Giếng làng

* Tản văn của PHAN ĐỨC LỘC

Giữa những ngày nắng nóng kéo dài này, lòng lại thầm ao ước được trở về bên giếng làng nơi quê nhà yêu dấu.

Giếng nằm giữa trung tâm làng, quanh giếng là những ô gạch xếp so le nhuốm màu thâm xanh rêu cũ. Cạnh giếng có cây bàng già tỏa bóng mát rượi, xua đi cái nắng trưa đổ chói chang. Ông tôi kể, tiền nhân lập làng là chọn chỗ đào giếng luôn. Giếng song hành với làng suốt năm tháng, thăng trầm biến động. Giếng làng tôi cũng thế, lặng lẽ đi cùng nhịp sống của người dân quê, san sớt ngọt bùi, cay đắng.

Như những đứa trẻ khác ở quê, tuổi thơ tôi gắn liền mật thiết với giếng làng từ thuở long nhong chân đất đầu trần cho đến khi trở thành một chàng trai chững chạc. Ngày còn bé, mỗi chiều, mẹ vẫn thường dẫn tôi ra giếng khơi để tắm rửa, cọ kỳ. Cứ thế, tôi lớn lên. Đầu tiên là biết tự tắm gội cho mình, rồi dần dần biết giúp mẹ vượt dốc dài gánh nước. Có một phần đời tôi đã in bóng trong khoảnh lấp loáng gợi nhớ đến sóng sánh của giếng làng.

Xuân cũng như hè, ngày nào cũng vậy, giếng luôn tấp nập người ghé đến. Tiếng cười nói bông đùa, tiếng gội đầu ràn rạt, tiếng rửa rau đều đều, tiếng bát đũa va vào nhau khe khẽ, … tất cả tạo nên một bản hợp âm ấn tượng. Tôi lớn lên rồi đi xa, dẫu đứng giữa những thang âm rộn ràng hiện đại, giữa những xô bồ chật chội… kỳ lạ thay, khoảnh khắc trở lại trong ký ức với giếng làng khiến lòng tôi bao giờ cũng dễ dàng chùng xuống, êm đềm và thanh thản đến nao lòng. Nhiều đêm, bản hợp âm nơi giếng làng ngày cũ cùng tôi thao thức, tôi thấy nơi trái tim như có sóng. Những con sóng nhỏ dội tự giếng làng…

Nhiệt độ nước giếng làng chuyển biến ngược chiều so với vòng xoay thời tiết. Mùa đông, nước ấm. Mùa hè, nước mát. Có những năm hạn hán kéo dài, nước ở ao hồ, sông suối quanh vùng đã khô kiệt, nhưng giếng làng vẫn ăm ắp nước. Giếng làng âm thầm dành dụm, gom góp, chắt chiu những mạch ngầm nước quý để phục vụ cho đời sống sinh hoạt của người dân chất phác thôn quê. Giếng mở rộng tấm lòng bao dung đón nhận những bước chân tìm về nhộn nhịp.

Có phải vì đã được đất sỏi quê hương qua mấy tầng thanh lọc mà khi nấu bằng thứ nước giếng làng tự nhiên này, dường như, hạt cơm cũng trở nên mềm dẻo hơn, nồi canh rau muống ngọt ngào, mát mẻ, bát nước chè xanh lóng lánh, đậm đà. Thế nên mặc dù đã có giếng khoan, cha tôi vẫn thích mang đôi thùng đi gánh nước giếng làng
về dùng.

Mỗi lần có dịp về quê, tôi đều ra thăm giếng làng, múc một gàu nước đầy uống thỏa thích để cảm nhận cái dòng chảy mát mẻ ấy từ từ thấm đều vào da thịt. Bao năm nay giếng làng vẫn trong xanh như một mảnh gương. Tôi soi mình vào đấy để thấy tôi của hôm nay có gì đổi khác so với tôi của những ngày xưa cũ. Giật mình nhận ra, nơi tâm hồn nhiều khát khao thuở trước giờ đã phủ dày một lớp bụi ưu tư. Muốn gạt bỏ hết những toan tính, bon chen, sống chậm lại, thanh tịnh, thâm trầm và sâu sắc như nước ngầm đáy giếng.

P.Đ.L