, dù đã có những chuyển biến nhất định, song việc ngăn chặn vi phạm IUU vẫn chưa triệt để. Nguyên nhân khách quan là do nguồn lợi thủy sản suy giảm, giá nguyên, nhiên liệu tăng cao và đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu. Song, quan trọng là do nhận thức về khai thác IUU còn hạn chế, hành động chống khai thác IUU chưa thống nhất, đồng bộ, thiếu nguồn lực để thực thi pháp luật, cơ sở hạ tầng phục vụ quản lý yếu kém, bộ máy quản lý nhà nước của ngành thủy sản chưa phù hợp.

Để chuẩn bị cho đợt làm việc với Đoàn thanh tra EC lần thứ 4, từ đây cho tới ngày 5.5, toàn ngành ưu tiên thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm: Hoàn thiện cơ chế pháp lý và bộ công cụ để quản lý; đối với công tác quản lý đội tàu, hoàn thành 100% dữ liệu đăng ký, cấp phép, đăng kiểm, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình; thực hiện truy xuất nguồn gốc sản lượng trong nước bằng việc giám sát 100% sản lượng sản phẩm bốc dỡ qua cảng, đồng thời truy xuất nguồn gốc được các sản phẩm nhập khẩu vào Việt Nam; thực thi pháp luật nghiêm khắc, xử lý nghiêm các vi phạm; đẩy mạnh công tác truyền thông nâng cao nhận thức về IUU; tăng cường hợp tác quốc tế liên quan tới lĩnh vực này.

Đại tá Trần Ngọc Hữu, Phó Tham mưu trưởng Bộ Tư lệnh BĐBP Việt Nam, cho biết, lực lượng biên phòng lập chuyên án để điều tra, đấu tranh triệt phá các đường dây đưa đón người trái phép. Đồng thời thông qua kiểm tra kiểm soát, tuần tra, lực lượng biên phòng tuyên truyền cho ngư dân các quy định của pháp luật và IUU. Lực lượng biên phòng đã tham mưu cho các địa phương xử phạt hơn 7 tỷ đồng, tịch thu 1 tàu, 32 bộ kích điện, tước bằng 27 thuyền trưởng… Trước tình trạng tàu cá vi phạm còn diễn ra, ngư dân vì lợi ích kinh tế trước mắt nên dùng nhiều thủ đoạn qua mắt lực lượng chức năng, lực lượng biên phòng tập trung thực hiện triển khai nghiêm túc, quyết liệt, tăng cường công tác quản lý, kiểm soát tàu, 100% tàu cá phải được kiểm tra, kiểm soát, đủ điều kiện mới xuất bến. Phối hợp với sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố rà soát, củng cố toàn bộ danh sách hồ sơ xử phạt các tàu cá vi phạm nước ngoài để làm việc với Đoàn Thanh tra EC; phối hợp với các cơ quan chức năng chuẩn bị công tác làm việc với Đoàn Thanh tra EC tại các cảng cá được chỉ định. Đồng thời, Bộ Tư lệnh BĐBP Việt Nam đề nghị Ban chỉ đạo quốc gia về IUU làm việc với Bộ Ngoại giao để cung cấp hồ sơ, chứng cứ tàu Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài để đủ cơ sở xử phạt; tăng cường phối hợp liên ngành trong công tác truy xuất nguồn gốc sản phẩm qua cảng.

Đại tá Đào Bá Việt, Phó Tham mưu trưởng Cảnh sát biển Việt Nam, trao đổi tại hội nghị, hiện nay lực lượng cảnh sát biển phối hợp với các lực lượng kiểm ngư, biên phòng thường xuyên tổ chức tuần tra kiểm soát ở khu vực biển giáp ranh với các nước. Trong đợt cao điểm 180 ngày ngăn chặn vi phạm IUU, cảnh sát biển tăng lên 11 tàu để tuần tra vùng biển giáp ranh; tuyên truyền chủ tàu, thuyền trưởng của tàu; phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng, sở NN&PTNT các địa phương để quản lý chặt chẽ tàu cá; tăng cường kiểm tra và xử phạt vi phạm… Tuy nhiên, qua thực hiện nhiệm vụ, cảnh sát biển thấy rõ việc chấp hành quy định của một số ngư dân chưa tốt, dẫn tới nhiều tàu cố tình vi phạm. Theo đó, lực lượng cảnh sát biển tiếp tục đẩy mạnh tuần tra kiểm soát trên biển, đặc biệt là vùng biển giáp ranh.

Kết luận tại hội nghị, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến đánh giá cao nỗ lực của các bộ, ngành địa phương trong thực hiện ngăn chặn vi phạm IUU thời gian qua. Kết quả cho thấy có chuyển biến tích cực, tuy nhiên vấn đề đặt ra hiện nay là vi phạm IUU vẫn còn diễn ra. Trong 16 tàu cá vi phạm thời gian vừa qua, chỉ có 6 trường hợp đầy đủ chứng cứ, 10 trường hợp còn phải xem xét lại. Thế nên tại cuộc làm việc với Đoàn thanh tra sắp tới đây, Bộ NN&PTNT sẽ khẳng định vùng biển của Việt Nam rất rộng, vùng chồng lấn cần phải được xem xét lại. Vấn đề quan trọng là đến giờ này chúng ta vẫn chưa hoàn thành đăng ký, đăng kiểm, cấp giấy phép khai thác thủy sản, lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, việc quản lý đội tàu và giám sát đội tàu chưa hoàn thành. Việc giám sát sản lượng sản phẩm qua cảng chưa đảm bảo, dẫn tới khó trong truy xuất nguồn gốc, giám sát tàu và xử phạt tàu vi phạm.

“Theo kế hoạch, dự kiến Đoàn Thanh tra EC sang Việt Nam từ ngày 23.5 tới đây. Do vậy, các địa phương tập trung chỉ đạo khẩn trương, quyết liệt các nhóm nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra; chuẩn bị đầy đủ, chi tiết kế hoạch để làm việc với Đoàn Thanh tra EC. Tập trung vào công tác truyền thông, quản lý đội tàu, truy xuất nguồn gốc sản phẩm và xử lý vi phạm”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

THU DỊU