Tận dụng cơ hội và kiến tạo cơ hội

Những kẻ xuất chúng (tác giả: Malcolm Gladwell, dịch giả: Diệu Ngọc) là tập sách đưa ra cách nhìn, khám phá mới mẻ về thành công của những con người phi thường trên thế giới. Tựa gốc của cuốn sách bản tiếng Anh thật ra là Outlier-tạm dịch là Những kẻ ngoài lề. Outlier là một thuật ngữ toán học chỉ những điểm bên ngoài đường thẳng/người nằm ngoài/điểm nằm ngoài và còn có thể gọi là điểm kỳ dị. Khi chuyển ngữ sang tiếng Việt, dịch giả Diệu Ngọc đã bám sát tinh thần cuốn sách và dịch thành Những kẻ xuất chúng. Đây là một cách dịch xuất sắc khi mô tả những con nguời thành công vượt bậc, hơn hẳn những người khác.

Tác giả có cách tiếp cận, giải thích thành công rất lạ. Theo tác giả, những người thành công trông có vẻ tự thân làm lụng mọi điều. Nhưng thực tế, họ vẫn luôn là người phát huy được tối đa những lợi thế tiềm ẩn; nhận diện và tận dụng trọn vẹn cơ may; họ học hành, làm việc chăm chỉ và đặc biệt nhìn nhận thế giới theo cách thức mà người khác không nhận ra hoặc nhận ra nhưng muộn hơn.

Nhận diện và tận dụng cơ hội là một lẽ. Nhưng những người xuất chúng không chỉ chờ cơ hội mà họ thường chủ động tạo ra cơ chế thuận lợi để đạt được mục đích của mình. Cuốn sách hé ra một bí mật, “những kẻ xuất chúng thật ra chẳng hề xuất chúng”. Nhưng nói như vậy cũng không có nghĩa là phủ nhận hết mọi công sức và ý chí của người thành công. Vì họ đã phải trải qua ít nhất 10.000 giờ rèn luyện (tương đương từ 8 - 10 năm) khắc nghiệt để hun đúc tài năng của mình. Hơn hết, họ biết cách tận dụng những cơ hội và sự thuận lợi của thời đại xã hội để thành công - dù tình cờ hay hữu ý, dù vô thức hay có ý thức. Tóm lại, theo tác giả thành công là sự hội tụ của nhiều yếu tố: Tài năng, sự luyện tập, kiên trì, các cơ hội và di sản.

Malcolm Gladwell đưa ra một triết lý sâu sắc: Con người ta không có ai ngu dốt, hơn kém nhau chỉ ở chỗ có hay không có cơ hội mà thôi. Từ đó, ông kêu gọi: “Hỡi các nhà trường, các gia đình và toàn thể xã hội! Hãy tạo ra nhiều cơ hội bình đẳng, thuận lợi hơn để ngày càng có thêm nhiều người thành công, đừng để tài năng của họ bị mai một, đừng để họ phải mang danh phận là những người thất bại trong cuộc đời này”.

Hiểu rõ cơ hội, tận dụng cơ hội, tự mình kiến tạo cơ hội có thể giúp các phụ huynh biết cách nuôi dạy con mình tốt hơn, giúp mỗi người tự biết cách học và rèn luyện để trưởng thành và thành công hơn.

ANH PHƯƠNG