Indonesia có tổng thống mới: Quan hệ với Trung Quốc liệu có thay đổi?
Cuộc bầu cử tổng thống tại Indonesia hôm 14.2 đã có kết quả sơ bộ, cho thấy Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo Subianto dẫn đầu và nhiều khả năng sẽ giành chiến thắng. Ðiều được quan tâm là chính sách đối ngoại của tân Tổng thống Indonesia sẽ như thế nào, nhất là trong quan hệ với Trung Quốc.
Một số nhà phân tích tin rằng, ông Prabowo có thể giữ lập trường cứng rắn hơn với Bắc Kinh, vì xuất thân quân đội. Tuy nhiên, cũng có những ý kiến cho rằng, ông sẽ duy trì cách tiếp cận thực tế như thời Tổng thống Joko Widodo.
GS Tom Pepinsky, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á tại ĐH Cornell (Mỹ), dự đoán Jakarta sẽ “tiếp tục chính sách đối ngoại không liên kết”. Trong chiến dịch tranh cử, ông Prabowo luôn cam kết: Indonesia sẽ “duy trì chính sách đối ngoại độc lập”, không tham gia các khối quân sự, đồng thời duy trì quan hệ tốt với các nước láng giềng. Trưởng Khoa Quan hệ Quốc tế, thuộc Trường ĐH Gadjah Mada (Indonesia) Nur Rachmat Yuliantoro cũng nhất trí rằng, ông Prabowo xem Trung Quốc là đối trọng với Mỹ, nên Indonesia nhiều khả năng sẽ tiếp tục lập trường trung lập để đảm bảo lợi ích.
Các nhà phân tích đang theo dõi xem, liệu chính sách với Trung Quốc có khác biệt gì dưới thời ông Prabowo Subianto. Ảnh: EPA-EFE
Vấn đề tài chính
Indonesia có trữ lượng niken nhiều nhất thế giới. Năm 2020, nước này từng cấm xuất khẩu quặng niken, trong một phần của chiến lược thành lập chuỗi cung ứng pin và xe điện. Trong khi đó, Trung Quốc đầu tư mạnh tay cho lĩnh vực này ở Indonesia. Chỉ riêng nửa đầu năm 2022, các nhà đầu tư Trung Quốc đã rót 3,6 tỷ USD cho lĩnh vực niken ở đây. Dưới thời Tổng thống Widodo, các khoản đầu tư của Trung Quốc đóng vai trò chính trong kế hoạch phát triển hạ tầng ở nước này, trong đó có thể kể đến dự án đường sắt cao tốc đầu tiên ở Đông Nam Á.
Một vài nhà phân tích cho rằng, ông Prabowo có thể không đảo ngược hợp tác kinh tế với Bắc Kinh mà chính quyền trước đã tạo lập. Trung Quốc hiện là đối tác đầu tư và thương mại lớn nhất của nước này. Ông Nur cho rằng việc thay đổi quan hệ giữa Indonesia và Trung Quốc sẽ chỉ khiến Jakarta chịu thiệt. Còn GS Tom Pepinsky cũng dự đoán, trước mắt mọi thứ sẽ vẫn ổn định. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng, chính phủ mới sẽ không tạo dựng mối quan hệ gần hơn với Bắc Kinh, do lo ngại vấn đề nợ nần. Trước đó, ông Prabowo từng phát biểu, nợ nước ngoài của Indonesia hiện thuộc mức thấp nhất thế giới, đủ để không bị can thiệp từ bên ngoài. Tính đến tháng 11.2023, nợ nước ngoài của nước này ở mức 6.230 tỷ Rp (hơn 400 tỷ USD) và được cho là vẫn ở ngưỡng an toàn.
Vấn đề Biển Đông
Một vấn đề mà ông Prabowo chắc chắn sẽ đối mặt là Biển Đông. Với tư cách là Bộ trưởng Quốc phòng, ông Prabowo từng bày tỏ quan điểm về việc sử dụng biện pháp ngoại giao để giải quyết tranh chấp lãnh thổ giữa các thành viên ASEAN và Trung Quốc. Sau Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN - Trung Quốc năm 2021, ông từng nói rằng đối thoại và tham vấn trên cơ sở tin cậy lẫn nhau có thể giải quyết các vấn đề ở Biển Đông, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ việc tiếp tục đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông.
Tuy nhiên, khi vấn đề này được đưa ra trong chiến dịch tranh cử hồi tháng 1.2024, ứng cử viên này lại nhấn mạnh rằng, Indonesia cần củng cố năng lực phòng thủ biển để có thể tự bảo vệ vùng biển Bắc Natuna. Hiện bản đồ “đường chín đoạn” do Trung Quốc tự vẽ chồng lấn với vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia ở gần Quần đảo Natuna, nên tuyên bố của ông Prabowo cho thấy ông có thể cứng rắn hơn trong việc thực thi chủ quyền của nước này tại khu vực trên. Hơn nữa, thông điệp trong chiến dịch tranh cử của ông cũng mô tả Biển Đông như là một thách thức chiến lược đối với Jakarta, vì vậy Indonesia nên lường trước nguy cơ xung đột giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông để giảm thiểu mối đe dọa tiềm tàng.
Nhìn chung, những vấn đề mà ông Prabowo thường đề cập, với cương vị chính trị gia hay Bộ trưởng Quốc phòng, đều hướng đến tầm quan trọng của việc củng cố sức mạnh quân sự của Indonesia để đủ khả năng bảo vệ lợi ích quốc gia. Hiện chỉ chờ xem những lợi ích mà ông ưu tiên khi nắm quyền có hài hòa hay xung đột với Trung Quốc hay không.
LÊ QUẢNG (Theo SCMP)