Khó có đột phá trong hội đàm lãnh đạo Mỹ - Trung
Truyền thông quốc tế mới đây dẫn các nguồn tin từ giới chức Mỹ cho hay, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhất trí hội đàm bên lề Hội nghị thượng đỉnh của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), diễn ra tại San Francisco (Mỹ) từ ngày 11 - 17.11.
Tuần trước, trong cuộc họp giữa Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Cố vấn An ninh quốc gia của Nhà Trắng Jake Sullivan với Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị, hai bên cũng thảo luận về việc tổ chức cuộc gặp giữa lãnh đạo cấp cao hai nước. Tuy nhiên, cả hai chưa thảo luận chi tiết về thời gian, địa điểm cũng như các vấn đề liên quan khác.
Theo Nhà Trắng, ông Biden nhấn mạnh rằng “cả Mỹ và Trung Quốc cần cạnh tranh trong mối quan hệ có trách nhiệm và duy trì các kênh liên lạc mở”, và rằng “Mỹ và Trung Quốc phải hợp tác để giải quyết các thách thức toàn cầu”. Người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby khẳng định, Tổng thống Mỹ xem cuộc gặp với ông Tập Cận Bình là một “diễn biến tích cực” và là cơ hội tốt để thúc đẩy đối thoại. Tuy nhiên, ông Vương Nghị tỏ ra thận trọng khi nói rằng: “Con đường đến San Franciso sẽ không hề bằng phẳng”.
Ảnh minh họa của Lau Ka-kuen
Hầu hết các nhà quan sát cũng không kỳ vọng nhiều vào kết quả của cuộc gặp này, nếu nó diễn ra như kế hoạch. “Tôi không hy vọng sẽ có bước đột phá lớn từ cuộc gặp này. Tôi không nghĩ là sẽ có dấu hiệu tan băng”, ông Chong Ja Ian, nhà nghiên cứu chính trị tại ĐH Quốc gia Singapore, bày tỏ quan điểm. Ông cũng cho rằng, hai bên sẽ cố gắng để hiểu hơn về vị thế của nhau và có thể tạo bước đệm cho đối thoại sau này.
Từ năm ngoái, quan hệ giữa 2 cường quốc có nhiều dấu hiệu rạn nứt, nhưng cả hai tìm cách cải thiện các kênh tiếp xúc và tăng cường liên lạc trong những tháng gần đây. Giáo sư chính trị học quốc tế David Arase, thuộc Trung tâm Hopkins - Nam Kinh, cho rằng hai nhà lãnh đạo có thể bàn hàng loạt vấn đề trong cuộc hội đàm lần này, trong đó có thể bao gồm việc kêu gọi thả tự do cho các con tin và cứu trợ nhân đạo cho người dân ở Gaza, nỗ lực giảm căng thẳng ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương hay thúc đẩy hợp tác ở những lĩnh vực “phi chiến lược” như biến đổi khí hậu.
Trong cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Indonesia hồi tháng 11.2022, lãnh đạo Mỹ, Trung dành 3 giờ để bàn về hàng loạt vấn đề, từ Đài Loan cho đến Triều Tiên. Lần này, theo PGS Alfred Wu, thuộc Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (ĐH Quốc gia Singapore), các vấn đề được thảo luận sẽ tùy thuộc vào thời gian cho phép, trong đó các “điểm nóng” như Biển Đông hay Đài Loan có thể được đề cập, nhưng hai bên khó có thể đạt được giải pháp lâu dài, nhất là tình hình Biển Đông “vì lập trường của Trung Quốc rất khác với Mỹ và các quốc gia liên quan khác, như Philippines”. Ông Wu cho rằng, lãnh đạo 2 nước sẽ xem đây như là một kênh để đối thoại, đồng thời cũng để “tránh xảy ra kịch bản xấu nhất, như chiến tranh”.
Trong khi đó, theo nhà sáng lập Trung tâm nghiên cứu về Trung Quốc và Toàn cầu hóa (trụ sở tại Bắc Kinh) Wang Huiyao, hội đàm Mỹ - Trung sẽ “rất có ý nghĩa”, nhất là với các nước láng giềng của Trung Quốc. “Cuộc gặp này sẽ đem lại kết quả tốt cho các khu vực khác”, ông Wang nói và cho rằng: “Thế giới cần sự ổn định và khi lãnh đạo của 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới gặp nhau, điều này sẽ giúp ổn định kinh tế thế giới và là tín hiệu tốt cho phần còn lại”.
Các quốc gia Đông Nam Á biết rõ rằng quan hệ Mỹ - Trung sẽ vẫn khúc mắc, trong khi sự bất ổn ngày càng tăng ở châu Âu, Trung Quốc và Đông Bắc Á đã và đang tác động không tốt đến khu vực này. Vậy nên, các nước này có thể xem cuộc hội đàm này như là tín hiệu cho sự ổn định của phía Mỹ - Trung. Tuy vậy, “khu vực Đông Nam Á sẽ phải học cách tồn tại trong một thế giới nhiều vấn đề hơn, nơi mà sẽ có nhiều rạn nứt hơn giữa các cường quốc,” ông Chong Ja Ian nói.
LÊ QUẢNG (Theo SCMP)