Thực hiện Chương trình 30a trên địa bàn tỉnh:
Giúp đồng bào miền núi giảm nghèo nhanh và bền vững
Những năm qua, Nghị quyết (NQ) 30a/NQ-CP ngày 27.12.2008 của Chính phủ (còn gọi là Chương trình 30a) đã được thực hiện có hiệu quả, tạo điều kiện “xóa đói, giảm nghèo” cho đồng bào 3 huyện nghèo: Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão, góp phần để 3 huyện miền núi này từng bước phát triển.
Từ năm 2009 đến nay, tỉnh ta có 3 huyện nghèo được chọn triển khai Đề án thực hiện Chương trình 30a, gồm: Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão. Chương trình nhờ vào các nguồn lực chủ yếu, gồm: ngân sách Trung ương; ngân sách địa phương; kinh phí lồng ghép; kinh phí hỗ trợ của các tập đoàn kinh tế (TĐKT), tổng công ty nhà nước (TCTNN); hỗ trợ của doanh nghiệp (DN), cộng đồng và đoàn thể…
Giúp nhiều hộ thoát nghèo
Theo ông Trần Hữu Biên, Phó Chủ tịch UBND huyện Vân Canh, từ năm 2009 đến nay, Đề án thực hiện Chương trình 30a được triển khai có hiệu quả trên địa bàn huyện. Ngoài các nguồn lực khác, 5 năm qua (2009-2013), huyện Vân Canh được Tập đoàn Thép Việt Nam VNSTEEL hỗ trợ 25 tỉ đồng. Với số kinh phí trên, huyện đã xây dựng được 957 ngôi nhà cho hộ nghèo, giúp bà con có chỗ ở ổn định, yên tâm sinh sống, sản xuất. Đồng thời, huyện cũng đã xây dựng được nhiều công trình, như: Trạm y tế xã, trường mầm non huyện, trường tiểu học thị trấn Vân Canh, hỗ trợ phát triển sản xuất... Nhờ vậy, nhiều hộ có điều kiện “xóa đói, giảm nghèo”, sản xuất có hiệu quả, đời sống vật chất và tinh thần từng bước được cải thiện.
Theo ngành chức năng, 5 năm qua, ngân sách Trung ương đã hỗ trợ tỉnh ta thực hiện Chương trình 30a gần 596,3 tỉ đồng; ngân sách địa phương gần 248,3 tỉ đồng; kinh phí lồng ghép các chương trình bố trí thực hiện trên địa bàn tỉnh trên 458,4 tỉ đồng; các DN trên địa bàn tỉnh hỗ trợ gần 23 tỉ đồng. Riêng đối với các TĐKT, TCTNN, qua 4 năm (2009-2012) đã hỗ trợ cho 3 huyện nghèo trên 69 tỉ đồng.
Theo ông Phan Như Hải, quyền Giám đốc Sở LĐ-TB-XH, chính nhờ những nguồn lực trên, thời gian qua, Đề án thực hiện Chương trình 30a đã được triển khai sâu rộng tại 3 huyện Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão, và đã đạt được những kết quả khả quan. Điều đáng ghi nhận là bình quân tỉ lệ hộ nghèo tại 3 huyện đã giảm khoảng 4%. Đến cuối năm 2013, tỉ lệ hộ nghèo, cận nghèo tại 3 huyện giảm còn 63,25% (trong đó hộ nghèo gần 46%).
Tiếp tục thực hiện Chương trình 30a
Kết quả mà Chương trình 30a mang lại cho đồng bào 3 huyện Vĩnh Thạnh, Vân Canh, An Lão thời gian qua là rất đáng ghi nhận. Tuy nhiên, vẫn còn đó một số trở ngại, khó khăn trong việc triển khai Đề án thực hiện chương trình.
Theo ông Trần Hữu Biên, những năm gần đây, một số chương trình, dự án trên địa bàn huyện Vân Canh bị gián đoạn do thiếu kinh phí hỗ trợ. Liên quan đến vấn đề này, ông Vũ Bá Ổn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn VNSTEEL, cho biết: Thời gian gần đây, hoạt động của ngành Thép Việt Nam nói chung và của Tập đoàn nói riêng gặp nhiều khó khăn. VNSTEEL hiện đã cổ phần hóa nên mọi vấn đề - trong đó có việc hỗ trợ cho huyện Vân Canh - đều phải được đại hội cổ đông đồng ý thông qua.
