Thực hiện chính sách, pháp luật đối với người Việt Nam ở nước ngoài và chống khai thác iuu:

Nhận diện khó khăn, vướng mắc để tháo gỡ

Ngày 6.7, Ðoàn giám sát của Ủy ban Ðối ngoại Quốc hội do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Ðối ngoại Nguyễn Mạnh Tiến làm Trưởng đoàn đã làm việc với UBND tỉnh về thực hiện chính sách, pháp luật đối với người Việt Nam ở nước ngoài; khảo sát vấn đề “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với hoạt động đánh bắt cá trái phép, không khai báo và không được quản lý (IUU).

Tiếp và làm việc với đoàn có Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Tuấn Thanh; Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh; cùng đại diện lãnh đạo các sở, ngành, địa phương liên quan.

Quang cảnh buổi làm việc.

Giảm ngư dân và tàu cá bị nước ngoài bắt giữ

Thời gian qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã chỉ đạo triển khai kịp thời, nghiêm túc các quy định của Trung ương có liên quan đến công tác người Việt Nam ở nước ngoài. Chỉ đạo thực hiện tốt công tác phổ biến, tuyên truyền các quy định pháp luật và nội dung liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài. Rà soát, đề xuất, điều chỉnh bổ sung để triển khai đồng bộ các quy định, chính sách liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài trên địa bàn tỉnh.

Theo Phó Giám đốc Sở Ngoại vụ Võ Thị Như Hiền, hiện có 13.731 người Bình Định đang định cư ở các nước: Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Úc, Canada, Nhật Bản, Hàn Quốc… “Phần đông kiều bào đều có cuộc sống ổn định, tôn trọng pháp luật, phong tục tập quán của quốc gia, lãnh thổ sở tại. Trong đó, có một số kiều bào có tiềm lực kinh tế, quan hệ với nhiều DN, tổ chức kinh tế nước ngoài và quốc tế, có khả năng tìm kiếm đối tác và làm cầu nối với các DN, tổ chức trong nước”, bà Hiền thông tin.

Từ năm 2020 đến nay, tổng số lao động của tỉnh đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng là 2.263 người, trong đó thị trường Nhật Bản 2.113 người, Hàn Quốc 16 người, Đài Loan 78 người và các nước khác 56 người.

Hằng năm, lãnh đạo tỉnh đã tổ chức các buổi tiếp xúc, gặp gỡ kiều bào về nước, qua đó cung cấp thông tin tình hình KT-XH của tỉnh, của đất nước, các chính sách ưu đãi đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, khơi gợi lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, vận động tiếp tục phát huy vai trò, đóng góp vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Về việc triển khai thực hiện các quy định của pháp luật về chống khai thác IUU, Giám đốc Sở NN&PTNT Trần Văn Phúc cho hay: Từ khi có các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ NN&PTNT, các bộ, ngành Trung ương trong việc ngăn chặn, loại bỏ khai thác IUU, Bình Định đã thành lập Ban Chỉ đạo tỉnh, Tổ công tác liên ngành; các huyện, thị xã, thành phố có hoạt động đánh bắt thủy sản đều thành lập Ban chỉ đạo về chống khai thác IUU để chỉ đạo, điều hành việc triển khai thực hiện.

Nhờ vậy, từ năm 2020 đến nay, tình hình ngư dân và tàu cá của Bình Định bị nước ngoài bắt giữ có xu hướng giảm. Cụ thể, năm 2020 có 11 tàu/73 ngư dân; năm 2021 có 16 tàu/97 ngư dân; năm 2022 có 10 tàu/61 ngư dân. Từ 30.12.2022 đến 15.1.2023 có 3 tàu/16 ngư dân bị bắt giữ. Còn từ ngày 16.1.2023 đến nay, Bình Định không có tàu cá và ngư dân bị nước ngoài bắt giữ.

