Chuyên khảo về Văn học Hán Nôm Nam Trung bộ

Văn học Hán Nôm Nam Trung bộ - Diện mạo và Đặc điểm (NXB Khoa học Xã hội, 2023) là tập chuyên khảo vừa ra mắt bạn đọc. Đây là công trình của nhóm nghiên cứu Ngữ văn thuộc Trường ĐH Quy Nhơn, gồm: Võ Minh Hải (chủ biên), Trần Thị Tú Nhi, Nguyễn Thanh Sơn, Trần Xuân Toàn, Lê Minh Kha, Nguyễn Đình Thu, Nguyễn Thị Hạnh, Trần Thị Hằng.

Công trình bắt đầu từ năm 2007, thông qua các chuyến sưu tầm văn học dân gian, văn hóa Hán Nôm tại các tỉnh Nam Trung bộ của nhóm nghiên cứu. Sách dày hơn 310 trang, cấu trúc thành 7 chương, hướng đến các nội dung chính: Dẫn nhập nghiên cứu văn học Hán Nôm Nam Trung bộ; thuật ngữ, cơ sở hình thành và lược sử nghiên cứu văn học Hán Nôm Nam Trung bộ; tiến trình lịch sử vận động; đội ngũ sáng tác và các tác giả tiêu biểu; những khuynh hướng sáng tác chính; hệ thống chủ đề và hình tượng con người; đặc điểm thể loại và ngôn ngữ trong văn học Hán Nôm Nam Trung bộ.

Từ điểm nhìn văn tự Hán và Nôm, diện mạo văn học của Nam Trung bộ được khái quát khá công phu dựa trên sự kế thừa kết quả nghiên cứu của các thế hệ đi trước và trên nền tảng hệ thống tư liệu được sưu tầm của các nhóm nghiên cứu khác nhau. Nhóm nghiên cứu thực hiện cuốn sách đã có nhiều nỗ lực trong việc tìm hiểu, đánh giá các văn bản Hán Nôm về văn học đã được sưu tầm và tiếp nối công tác biên phiên dịch của các học giả trước đó, đặc biệt trong lĩnh vực tuồng Nôm.

Mặt khác, tiến trình vận động của văn học Hán Nôm khu vực này được nhóm nghiên cứu phác thảo khá chi tiết với nhiều tác giả tiêu biểu, có sáng tác, đóng góp lớn, có thể kể đến: Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng, Đào Phan Duân, Nguyễn Trọng Trì, Nguyễn Bá Huân... Đặc biệt, công trình đi sâu khai thác những tác giả tiêu biểu với hàm lượng thông tin lớn, như: Đào Duy Từ - người hoạch định bức tranh văn học vùng, Đặng Đức Siêu - chuyên gia của văn tế Nôm, Trương Đăng Quế - bậc lương thần cần mẫn, Đào Tấn - nhà soạn tuồng lỗi lạc, Phạm Phú Thứ - nhà nho canh tân, thực học.

Công trình công phu, dày dặn, góp phần quan trọng trong việc đánh giá quá trình sưu tầm, chú thích, hiệu đính các văn bản Hán Nôm liên quan đến văn học Nam Trung bộ, phác thảo tổng thể về tiến trình, phân kỳ lịch sử văn học Hán Nôm Nam Trung bộ. Đặc biệt là góp phần định vị được vai trò của Văn học Hán Nôm Nam Trung bộ trong tiến trình phát triển của Văn học Hán Nôm Việt Nam.      

NGÔ PHONG