Theo ngành chức năng, về cơ bản, qua 5 năm triển khai Đề án thực hiện Chương trình 30a, nhiều chính sách thực hiện tại 3 huyện miền núi trong tỉnh đã đạt được mục tiêu đề ra. Cụ thể: Chính sách hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi; chính sách hỗ trợ khoán chăm sóc, bảo vệ rừng; chính sách khuyến công và phát triển thương mại; chính sách xuất khẩu lao động; chính sách tăng cường hỗ trợ cán bộ khuyến công, khuyến lâm, khuyến ngư; chính sách giáo dục, đào tạo, dạy nghề, nâng cao dân trí cho người dân, cộng đồng; chính sách đào tạo nghề cho lao động nông thôn; chính sách tăng cường thu hút cán bộ, trí thức trẻ đối với các huyện nghèo; chính sách, cơ chế đầu tư cơ sở hạ tầng ở thôn, bản, xã, huyện; chính sách giảm nghèo; chính sách hỗ trợ về nhà ở; chính sách tín dụng ưu đãi; chính sách về y tế, chăm sóc sức khỏe; chính sách trợ cấp khó khăn cho người nghèo…
Theo ông Phan Như Hải: Việc huy động, phối hợp và lồng ghép các chương trình, dự án và nguồn lực chưa nhiều, chưa khai thác được nội lực để thực hiện hiệu quả chương trình, dự án tại địa phương. Nguồn lực đầu tư trực tiếp từ ngân sách Nhà nước để thực hiện Chương trình 30a còn hạn chế. Nguồn kinh phí để triển khai Đề án thực hiện Chương trình 30a phân bổ còn ở mức thấp, chưa đáp ứng yêu cầu. Đáng lo ngại là tỉ lệ hộ nghèo, hộ đồng bào nghèo là dân tộc ít người trên địa bàn 3 huyện vẫn còn ở mức cao (từ 40% đến 50%). Bên cạnh đó, tư tưởng không muốn ra khỏi danh sách xã đặc biệt khó khăn vẫn còn khá nặng trong một bộ phận cán bộ, nhân dân cấp cơ sở.
Trước những tồn tại, hạn chế trên, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ban, ngành và chính quyền 3 huyện tiếp tục triển khai có hiệu quả Đề án thực hiện Chương trình 30a. Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Thị Thu Hà, khi đề xuất các chương trình, dự án mới, các địa phương cần khảo sát, nghiên cứu kỹ để khi đề xuất hỗ trợ kinh phí phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của các TĐKT, TCTNN, DN.
Còn theo ông Phan Như Hải, Ban chỉ đạo giảm nghèo và thực hiện Chương trình 30a tỉnh đã kiến nghị các bộ, ngành Trung ương và UBND tỉnh một số vấn đề, nội dung chủ yếu, gồm cơ chế chính sách, nguồn lực và tổ chức. Về cơ chế, chính sách, Ban chỉ đạo đề nghị các bộ, ngành Trung ương quan tâm hơn nữa đối với hộ mới thoát nghèo, thoát cận nghèo, xã nghèo, trong đó tập trung ưu tiên chính sách hỗ trợ về y tế, giáo dục, vay vốn, đào tạo nghề... để đảm bảo thoát nghèo bền vững.
Về nguồn lực, đề nghị Chính phủ quan tâm cấp đủ nhu cầu vốn đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng cho 3 huyện nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi để sớm đẩy nhanh tiến độ đầu tư giúp các địa phương thực hiện Chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững. Ngoài ra, đề nghị Chính phủ tiếp tục phân công các TĐKT, TCTNN, DN thực hiện giúp đỡ 3 huyện nghèo của tỉnh, trong đó ưu tiên hỗ trợ xây dựng nhà ở cho hộ nghèo.
VIẾT HIỀN