Làm rõ những tồn tại, bất cập

Tại buổi làm việc, các thành viên Đoàn giám sát đã trao đổi, làm rõ nhiều nội dung liên quan đến việc thực hiện chính sách, pháp luật hiện hành đối với người Việt Nam ở nước ngoài; các giải pháp nhằm ngăn chặn có hiệu quả việc vi phạm khai thác IUU.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Mạnh Tiến (thứ 3 từ trái qua) và Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lý Tiết Hạnh (thứ 2 từ phải qua) trò chuyện với các ngư dân từng đánh bắt cá trái phép bị cơ quan có thẩm quyền nước ngoài xử phạt.

Theo ông Nguyễn Phú Quốc, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm ngư vùng V thuộc Cục Kiểm ngư - Tổng cục Thủy sản (Bộ NN&PTNT), tình trạng tàu cá Bình Định vi phạm khai thác IUU còn xảy ra là do một số chủ tàu và thuyền trưởng cố tình thực hiện.

“Cần phải xác định đây là vi phạm có chủ đích chứ không phải vô tình. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là nguồn lợi thủy sản trong vùng lãnh hải của Việt Nam dần cạn kiệt dẫn đến nhiều tàu cá khai thác, đánh bắt không hiệu quả nên bất chấp các quy định lén lút đi khai thác ở các vùng biển nước ngoài”, ông Quốc nói.

Ông Quốc kiến nghị, cần có sự phối hợp giữa các bộ, ngành liên quan trong việc xác định vùng khai thác thủy sản an toàn để hướng dẫn, công bố cho ngư dân biết.

Đồng quan điểm, ông Hoàng Đức Thắng - Phó trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị, Ủy viên Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội, đề nghị phải có chế tài xử lý nghiêm đối với thuyền trưởng và chủ tàu vi phạm. Cùng với đó, cần phải xem xét trách nhiệm của chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng trong việc cấp phép, cấp đăng kiểm tàu cá đối với các chủ tàu vi phạm.

PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghề cá Việt Nam (ĐBQH TP Hải Phòng) đề nghị cần có chính sách, cơ chế hỗ trợ phù hợp với điều kiện thực tế trong khai thác, đánh bắt thủy sản ở Việt Nam để đưa ra giải pháp phát triển bền vững, lâu dài trong lĩnh vực này. Đồng thời, có chính sách hỗ trợ các DN hoạt động trong lĩnh vực chế biến, xuất khẩu thủy sản, hình thành liên kết chuỗi giữa ngư dân với DN, nhằm nâng cao giá trị đánh bắt thủy sản.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Nguyễn Tuấn Thanh đề xuất Chính phủ chỉ đạo các lực lượng chức năng chấp pháp trên biển tổ chức tuần tra, kiểm soát trên các vùng biển ranh giới với các nước trong khu vực để kịp thời bảo vệ, ngăn chặn và xử lý tàu cá Việt Nam vi phạm vùng biển các nước. Đề nghị Bộ NN&PTNT chủ trì, phối hợp với 28 tỉnh, thành phố ven biển xây dựng và ký kết quy chế phối hợp quản lý tàu cá để làm cơ sở triển khai thực hiện.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Quốc hội Nguyễn Mạnh Tiến đánh giá cao những kết quả đạt được trong việc thực hiện chính sách, pháp luật đối với người Việt Nam ở nước ngoài và các biện pháp quyết liệt trong phòng, chống khai thác IUU của Bình Định. Đoàn ghi nhận các kiến nghị, đề xuất của tỉnh để tổng hợp báo cáo Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương sớm xem xét, hoàn thiện, ban hành các cơ chế, chính sách phù hợp hỗ trợ địa phương thực hiện hiệu quả các chính sách, pháp luật đối với người Việt Nam ở nước ngoài và tháo gỡ “thẻ vàng” của EC, hướng tới phát triển bền vững nghề cá.

NGUYỄN HÂN - VĂN LỰC - HỒNG  PHÚC