Xét tặng danh hiệu vinh dự nhà nước “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”:
Mẹ phải đợi đến bao giờ?
Toàn quốc đã có hơn 17.000 Bà mẹ Việt Nam anh hùng (BMVNAH) được phong tặng theo Pháp lệnh số 05/2012/UBTVQH13 ngày 20.10.2012 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Song, tỉnh ta vẫn chưa có một trường hợp mẹ, vợ liệt sĩ nào phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước đợt này, dù trên khảo sát có hơn 3.000 BMVNAH theo quyết định mới.
Mòn mỏi vì chờ đợi
Cụ bà Nguyễn Thị Tồn, 84 tuổi, ở thôn Gia An, xã Hoài Châu Bắc, huyện Hoài Nhơn là một trong số 13 người của xã được lập hồ sơ xét tặng danh hiệu BMVNAH theo Pháp lệnh mới. Gần 40 năm sau ngày thống nhất đất nước, những điều chỉnh của Nhà nước nhằm mở rộng phong tặng danh hiệu vinh dự trên trở thành niềm an ủi cho người phụ nữ kiên cường gạt nước mắt động viên chồng, con trai ra trận để rồi mãi mãi không trở về. Nhắc về bà, ông Nguyễn Đức Yên, thương binh 31%, ở thôn Chương Hòa (xã Hoài Châu Bắc), cứ xuýt xoa mãi. Những người ở thế hệ ông, ai cũng hiểu những hy sinh thầm lặng mà bà đã trải qua.
“Sẽ rất có tội nếu các mẹ còn sống ngay tại thời điểm làm hồ sơ không kịp nhận danh hiệu vinh dự BMVNAH đã phải ra đi. Bình Định cần đẩy nhanh tiến độ để dịp 2.9 tới, có đợt phong tặng danh hiệu BMVNAH đầu tiên”
Bà TRƯƠNG THỊ MAI, Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội
Ông kể: “Chồng ra trận rồi hy sinh. Bà Tồn tiếp tục động viên đứa con trai duy nhất lên đường và đắng lòng khi nhận tin con hy sinh. Bản thân bà cũng là thương binh 61%, từng là Bí thư chi bộ của thôn thời kháng chiến. Hơn ai hết, tôi và những người biết rõ về bà đều chung mong mỏi bà sớm được phong tặng danh hiệu BMVNAH vì bà xứng đáng với 6 chữ vàng ấy”.
Thế nhưng, đã một năm kể từ thời điểm làm hồ sơ xét tặng, mong mỏi ấy của những người như ông Yên chưa thành sự thật. Niềm an ủi cho người mẹ ở tuổi xế chiều của cuộc đời vẫn quá xa xôi. Một số mẹ khác ở xã Hoài Châu Bắc như bà Nguyễn Thị Coi, Trương Thị Ruộng, Võ Thị Lối không đợi được nữa. Họ đã ra đi khi danh hiệu BMVNAH ghi nhận những cống hiến của họ đối với Tổ quốc vẫn còn nằm dở dang trên giấy.
91 tuổi, cụ bà Phạm Thị Kín, thương binh 41%, ở phường Đống Đa, TP Quy Nhơn, hầu như chẳng còn nhớ gì về một thời hào hùng nhưng cũng nhiều đau thương của mình. Người đến thăm cụ cứ ấn tượng về nụ cười móm mém, nét nhìn nheo nheo xa xăm và những câu kể không đầu không cuối về thời bị bỏ tù, về hai người con trai đã hy sinh... Bà Nguyễn Thị Chẵn - 63 tuổi, con gái cụ - bảo: “Giờ cụ chẳng nhớ gì nhiều. Niềm vui của cụ giờ chỉ đơn giản là được ngồi ở trước hiên nhà hóng gió và có người đến thăm, nói chuyện cùng. Chuyện được xét phong tặng danh hiệu BMVNAH của cụ giờ thì chỉ có mỗi chúng tôi vui thôi. Đó là một vinh dự lớn lao ghi nhận những hy sinh của mẹ. Chỉ mong việc xét tặng sớm diễn ra để mẹ còn khỏe mà trực tiếp đón nhận danh hiệu vinh dự này”.
“Chỉ mong việc xét tặng sớm diễn ra để mẹ còn khỏe mà trực tiếp đón nhận danh hiệu vinh dự”.
- Trong ảnh: Cụ bà Phạm Thị Kín (trái) và con Nguyễn Thị Chẵn.
Do đâu?
