Làm báo đấu tranh thống nhất giữa lòng miền Nam

Trước năm tết Mậu Thân 1968, Ðà Lạt sục sôi phong trào chống Mỹ - Thiệu, đấu tranh thống nhất đất nước, những sinh viên Phật tử Ðà Lạt yêu nước chúng tôi nhập cuộc đấu tranh bằng cách bí mật xuất bản tập san Tin Tưởng.

Trụ sở tòa soạn tập san đặt tại giảng đường chùa Linh Sơn và Ban biên tập làm việc tại căn gác nhà số 42 Võ Tánh (nay là đường Bùi Thị Xuân, TP Đà Lạt).

Thúc giục lòng yêu nước trong nhân dân

Khi ấy không khí đầu tranh rất sục sôi, nhiều hoạt động thu hút sự chú ý của công chúng đã diễn ra như: Xử án và đốt hình nộm tổng thống Mỹ Lyndon B. Johnson và Bộ trưởng Robert McNamara tại chùa Linh Sơn, đốt Đài Phát thanh Đà Lạt - Tuyên Đức; một nữ sinh tự thiêu phản đối chiến tranh. Sinh viên, học sinh liên kết với văn nghệ sĩ, trí thức yêu nước, cùng quần chúng hình thành một thế trận mạnh mẽ tấn công kẻ thù. Cùng với Tin Tưởng, hàng loạt tập san yêu nước khác thi nhau ra đời như: Đà Lạt thức, Nước mắt mẹ, Tranh thủ nhân dân của trí thức, thanh niên, sinh viên; Đạo pháp, Thắp đuốc của Liên đoàn Học sinh Phật tử Đà Lạt và ở Bảo Lộc có tờ Niềm tin.

Sinh viên Phật tử Đà Lạt yêu nước nhập cuộc đấu tranh bằng cách bí mật xuất bản tờ báo Tin Tưởng.

Mục đích của chúng tôi khi cho ra đời tập san Tin Tưởng là khơi dậy, thúc giục lòng yêu nước của nhân dân, vận động và cổ vũ sinh viên, cùng quần chúng nổi lên chống Mỹ - Thiệu. Về điều kiện vật chất, chúng tôi chỉ là những sinh viên tay trắng, song mỗi người đều náo nức tự nguyện làm tất cả các khâu: Từ nội dung bài vở đến quyên góp tạo nguồn kinh phí, in ấn, xuất bản, phát hành, tất cả đều hoàn toàn bí mật.

Nhiều sáng tạo trong làm báo

Anh em chúng tôi hồi đấy không có nổi cái radio tốt để nghe thời sự. Hơn nữa do không thể công khai mở sóng Đài Tiếng Nói Việt Nam và Đài phát thanh Giải Phóng giữa thành phố, nên chúng tôi phải rất cẩn thận khi lấy thông tin “đằng mình” qua sóng phát thanh. 

Chúng tôi bàn nhau: Trước mắt cứ bám vào Đài Phát thanh Sài Gòn của đối phương mà hành động, điều nào Đài Sài Gòn khen thì ta tìm chỗ chê và ngược lại. Tôi có trách nhiệm tìm gặp các văn nghệ sĩ và trí thức tiến bộ yêu nước để nhờ cộng tác, như anh Nguyễn Diệp dạy ở Trường trung học Trần Hưng Đạo, anh Trần Hữu Lục dạy ở Trường trung học Bùi Thị xuân, anh Đoàn Đại Oanh, anh Lê Kim Ngữ, anh Lê Quốc Hùng, anh Đặng Thái Vân, anh Phạm Thùy Nhân, anh Nguyễn Nguyên Phương, nhà thơ Lê Văn Ngăn… Sau đó có thêm một số nhà tu hành yêu nước của Phật giáo, Công giáo, và có cả người là giáo sư đại học đang giảng dạy chúng tôi, đặc biệt có người là sĩ quan trong quân đội Sài Gòn bí mật ủng hộ.

