Bài toán khó của Ukraine: Tái thiết cơ sở hạ tầng giữa chiến sự

Chầm chậm đi qua các đống đổ nát với ánh đèn pin từ chiếc điện thoại, Tetiana Bezatosna trở lại căn hộ của cô sau khi nó hứng chịu những trận ném bom trong các đợt không kích của Nga.

Người mẹ hai con này gần như không hy vọng gì về việc căn hộ của mình sẽ được xây lại. Nơi cô ở là ở TP Kharkiv, thuộc vùng Đông Bắc của Ukraine. Đây chỉ là 1 trong số hàng trăm nghìn cơ sở hạ tầng dân sự ở nước này bị tàn phá trong chiến sự, trong khi chi phí tái thiết có thể rất lớn và mất hàng thập kỷ, trong bối cảnh các thành phố ở Ukraine liên tục bị dội bom. Trước đây, ngay sau khi cuộc chiến bắt đầu vào tháng 2.2022, Bezatosna cùng với hàng trăm nghìn người dân khác đã di tản đến Saltivka, vùng ngoại ô của Kharkiv. Gia đình cô trở lại thành phố này hồi tháng 9.2022, nhưng họ phải thuê nơi ở khác. Thị trưởng TP Kharkiv, Igor Terekhov cho biết, chiến tranh đã khiến khoảng 150 nghìn người mất nhà cửa, với gần 5.000 tòa nhà bị phá hủy, trong đó khoảng 500 tòa nhà cao tầng không thể sửa chữa.

Tetiana Bezatosna đứng trước tòa nhà chung cư, nơi cô từng sống, ở quận Saltivka, TP Kharkiv.  Ảnh: AFP

Phó Giám đốc phụ trách chương trình Nga và Á - Âu thuộc Viện nghiên cứu Chatham House (trụ sở ở London, Anh), Orysia Lutsevych, nói: “Bất chấp bị tên lửa đe dọa mỗi ngày, nhưng phần lớn người Ukraine vẫn không rời khỏi đất nước. Họ cần nhà cửa và việc làm để ở lại đây”. Đầu năm nay, Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính, chi phí tái thiết Ukraine sẽ vào khoảng 411 tỷ USD cho 10 năm, gấp 2,6 lần GDP của nước này trong năm 2022. Trước đó, hồi tháng 9.2022, con số này là 349 tỷ USD. Đó là chưa kể khi mà chiến sự còn tiếp diễn, con số này có thể tăng thêm hàng tỷ USD mỗi tháng. Phát biểu tại hội nghị ở London hồi tháng 6, Thủ tướng Ukraine Denys Shmygal cho biết, chi phí tái thiết “sẽ còn tăng”. Dự kiến, trong tháng 11 tới, các tập đoàn toàn cầu sẽ tham gia sự kiện thương mại thứ 2 về chủ đề “Tái thiết Ukraine” tại Ba Lan.

Hồi tháng 6, Ukraine công bố lộ trình tái thiết toàn quốc, trong khi Ủy ban châu Âu cũng dự kiến dành cho nước này các khoản vay và viện trợ trị giá 50 tỷ euro để giúp Ukraine tạo sự ổn định về tài chính, thúc đẩy đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật. Tuy vậy, các bên vẫn cần làm rõ một số vấn đề ưu tiên để tạo dựng niềm tin cho các nhà đầu tư vào Ukraine thời hậu chiến. Trong các ưu tiên này, có thể kể đến như cần làm rõ thể chế tài chính và cơ quan phát triển nào sẽ chịu trách nhiệm hay nguồn tiền từ đâu. Ưu tiên khác nữa là vấn đề bảo hiểm cho tổn thất đối với các nhà đầu tư trong và ngoài Ukraine.

Trở lại với TP Kharkiv, ông Igor Terekhov cho rằng, không thể chờ cho đến khi chiến sự kết thúc thì mới bắt đầu các hoạt động tái thiết, vì, theo ông, “người dân cần trở về nhà của họ”. Tuy nhiên, nhiều người dân lại lo sợ sẽ không có nơi nào an toàn khi vẫn còn giao tranh. Cô Bezatosna cho biết, căn hộ của cô đã bị phá hủy sau khi cô vừa sửa sang lại 1 tháng trước đó. Ngôi nhà của bạn cô, vốn đã bị hư hỏng một lần do chiến tranh, lại tiếp tục bị phá hủy trong một đợt không kích khác.

“Vậy tái thiết bây giờ để làm gì?”, cô Bezatosna đặt câu hỏi.

LÊ QUẢNG (Theo SCMP, FT)