“Cả nước đã có hơn 25.000 hồ sơ trình Bộ Nội vụ xét tặng danh hiệu BMVNAH. Đến nay, chúng ta đã tặng và truy tặng hơn 17.000 BMVNAH. Trong số 7 tỉnh đi giám sát thực hiện chính sách người có công lần này, chỉ Bình Định và Hà Tĩnh là chưa phong tặng đợt nào. Nguyên nhân nằm ở đâu?”, ông Đỗ Mạnh Hùng, Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội, đặt vấn đề tại buổi làm việc với UBND tỉnh trong đợt làm việc ngày 8.8 vừa qua.
Trả lời về vấn đề này, ông Lê Thành Hưng, Phó Giám đốc Sở Nội vụ, cho biết: Từ 6.10 đến 6.12.2013, Sở đã nhận được 1.301 hồ sơ xét tặng danh hiệu BMVNAH của 10 huyện, thị, thành phố. Trong đó, có 1.183 hồ sơ đủ điều kiện; 118 hồ sơ còn lại đã chuyển về cho địa phương để thẩm tra, bổ sung thông tin.
Theo ông Hưng, tại cuộc họp liên ngành với Sở LĐ-TB&XH, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh để thẩm định hồ sơ vào ngày 26.2.2014, Công an tỉnh căn cứ điều 2 khoản 2 Nghị định số 56/2013/NĐ-CP ngày 22.5.2013 của Chính phủ quy định phản bội, đầu hàng địch, có hành động gây nguy hại cho cách mạng hoặc vi phạm pháp luật bị tòa án xét xử bằng hình thức phạt tù mà bản án, quyết định của tòa án đang có hiệu lực pháp luật (kể cả trường hợp được hưởng án treo) thì không được xét tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước BMVNAH do chưa kiểm tra thẩm định nên không đồng ý xác nhận các hồ sơ. Công an tỉnh hứa trong khoảng 2 tháng sẽ thẩm định xong hồ sơ.
Đến ngày 20.3, Sở LĐ-TB&XH lại có công văn về sai lệch thông tin (năm sinh, chữ lót, tên của mẹ và liệt sĩ) trong số 1.183 hồ sơ đã đủ điều kiện. Sở Nội vụ và LĐ-TB&XH thống nhất chuyển về các địa phương điều chỉnh và yêu cầu nộp lại chậm nhất là 15.6. Đến ngày 15.6, Sở đã trình 143 hồ sơ (gồm tặng 51 hồ sơ đề nghị tặng và 92 hồ sơ đề nghị truy tặng) lên Ban Thi đua khen thưởng Trung ương. Đến 2.7, trong chuyến tập huấn Trung ương, đại diện Sở Nội vụ phát hiện hồ sơ vẫn còn tại Ban thi đua khen thưởng Trung ương và đã có đề nghị sớm giải quyết. Đến 30.7, Sở trực tiếp mang 752 hồ sơ ra trình Ban Thi đua khen thưởng Trung ương.
Xác định nguyên nhân Bình Định nằm trong số 20 tỉnh chậm muộn về xét tặng danh hiệu BMVNAH, ông Hưng cho biết: “Do những sai lệch giữa hồ sơ liệt sĩ mà Sở LĐ-TB&XH đang nắm giữ với hồ sơ xét tặng danh hiệu BMVNAH cần điều chỉnh lại và việc thẩm định tư cách chính trị của các mẹ khiến cho việc xét tặng ở địa phương tốn nhiều thời gian. Theo khảo sát, toàn tỉnh có khoảng 3.300 mẹ đủ tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu BMVNAH. Đến nay, chúng ta đã trình ra Trung ương gần 900 hồ sơ. Hiện, tại Sở chỉ còn 14 hồ sơ vừa nhận được của huyện Hoài Ân”.
Ông Phan Như Hải, Quyền Giám đốc Sở LĐ-TB&XH cũng có trao đổi thêm: “Trách nhiệm phối hợp của Sở là kiểm tra các thông tin trong hồ sơ liệt sĩ do Sở quản lý với hồ sơ liệt sĩ xét tặng danh hiệu BMVNAH. Hiện nay, việc kiểm tra diễn ra nhanh chóng nhờ phần mềm quản lý. Sở cũng đã phối hợp với Sở Tư pháp và Công an tỉnh tham mưu cho UBND tỉnh để đơn giản hóa cải chính những sai lệch trong hồ sơ. Chỉ cần xác nhận của địa phương là hồ sơ trở nên hợp lệ. Tuy nhiên, công tác này của các địa phương vẫn khá chậm”.
NGUYỄN MUỘI