Tập san Tin Tưởng còn sưu tầm và đăng các tác phẩm của một số văn nghệ sĩ cách mạng, như: Tố Hữu, Lưu Quý Kỳ, Nguyễn Đình Thi, Giang Nam, Thu Bồn… Chúng tôi tìm mượn radio - cassette, bí mật ghi âm lại các bài phát trên Đài Giải phóng hoặc Đài Tiếng nói Việt Nam sau đó in lên báo. Có lúc không mượn được radio - cassette, chúng tôi chụm đầu bên radio, chuẩn bị sẵn giấy bút, lắng nghe chương trình Tiếng Thơ, phân công nhau anh này chép các câu thơ số lẻ, anh khác chép những câu số chẵn sau đó ráp lại thành bài để đăng. Lúc đẹp trời không sao, gặp lúc thời tiết xấu, anh em nghe không rõ tiếng, nên chép bị sai một số từ trong các bài: Quê Hương, Nghe em vào Đại học của nhà thơ Giang Nam hoặc bài Mẹ của nhà thơ Thu Bồn…

Phong trào đấu tranh của nhân dân và sinh viên, học sinh Đà Lạt năm 1966. Ảnh tư liệu

Thông minh trong xuất bản, khéo léo trong phát hành

Cùng với việc lo bài vở, chúng tôi tự xoay sở chi phí in ấn, phát hành. Anh Ngô Thế Lý - sinh viên ban Triết, chủ nhiệm báo có gia đình tại Đà Lạt, quen biết nhiều nên vừa tự thân vận động, vừa giới thiệu chúng tôi đến các nhà hảo tâm để quyên góp. Đó là các tín đồ Phật giáo, bà con tiểu thương, những nhà hảo tâm, kể cả một số giới chức tiến bộ trong guồng máy chính quyền. Có khi chúng tôi chủ động tổ chức biểu diễn văn nghệ “Về nguồn”, “Hát cho đồng bào tôi nghe”... để quyên tiền.

Chúng tôi không có máy in, cũng không thể đem in toàn bộ số báo ở một nơi nên phải phân tán các trang báo ra in ở nhiều chỗ khác nhau, sau đó chuyển về điểm hẹn, xếp lại thành quyển, đóng xén và bí mật chuyển đi. Khâu cuối cùng phát hành là khâu quyết định. Chúng tôi tổ chức một mạng lưới phát hành sẵn, hầu hết là những cơ sở hợp pháp và những gia đình yêu nước tiến bộ. Mạng lưới không chỉ tại Đà Lạt mà cả ở Sài Gòn, Mỹ Tho, Bình Dương, Tây Ninh, Cần Thơ, Vũng Tàu, Phan Thiết, Phan Rang, Nha Trang, Buôn Ma Thuộc, Pleiku, Quy Nhơn, Tuy Hòa, Quảng Nam, Đà Nẵng, Huế… Không những phát hành trong nhân dân mà ngay cả trong một số cảm tình viên trong các đơn vị cơ quan công quyền ngụy. Báo được ngụy trang, bí mật chuyển về các địa phương và hẹn nhau phát hành cùng một ngày giờ. Phải phát hành trong cùng một lúc, tại tất cả các tỉnh, thành như thế vì chỉ cần một vài tờ xuất hiện ở đâu đó là đối phương sẽ cảnh báo trên toàn hệ thống, ráo riết tìm cách thu hồi.

Rất nhiều khó khăn như thế nhưng Tin Tưởng cũng sống được gần 5 năm, chưa phải là dài song tập san đã kịp có nhiều đóng góp cho phong trào đấu tranh yêu nước của đồng bào, sinh viên thời đó ở miền Nam. Sau này, Tin Tưởng được sách tư liệu lịch sử Tiếng hát những người đi tới đánh giá là tờ báo, tập san, tạp chí giữa lòng địch đầu tiên lên tiếng ủng hộ, đăng và phổ biến Bản tuyên bố của bà Nguyễn Thị Bình, đại diện Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam tại Hội nghị Paris.

Chúng tôi là những sinh viên không có nhiều kinh nghiệm, nhưng với lòng yêu nước nồng nàn chúng tôi đã làm được nhiều điều có ích cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. 

NGUYỄN TƯỜNG VĂN